کونامی در فکر خروج از بازار ساخت بازی های کنسولی
در این سه-چهار هفته‌ی گذشته به طور میانگین دست‌کم روزی یک خبر از کمپانی کونامی داشتیم. خب، اگر از اصل ماجرای این شرکت ژاپنی خبر نداشته باشید، این اتفاق چیزی نیست که بخواهد جلب توجه کند. معمولا چنین چیزی بد نیست. خبر بیشتر، فعالیت بیشتر. مثل این روزها که خبرهای مربوط به بازی «ویچر۳» و استودیوی سی‌دی پراجکت تمامی ندارد. اما می‌دانید، مسئله این است که این روزها هرچه از درهای کونامی بیرون می‌آید، خبر بد است. خبرهای ناامیدکننده‌ای که آدم را هاج و واج رها می‌کنند. همه‌چیز با شایعه‌هایی در رابطه با جدایی یکی از مولفان برجسته‌ی صنعت بازی، هیدئو کوجیما شروع شد. کسی که به نظر می‌رسد فقط تا بعد از عرضه‌ی «متال‌گیرسالید ۵» با این ناشر همکاری می‌کند و در ارتباط خواهد بود. در ابتدا شوکه شدیم. سپس، به سرعت گذشته‌ها را به یاد آوردیم، و یاد دروغ‌های کوجیما افتاده‌ایم و سعی کردیم، این را هم به عنوان یکی دیگر از شوخی‌های اعصاب‌خردکن او تلقی کنیم. اما کم‌کم معلوم شد قضیه واقعا جدی است. چراکه متوجه شدیم قراردادهایی که با گیرمو دل‌تورو و نورمن ریدس، کارگردان و بازیگر مطرح، برای پروژه‌ی بلندپروازانه‌ی بازگشت «سایلت هیل» بسته شده بود هم یواشکی پاره‌پاره شده‌اند و با این خبر، هرچه امید و آرزو برای «سایلنت هیل» داشتیم، دوباره به عمق مه و ابهام فرو رفت.
همین دو خبر بزرگ کافی بود تا حسابی به عقل مدیران ارشد کونامی شک کنیم و سپس به این فکر بیافتیم که نکند اتفاق بدی پشت درب‌های بسته‌ی کونامی در حال وقوع است و ما خبر نداریم. آخر کدام آدم عاقلی بی‌خیال کوجیما با آن سابقه و شهرتِ بلند و بالایش می‌شود و به سرعت جلوی «سایلنت هیل» را می‌گیرد و می‌زند کاسه و کوزه‌‌ی آرزوهای همه‌ی طرفداران را می‌شکند. درنهایت، فهمیدیم کونامی از بازار تبادل سهام بورس نیویورک هم بیرون آمده است—مانور تاکتیکی کوچکی که بعد از رویدادهای پیرامون کوجیما، «متال‌گیرسالید» و «سایلنت هیل»، معنای ترسناکی به خودش گرفت. آیا کونامی وضعیت مالی‌اش اینقدر خراب است که از بورس نیویورک خارج شده؟ واقعا چه خبر است؟ کونامی یکی از ستون‌های تجارت بازی‌های کنسولیِ ژاپن است. چه بلایی دارد سر این «ستون» می‌آید؟!
کونامی در ابتدا به عنوان یک شرکت تولیدکننده‌ی جوک‌باکس (دستگاهی که با انداختن سکه در آن می‌توانید، موسیقی انتخابی‌تان را پخش کنید) در دهه‌ی ۱۹۶۰ تاسیس شد. در دهه‌ی ۸۰ بود که به عنوان یکی از برترین کمپانی‌های بازی‌های آرکید در سطح جهان به شهرت رسید. این روند در سال ۱۹۸۵ و با عرضه‌ی کنسول NES ادامه پیدا کرد. کونامی با بازی‌هایی که برای کنسول نینتندو ساخت، تبدیل به یکی از باکلاس‌ترین و موفق‌ترین سازنده‌های خارجی نینتندو شد. و از آن زمان تاکنون، با وجود مجموعه‌های به‌یادماندنی و تعیین‌کننده‌ای مثل Metal Gear، Silent Hill و Pro Evolution Soccer این مقام را حفظ کرده و ثابت کرده که توانایی موفقیت در بازار ژاپن و خارجی را دارد؛ عنصری که اغلب کمپانی‌های ژاپنی از آن فراری‌اند.
