سبک‌شناسی بازی‌های ویدئویی: معرفی سبک ورزشی

بازی‌ های ورزشی، درست مثل ورزش‌های واقعی، حالت مسابقه‌ای و رقابتی دارند و با ارائه‌ چالش‌های فیزیکی، دقت و سرعت عکس‌العمل‌های بازیکن را می‌سنجند. این بازی‌ها به شبیه‌سازی ویژگی‌های مختلف ورزشکاران، مثل سرعت، قدرت، شتاب، دقت و غیره می‌پردازند و معمولا در داخل یک استادیوم یا زمین ورزشی انجام می‌شوند. همچنین اکثر این بازی‌ها دارای گزارشگر نیز هستند که صحنه‌های مختلف را برای بازیکن‌ها تفسیر و تشریح می‌کند. معمولا بازی‌های سبک ورزشی دارای حالت‌های مختلفی هستند؛ مثلا در مجموعه‌ Madden NFL که ورزش فوتبال امریکایی را به نمایش می‌گذارد، ضربه‌ پاسِ بلند حدود ۴۵ ثانیه طول می‌کشد و ۶ حالت گیم‌پلی را شامل می‌شود. بعضی از بازی‌های ورزشی هم هستند که در آنها بازیکن می‌تواند برای چند لحظه کار را متوقف کرده و طرح و نقشه‌ متفاوتی را انتخاب کند. در بازی‌های فوتبال نیز ضربات ایستگاهی یا پنالتی یک تغییر حالت در گیم‌پلی بازی محسوب می‌شوند.

بازی‌ های ورزشی قدیمی دارای گرافیک ساده و دوبعدی بودند و ورزشکاران را بزرگتر از حد معمول به نمایش می‌گذاشتند تا راحت‌تر دیده شوند. امروزه و با پیشرفت‌ بازی‌های ویدیویی، بازیکن‌ها انتظار دارند تا بازی‌های سبک ورزشی گرافیک واقعی و باکیفیتی را ارائه کنند. بیشتر بازی‌های این سبک دارای فیزیک ساده‌ای هستند و این موضوع باعث می‌شود تا کنترل بازی آسان‌تر باشد. معمولا بازی‌ های ورزشی دارای زمان محدود برای هر مسابقه هستند که ممکن است به چند دور یا نیمه تقسیم شود. در ادامه انواع مختلف بازی‌های سبک ورزشی را معرفی می‌کنیم و به مرور تاریخچه‌ این سبک می‌پردازیم.

انواع بازی‌ های ورزشی

آرکید

در گذشته بازی‌ های ورزشی روی دستگاه‌های آرکید از محبوبیت‌ بالایی برخوردار بودند. ماهیت رقابتی سبک ورزشی نیز با اهداف اصلی بازی‌های آرکید که دستیابی به امتباز بالاتر است هماهنگی خوبی دارد. معمولا در بازی‌ های ورزشی آرکید به جنبه‌ واقع‌گرایی توجهی نمی‌شود و طراحی یک گیم‌پلی سریع اهمیت بیشتری دارد. بازی‌ های ورزشی آرکید امکان رقابت چند بازیکن برای کسب امتیاز بالاتر را فراهم می‌کنند، و از این بابت در محبوبیت بازی‌ های ورزشی آنلاین نقش پررنگی را ایفا کرده‌اند. از بازی‌های این سبک می‌توان به مجموعه‌ی NBA Jam اشاره کرد.

مدیریتی

بازی‌ های ورزشی مدیریتی بازیکن را در نقش مربی یا مدیر فنی یک تیم قرار می‌دهند. در بیشتر بازی‌های این سبک، بازیکن باید تیمش را برای پیروزی بر سایر تیم‌ها در یک لیگ ورزشی هدایت کند. تیم‌های رقیب معمولا به وسیله‌ هوش مصنوعی کنترل می‌شوند، اما در بعضی از بازی‌ های ورزشی نیز امکان بازی کردن به صورت آنلاین و چندنفره با سایر بازیکن‌ها وجود دارد. مدیریت تاکتیک‌های تیمی، خرید و فروش بازیکن‌ها و مسائل مالی مربوط به تیم، جزو وظایف اصلی بازیکن در بازی‌ های ورزشی مدیریتی هستند. سری Football Manager یکی از معروف‌ترین مجموعه‌ها در این سبک به شمار می‌رود.

بازی‌های Football Manager در سبک ورزشی مدیریتی طرفداران زیادی دارند.

شبیه‌سازی

شبیه‌سازهای ورزشی به مراتب واقعی‌تر از بازی‌های آرکید هستند و بیش از جذابیت بازی، به واقع‌گرایی آن توجه می‌کنند. بازی‌های شبیه‌ ساز ورزشی معمولا سرعت کمتر و دقت بالاتری دارند، اما بازی‌های آرکید سریع‌تر هستند و حتی گاهی قوانین رسمی ورزش‌ها را نقض می‌کنند؛ برای مثال در بازی NBA Jam هر تیم بسکتبال فقط از دو بازیکن استفاده می‌کند.

چندرشته‌ای

بعضی از بازی‌ها هستند که در آنها چند رشته‌ ورزشی وجود دارد که بازیکن‌ها می‌توانند یکی از آنها را انتخاب کرده و به بازی مشغول شوند. بازی‌های Wii Sports و Wii Sports Resort در همین سبک طبقه‌بندی می‌شوند و بازیکن‌ها می‌توانند در آنها ورزش‌هایی مثل تنیس، گلف، شمشیربازی، بسکتبال، دوچرخه سواری و غیره را تجربه کنند.

بازی‌‌‌ های ورزشی Wii Sports دارای چند رشته مختلف مثل بسکتبال، گلف، بولینگ، دوچرخه‌سواری، شمشیربازی، تنیس، بوکس و ... هستند.

مبارزه‌ای

بازی‌های ورزشی مبارزه‌ای در واقع ترکیبی از دو سبک ورزشی و مبارزه‌ای هستند و شامل ورزش‌هایی مثل بوکس و کشتی می‌شوند. این بازی‌ها نسبت به بازی‌های سبک مبارزه‌ای از واقع‌گرایی بیشتری برخوردارند و در آنها شاهد حضور ورزشکاران واقعی هستیم. از بازی‌های این سبک می‌توان به مجموعه‌های WWE 2K و Fight Night اشاره کرد.

تاریخچه‌ بازی‌‌های سبک ورزشی

اولین بازی که می‌توان آن را به نوعی یک بازی ورزشی به حساب آورد، در سال ۱۹۵۸ و با نام Tennis For Two منتشر شد. این بازی یک تنیس دو نفره و دوبعدی بود که برای دستگاه اسیلوسکوپ یا نوسان‌نمای الکتریکی ساخته شد و در آن بازیکن‌ها می‌توانستند از یک درجه برای تنظیم زاویه‌ راکت و از یک دکمه برای ضربه‌ زدن به توپ استفاده کنند. Tennis For Two یکی از اولین بازی‌های ویدیویی دارای گرافیک هم بود. شرکت آتاری در سال ۱۹۷۲ بازی Pong را برای دستگاه‌های آرکید منتشر کرد. این بازی که در واقع یک شبیه‌ساز ورزش تنیس روی میز بود، به لحاظ تجاری موفقیت زیادی کسب کرد.

در سال ۱۹۷۳ شرکت تیتو (Taito) اولین بازی ورزشی تیمی را با عنوان Davis Cup عرضه کرد؛ این بازی یک تنیس دو نفره بود که شباهت‌های زیادی به Pong داشت، اما در آن هر بازیکن دو راکت را کنترل می‌کرد. تیتو در همین سال یک بازی ورزشی فوتبال به اسم Soccer را نیز منتشر کرد که گیم‌پلی آن باز هم در سبک توپ و راکت بود، ولی زمین بازی مانند زمین فوتبال رنگ سبز داشت و هر بازیکن می‌توانست دو راکت (یکی در نقش دروازه‌بان و دیگری مهاجم) را هدایت کند. هر دو بازی Davis Cup و Soccer به وسیله‌ توموهیرو نیشیکادو، طراح بازی معروف Space Invaders ساخته شده بودند.

بازی Pong را می‌توان یکی از اولین بازی‌ های ورزشی نامید که در واقع شبیه‌سازی ساده‌ای از ورزش تنیس است.