ناپدید شدنِ آهسته‌آهسته‌ی کونامی از کسب و کارِ کنسولی و تمام اتفاق‌های اخیر، به همین یک ماه خلاصه نشده و به نظر می‌رسد که مدت‌ها است این شرکت را اذیت می‌کند
این در حالی است که اداره‌ی مرکزی کونامی، برج درخشانی است که در یکی از تجاری‌ترین بخش‌های ژاپن یعنی وسط شهر توکیو جای گرفته است. برجی که در طبقه‌ی همکف‌اش می‌توانید شاهد فروشگاه بازی عظیمی باشید که از قضا برای گیمرهایی که به این کشور سفر می‌کنند، حکم مکان سیاحتی مهمی را دارد که هرگز نباید نادیده گرفته شود.
پس، دوباره این سوال با قدرتی بیشتر مطرح می‌شود که چه می‌شود، شرکتی با این همه یال و کوپال، بورس نیویورک، مشهورترین بازیسازش و سری بازی پرطرفداری در آستانه‌ی احیا شدن را در عرض یک ماه قال می‌گذارد؟ شاید پرسیدن چنین سوالی، سخت و اعصاب‌خردکن باشد. اما جواب‌اش خیلی ساده است: وقتی یک ناشر بازی‌های کنسولی متوجه می‌شود تجارت بازی‌های کنسولی ارزشِ وقت و سرمایه‌اش را ندارد، این دقیقا همان اتفاقی است که می‌افتد.
بعد از ۳۰ سال کار در حوزه‌ی کنسول‌ها (کونامی کار نشر در حوزه بازی‌های ویدیویی را در سال ۱۹۸۵ و با کنسول NES شروع کرد) تمام خبرها و بحث‌های منفی‌ای که کونامی را در این یک ماه به دور خودش پیچیده، زیر سر همان صنعتی است که روزی این شرکت را به نان و نوایی رسانده بود و امروزه آنها را به این وضعیت کشانده است. در این بین، اصلا تعجب‌آور نیست که کونامی پس از دریافتِ این مشت‌ها تلو تلو بخورد و چندتایی از دارایی‌هایش را بیاندازد و بشکند.
البته قبل از اینکه بیشتر وارد حال و روز کونامی شویم، بگذارید درباره‌ی بیرون آمدن کونامی از بورس نیویورک شفاف‌سازی کنیم. چون این مسئله هیچ ربطی به اتفاقات اخیر شرکت ندارد. با اینکه حذف سهام کونامی از بورس می‌تواند در نگاه نخست، خبر بزرگی تلقی شود. اما حداقل در این مورد خاص خبر بدی نیست و در حقیقت، یک تصمیم تاکتیکی کوچک است. می‌دانیم که سهام اصلی کونامی در بورس سهام توکیو است. علاوه‌بر توکیو، تا این لحظه آنها در بورس نیویورک و لندن هم حضور داشته‌اند. در سال گذشته، بیش از ۹۷ درصد از خرید و فروش‌های سهام‌های کونامی در توکیو، صورت گرفته است. کمی بیش از ۲ درصد در لندن بوده و فقط ۰.۳ درصد در نیویورک انجام شده است. برای اینکه در فهرست بورس جایی داشته باشید، باید پول زیادی بدهید. خیلی خب، پس اصلا منطقی به نظر نمی‌رسد تا پول‌تان را جایی خرج کنید که هیچ خرید و فروشِ قابل‌توجه‌ای در آن صورت نمی‌گیرد. در حال حاضر، سهام‌های کونامی فقط در توکیو و لندن قابل‌معامله هستند. بنابراین، می‌بینید که بیرون آمدن از بورس نیویورک به معنای خصوصی‌شدن کمپانی یا مخفی‌شدن از دست بارانِ خبرهای منفی اخیر نبوده است.