در ۱۹۷۴ شرکت تیتو یک بازی بسکتبال به نام Basketball را منتشر کرد؛ این بازی یکی از اولین عناوینی بود که از مدل‌های دوبعدی برای شخصیت‌هایش استفاده می‌کرد. بازیکن‌ها در این بازی می‌توانستند یک مدافع و یک مهاجم را کنترل کنند و با پاس دادن یا دریبل زدن به سبد تیم حریف نزدیک شوند و توپ را وارد آن کنند. نخستین بازی‌های سبک رانندگی نیز در همین سال عرضه شدند؛ تیتو Speed Race را منتشر کرد که در آن از گرافیک اسکرولی استفاده شده بود و آتاری هم بازی Gran Trak 10 را به بازار فرستاد. در سال ۱۹۷۶ سبک رانندگی به دنیای سه‌بعدی قدم گذاشت و بازی‌های Moto-Cross (با نام Fonz هم شناخته می‌شود) با نمای دید سوم‌شخص و Night Driver با دوربین اول شخص منتشر شدند.

سگا در سال ۱۹۷۶ بازی Heavyweight Champ را عرضه کرد که ورزش مشت‌زنی را به نمایش می‌گذاشت و امروزه از آن به عنوان اولین بازی‌ مبارزه‌ای تاریخ نیز یاد می‌کنند. همچنین دو سال بعد شرکت آتاری بازی Atari Football را به انتشار رساند که دقیق‌ترین شبیه‌ساز ورزش فوتبال امریکایی در زمان خودش بود. کونامی در ۱۹۸۲ بازی Track & Field را منتشر کرد که شامل رشته‌های مختلف ورزش دو و میدانی مثل دوی ۱۰۰ متر، پرش ارتفاع، پرتاب نیزه و غیره بود و اجازه می‌داد تا چهار بازیکن به رقابت با یکدیگر بپردازند. شرکت الکترونیک آرتز هم نخستین بازی ورزشی خود را با اسم Dr. J and Larry Bird Go One on One در سال ۱۹۸۳ عرضه کرد. در ۱۹۸۳ دو بازی Intellivision World Series Baseball (بیسبال) و MotoRace USA (موتورسواری) منتشر شدند که برای اولین بار از چند زاویه‌ دوربین برای نمایش صحنه‌های یک مسابقه استفاده می‌کردند. یکی از تاثیرگذارترین بازی‌های فوتبال نیز در همین سال انتشار یافت؛ این بازی Exciting Soccer بود که در آن بازیکن‌ها می‌توانستند از بین ۶ تیم مختلف یکی را انتخاب کنند و به بازی بپردازند. سیستم کنترل بازی شامل حرکاتی مثل شوت، تکل، پاس کوتاه و پاس بلند بود و دوربین نیز از زاویه‌ بالا بازی را نشان می‌داد.

تصویری از دستگاه آرکید بازی Heavyweight Champ مربوط به سال ۱۹۷۶ میلادی.

الکترونیک آرتز در سال ۱۹۸۹ بازی John Madden Football (که امروزه به اسم Madden NFL شناخته می‌شود) را برای کنسول سگا جنسیس منتشر کرد و به فروش بالایی نیز دست یافت. همچنین شرکت تیتو بازی Football Champ را یک سال بعد عرضه کرد که در بخش چندنفره‌ آن تا چهار بازیکن می‌توانستند به صورت رقابتی یا همکاری به بازی بپردازند. در این بازی علاوه بر اضافه شدن حرکات جدید، امکان خطا روی بازیکنان حریف نیز وجود داشت که گاهی هم با جریمه از سوی داور همراه می‌شد. در ۱۹۹۱ بازی Tecmo Super Bowl نخستین بازی ورزشی بود که اجازه‌ رسمی استفاده از نام لیگ فوتبال امریکایی و بازیکنان واقعی این ورزش را در اختیار داشت. در همین سال الکترونیک آرتز بخش بازی‌های ورزشی خود را با نام EA Sports تاسیس کرد که از آن تاریخ تا به امروز وظیفه‌ ساخت مجموعه‌ی‌های ورزشی این کمپانی را بر عهده دارد. در دهه‌ی ۱۹۹۰ استفاده از گرافیک سه‌بعدی در بازی‌های آرکید ورزشی رایج شد. در این دوره شرکت سگا بازی Virtua Striker، اولین فوتیال سه‌بعدی را منتشر کرد. همچنین کنسول‌های سگا ساترن و پلی‌استیشن با پشتیبانی از گرافیک سه‌بعدی در همین دهه عرضه شدند.