داستان بورس را که کنار بگذاریم، بیایید ببینیم ماجرای بقیه‌ی حواشی این یک ماه چیست. جدایی کوجیما و پایان یافتنِ پروژه‌ی «سایلنت هیل». در ظاهر، این‌ها خبر از تغییر و تحولی «ناگهانی» و «غیرمنتظره‌ای» در سیاست‌های کونامی می‌دهند. اما این‌طور نیست. بهتر است بیدار شویم. در حقیقت، الان حدود ۵ سال است که کونامی دارد از تمرکزش روی بازی‌های کنسولی می‌کاهد. نگاهی به نمودار زیر که براساس گزارشاتِ مالی خودِ کونامی طراحی شده است، بیاندازید:
چیزی که اینجا می‌بینید مقدار درصدی است که هرکدام از واحد‌های تجاری کونامی به سود کلی شرکت اضافه می‌کنند. بخش سبز در وسط نمودار مربوط به واحد «باشگاه‌های تنظیم‌اندام» کونامی در ژاپن است. شبکه‌ی بزرگی از سالن‌های ورزشی گرفته تا باشگاه‌های تنظیم‌اندام و مجموعه‌های ورزشی مختلفی که هم‌اکنون حدود ۳۵ درصد از سود کمپانی را تامین می‌کنند. بخش قرمز و نارنجی در بالای نمودار مربوط به واحد «بازی و سیستم‌ها» است. نه، این واحد ربطی به بازی‌های ویدیویی ندارد و درواقع شامل ماشین‌ها و سیستم‌های شرط‌بندی است که درحال حاضر، بیش از ۲۰ درصد از سود کمپانی را تولید می‌کنند.
درنهایت به واحد «سرگرمی‌های دیجیتال» می‌رسیم. همان بخش آبی بزرگ پایین نمودار. در سال مالی ۲۰۱۴، برای اولین‌بار، کمتر از نیمی از سود کونامی از این واحد آمده است. در ۹ ماهه‌ی اول سال مالی حاضر (۲۰۱۵) این واحد ۴۳.۶ درصد از سود کمپانی را تامین کرده است. اما عملکرد «سرگرمی‌های دیجیتال» به‌طور استواری در سراشیبی به سر می‌برد. اگر فکر می‌کنید ۴۳ درصد هنوز زیاد است، باید بدانید که تا همین سال ۲۰۰۹، این واحد بیش از ۶۰ درصد برای کونامی سوددهی داشته است.
سقوط بخش بازی‌های کنسولی کونامی به حدی سنگین است که حتی عملکرد خوب بخش موبایل هم نتوانسته جور آن را بکشد
حالا بهتر میتوان درک کرد که چرا کونامی باید نگران این بخش باشد! با این حال، شاید باز بپرسید، هنوز ۴۳ درصد—حتی اگر در سراشیبی هم باشد—بزرگ‌ترین بخش کسب و کار کونامی است؛ پس، کونامی از لحاظ فنی و ظاهری در اصل یک شرکت بازی‌های ویدیویی باقی می‌ماند. بله، این گفته در اصل صحیح است اما نباید فراموش کنیم که چیزهایی که شامل آن بخش آبی رنگ بزرگ می‌شوند، در این سال‌ها به‌شکل عظیمی تغییر کرده‌اند. در واقع، «سرگرمی‌های دیجیتال» ترکیبی از تمامی بخش‌های بازی‌های ویدیویی کونامی است. یعنی فقط بخشی از آن مربوط به بازی‌های کنسولی می‌شود. درصد بیشتری از آن بخش آبی رنگ نمودار، از بازی‌های آرکید، موبایل و اجتماعی و غیره تشکیل شده است. اگر گزارشات مالی کونامی از سال ۲۰۱۰ به بعد را بخوانید، به روشنی متوجه می‌شوید که فضای بازی‌های موبایل و اجتماعی‌شان سال به سال در رشد به سر می‌برد. جدیدترین گزارشات مالی شرکت از موفقیت بازی‌هایی مثل Professional Baseball Dream Nine، Dragon Collection و CROWS x WORST خبر می‌دهند—بازی‌هایی که همه آنها بازی‌های موبایل هستند و موفقیت‌شان تنها مربوط به بازار ژاپن می‌شود. و همچنین یک‌سری بازی‌های موبایل خارجی مثل PES Manager و Star Wars: Force Collection .