بازی ورزشی Tony Hawk's Pro Skater در سال ۱۹۹۹ امتیازات بسیار درخشانی از منتقدان دریافت کرد.

در اواخر قرن بیستم ورزش‌های مخاطرآمیز یا Extreme مورد توجه بازیسازها قرار گرفتند و بازی‌های خوبی با محوریت آنها ساخته شد؛ برای مثال می‌توان به بازی‌های اسکیت Tony Hawk's Pro Skater (سال ۱۹۹۹) و اسنوبرد سواری SSX (سال ۲۰۰۰) اشاره کرد که هر دو با استقبال منتقدان مواجه شدند. در سال ۲۰۰۶ نینتندو کنسول Wii را با قابلیت کنترل از راه دور (دسته‌های Wii Remote) عرضه کرد. به وسیله‌ کنترلرهای این کنسول، بازیکنان می‌بایست برای انجام کارهای مختلف در بازی از حرکات فیزیکی استفاده می‌کردند که این ویژگی در بازی‌های ورزشی کاربرد‌های فراوانی داشت. نینتندو با انتشار بازی Wii Sports که شامل ۵ ورزش بوکس، بولینگ، گلف، تنیس و بیسبال بود، قابلیت‌های دسته‌ی Wii Remote را به خوبی نشان داد. بازیکن‌ها در این بازی می‌توانستند به صورت فردی یا چندنفره و در حالت‌های مختلف به بازی بپردازند. Wii Sports مثل بازی معروف Tetris به عنوان یکی از پرفروش‌ترین بازی‌های تاریخ نیز شناخته می‌شود. پس از Wii Sports، نینتندو بازی Mario & Sonic at the Olympic Games را برای کنسول Wii منتشر کرد که در آن برای اولین‌بار دو شخصیت «ماریو» و «سونیک» در کنار هم قرار می‌گرفتند. در این بازی هم از Wii Remote برای انجام ورزش‌های مختلف المپیکی استفاده می‌شد. نینتندو همچنین در سال ۲۰۰۸ بازی Wii Fit را عرضه کرد که برای اجرای حرکات ورزشی از تخته‌های تعادلی Wii Balance Board استفاده می‌کرد.

دو شرکت EA Sports و 2K Sports سابقه‌ای طولانی در ساخت بازی‌ های ورزشی واقع‌گرایانه دارند.

امروزه دو شرکت EA Sports و 2K Sports با در اختیار داشتن حق انتشار بازی بر مبنای لیگ‌های بزرگ ورزشی، دو قدرت اصلی در سبک بازی‌ های ورزشی به شمار می‌روند. EA Sports مجموعه‌های بسیار پرطرفداری مثل FIFA و NBA Live و Madden Football و NHL و Tiger Woods را دارد که همه‌ آنها دارای لیگ‌ها، رقابت‌ها و بازیکنان واقعی هستند.

با وجود تسلط دو شرکت نام برده شده بر بازار بازی‌ های ورزشی، ورود سازندگان دیگر به این حوزه با سختی‌های زیادی همراه است اما غیرممکن هم نیست؛ مثلا کونامی با مجموعه‌ی Pro Evolution Soccer به یک رقیب جدی برای الکترونیک آرتز و سری FIFA تبدیل شده است. علاوه بر این، در زمینه‌ بازی‌های رانندگی، رقابت گسترده‌تر است و بازی‌سازها حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. در این سبک به دلیل امکان ساخت مسیرها و اتومبیل‌های مختلف و همچنین طراحی حالت‌های گوناگون برای مسابقه دادن، شاهد تنوع بیشتری نسبت به سایر سبک‌های ورزشی هستیم.

در این مقاله سعی کردیم تا به مهمترین ویژگی‌های سبک ورزشی اشاره کنیم و تعدادی از بازی‌های این سبک را نام ببریم. لطفا نظرات خود را درباره این سبک با ما به اشتراک بگذارید و بگویید که به کدام بازی‌ های ورزشی علاقه بیشتری دارید.