درحالی که بازی‌های موبایل و اجتماعی کونامی به موفقیت‌شان ادامه می‌دهد، اما هنوز سودهای حاصل از بخش «سرگرمی‌های دیجیتال» هم در زمینه‌ی واحد پول ین و هم مقدار درصد سودی که به کمپانی اضافه می‌کنند، در سقوط به سر می‌برند. بی‌شک، کاهش فروش بازی‌های آرکید، بخشی از مشکل است، اما بدون لحظه‌ای تردید، سود حاصل از بازی‌های کنسولی کونامی هم در سراشیبی شدیدی به سر می‌برد. یعنی این سقوط در بازی‌های کنسولی کونامی به حدی سنگین است که حتی عملکرد خوب بخش موبایل هم نتوانسته جور آن را بکشد و جای خالی‌اش را پُر کند.
آیا چنین سقوطی در فروش نرم‌افزارهای کنسولی عجیب به نظر می‌رسد؟ کافی است نگاهی به برنامه‌ی عرضه‌ی کونامی بیاندازید تا همه‌چیز منطقی شود. شاید تاکنون متوجه‌ی این موضوع نشده باشید، اما کونامی واقعا دیگر به ندرت بازی‌های کنسولی منتشر می‌کند. با نگاهی به برنامه‌ی عرضه‌ی خارجی‌شان، می‌بینیم که در سال ۲۰۱۲، کونامی چندتایی بازی کنسولی منتشر کرده است. از بازسازی HD نسخه‌های مختلف Zone of Enders و Silent Hill گرفته تا انتشار یک نسخه‌ی جدید از Silent Hill و یک PES جدید و یک بازی جدید از استودیوی خارجی رِبلین (Neverdead) و استودیوی روسی گیجین اینترتینمنت (Birds of Steel و Blades of Time ). در سال ۲۰۱۳، آنها فقط دو بازی منتشر کردند: Metal Gear Rising و PES 2014 . در سال ۲۰۱۴، باز دوباره فقط دو بازی از آنها دیدیم (یک PES دیگر و Castelvania: Lords of Shadow) و همچنین پیش‌ٔدرآمد «متال‌گیرسالید ۵» با نام Ground Zeroes. حتی اگر عرضه‌های انحصاری ژاپن مثل بازی بیسبال که یک سال در میان منتشر می‌شود را هم به این‌ها اضافه کنیم، تغییری در تصویر کلی ایجاد نخواهد شد. تمام‌اش همین است. درسال ۲۰۱۵ هم که تاکنون آنها در هیچ جای دنیا، چیزی منتشر نکرده‌اند. روی کنسول‌های نسل جدید هم تا این لحظه، فقط یک بازی کامل (PES 2015) داشته‌اند.
با نگاه کردن به آمارهای مالی و برنامه‌های انتشار کونامی، به راحتی میتوان دید که نه هوش و حواس کونامی در حوزه‌ی بازی‌های کنسولی است و نه قلب‌اش. وقتی قوی‌ترین رشد مالی شرکت در بخش ماشین‌های شرط‌بندی و نرم‌افزارهای مربوطه بوده است، وقتی پایدارترین سود شرکت از سوی باشگاه‌های ورزشی‌اش می‌آید، وقتی بهترین عملکرد در واحد «سرگرمی‌های دیجیتال» مربوط به بازی‌های موبایل می‌شود، بنابراین، حتما درک می‌کنید که عرضه‌ی یک بازی AAA کنسولی غول‌پیکر مثل «متال‌گیرسالید ۵» (یا مرحوم «سایلنت هیلز») نمی‌تواند تغییری در جایگاه شرکت ایجاد کنند و فقط ادامه دادن انتشار ضعیف و یکی در میان بازی‌های کنسولی به روند روی هوا و خونآلودِ کونامی تداوم می‌بخشد. با این وضع، بهتر است سعی در بیدار نگه داشتن این بخش نداشته باشیم و بگذاریم که بی‌دردسر به خواب برود. با توجه به همین مسئله است که میتوان گفت واقعا تعجب نمی‌کنم چرا کوجیما دیگر آینده‌ای برای کونامی نمی‌بیند. ظاهرا این کمپانی از آن روزهایی که او استودیوی کوجیما پروداکشنز را در داخل دیوارهایش شکل داد، زمین تا آسمان تغییر کرده است.
کونامی هنوز چندی از بهترین بازی‌های صنعت را در اختیار دارد؛ «متال‌گیر»، «سایلنت هیل» و «کسلوانیا»، همه مجموعه‌های بزرگی هستند. همچنین یک سری بازی‌های آرکید قدیمی‌تر که هرکدام از آشنا‌ترین نمادهای صنعت بازی هستند. آنها چند مجموعه‌ی ورزشی هم دارند که به‌شکل نزدیکی با دیگر بخش‌های کسب و کارشان ارتباط دارند. بدون‌شک، این سوال مطرح می‌شود که با این وضعیت، چه بلایی سر این بازی‌ها و آینده‌شان می‌آید. به نظر می‌رسد، به احتمال فراوان آنها به روش‌های دیگری به سوددهی‌شان ادامه دهند.
مطمئنا مدیریت کونامی از ارزش بالای مجموعه‌‌هایشان خبر دارد. خروج آنها از حوزه‌ی ساخت و انتشار بازی برای کنسول‌ها به این معنی نیست که این بازی‌ها هم دفن خواهد شد و به فراموشی سپرده می‌شوند. به احتمال بسیار بالا، کونامی به دنبال فروش لایسنسِ بازی‌هایش خواهد بود، تا از این طریق خودش را به طور مستقیم از زیر بار سنگین مدیریت و سرمایه‌گذاری بیرون بکشد و وظیفه‌ی انتشار را به دیگر ناشران بسپارد. اینگونه آنها بدون اینکه وارد تجارت کثیف، نامشخص و بی‌رحمِ ساخت و انتشار بازی‌های AAA شوند، می‌توانند از سودی که از این راه بدست می‌آورند، استفاده کنند.
در پایان باید گفت که برخی از این حرف‌ها فقط حدس و گمان هستند. کونامی هنوز نه اعلام کرده و نه تایید کرده که قصد بیرون آمدن از حوزه‌ی بازی‌های کنسولی را دارد. با این حال، اینکه شرکتی مثل کونامی بگذارد سود حاصل از انتشار بازی‌هایش اینقدر پایین بیاید و برنامه‌ی عرضه‌اش هم اینقدر سوت‌و‌کور شود، غیرقابل‌تصور است. ناپدید شدنِ آهسته‌آهسته‌ی کونامی از کسب و کارِ کنسولی و تمام اتفاق‌های اخیر، به همین یک ماه خلاصه نشده و به نظر می‌رسد که مدت‌ها است این شرکت را اذیت می‌کند. اینکه آنها حداقل به پشتیبانی از بازی‌های ورزشی‌شان ادامه می‌دهند یا نه هم مشخص نیست. اما واضح است که پرد‌ه‌های نمایش کونامی درحال بسته‌شدن به روی بازیگری است که به عنوان ناشری کلیدی در زمینه‌ی بازی‌های بزرگ AAA شناخته می‌شد.
منبع: gamesindustry