۱۵ فیلم علمی تخیلی که برنده جایزه اسکار شده‌اند

با اینکه فیلم‌های این ژانر‌ها معمولا شانس کمی برای دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم دارند، ولی مخصوصا در زمینه‌های فنی حرف‌های زیادی برای گفتن داشته و جایزه‌های اسکار را نیز کسب کرده‌اند. برای مثال فیلم‌هایی چون Star Wars یا Matrix را می‌توان مثال زد که در زمینه دریافت جایزه‌های اسکار عملکرد خوبی از خود به جا گذاشته‌اند.

در این مطلب و در حالی که در آستانه اسکار 2017 قرار داریم، سراغ ۱۵ فیلم علمی تخیلی خواهیم رفت که موفق به دریافت جایزه اسکار در زمینه‌های مختلف شده‌اند.

فیلم Star Trek Beyond یکی از نامزد‌های دریافت جایزه اسکار در اسکار 2017 برای بهترین گریم است. اگر این فیلم موفق به دریافت این جایزه شود، حسی نوستالژیک برای طرفداران این مجموعه خواهد داشت. چرا که فیلم Star Trek محصول سال ۲۰۰۹ موفق به دریافت جایزه اسکار بهترین گریم شده است.

اسکار 2010 اولین بار بود که آکادمی تعداد فیلم‌های نامزد در بخش بهترین فیلم را به ۱۰ افزایش داد (که البته بعدا این تعداد به نهایتا ۱۰ فیلم تغییر پیدا کرد و ممکن است متغیر باشد) و همین امر هم زمینه را برای حضور فیلم‌های عامیانه‌پسند‌تر در بین نامزد‌ها فراهم کرد. با این حال حضور دو فیلم علمی تخیلی District 9 و Avatar در بین نامزد‌های بهترین فیلم باعث شد تا Star Trek جایی در این شاخه نداشته باشد. ولی این فیلم در چهار شاخه دیگر نامزد شد و در نهایت هم در زمینه بهترین گریم جایزه اسکار را دریافت کرد.

فیلم‌های بازسازی شده کمی هستند که توانسته‌اند عملکرد بهتری در مقایسه با نسخه اصلی‌شان داشته باشند. ولی نسخه سال ۱۹۸۶ فیلم The Fly که توسط دیوید کروننبرگ کارگردانی شده بود، بسیار موفق‌تر از فیلم اصلی محصول سال ۱۹۵۸ ظاهر شد. کروننبرگ از طرفی حس و حال مخصوص به خودش را در این فیلم پیاده کرده بود و از طرفی هم با به تصویر کشیدن روابط انسانی به شکلی خاص، این فیلم علمی‌تخیلی را به یکی از آثار عاشقانه تاثیرگذار آن زمان تبدیل کرده بود.

گریمور‌های این فیلم کریس والاس و استفان دوپوییس بودند که موفق شدند جایزه اسکار بهترین گریم را با لیاقت هر چه تمام به دست بیاورند. این دو گریمور موفق شده بودند تغییرات چهره شخصیت‌ها در طول فیلم را به بهترین شکل ممکن به تصویر بکشند.

بین سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۶۲، جایزه بهترین جلوه‌های بصری با عنوان بهترین جلوه‌های ویژه شناخته می‌شد و هر دو دسته جلوه‌های صوتی و بصری را شامل می‌شد. اولین فیلم علمی تخیلی که موفق به دریافت این جایزه شد، Destination Moon محصول سال ۱۹۵۰ بود که از جمله اولین فیلم‌هایی نیز به حساب می‌آید که موضوع اصلی آن‌ها اکتشاف‌های فضایی بود.

جرج پاول، تهیه‌کننده فیلم Destination Moon از جمله افرادی بود که علاقه زیادی به فیلم‌های علمی‌تخیلی داشت و آثار زیادی در این ژانر به تهیه‌کنندگی وی ساخته شده است. با اینکه در کارنامه وی فیلم‌های موفق زیادی دیده می‌شوند، ولی اوایل دهه ۵۰ را می‌توان موفق‌ترین دوران کاری پاول دانست؛ چرا که در طول یک بازه چهار ساله، سه مورد از فیلم‌های وی موفق به دریافت جایزه جلوه‌های ویژه اسکار شدند. اولین فیلم Destination Moon بود که به آن اشاره کردیم و پس از آن هم در سال ۱۹۵۱ فیلم When Worlds Collide موفق به دریافت این جایزه شد و در نهایت هم فیلم The War of the Worlds وی توانست برنده جایزه اسکار جلوه‌های ویژه شود.

فیلم علمی تخیلی The War of the Worlds نه فقط به دلیل برنده شدن جایزه اسکار که از جنبه‌های دیگری نیز قابل توجه است؛ چرا که این فیلم منبع الهام آثار دیگری نیز شد و حتی در نسخه سال ۲۰۰۵ این فیلم به کارگردانی استیون اسپیلبرگ نیز از برخی جلوه‌های همین نسخه استفاده شده بود.

ایده داشتن یک ماشین زمان که با آن بتوان به گذشته و آینده سفر کرد، موضوعی است که اثار علمی‌تخیلی متعددی به آن پرداخته‌اند. یکی از این آثار فیلم Time Machine محصول سال ۱۹۶۰ است که از قضا تهیه‌کنندگی آن برعهده جرج پاول است که مفصل راجع به وی توضیح دادیم. در این فیلم شاهد ایفای نقش راد تیلور در نقش اچ‌.جرج ولز هستیم که یک مخترع بوده و توانسته یک ماشین زمان بسازد.

فیلم سفر‌های این مخترع به گذشته و آینده را به تصویر می‌کشد و وی حتی به رویداد‌هایی چون جنگ‌های جهانی نیز سرک می‌کشد. ماشین زمانی که در این فیلم نشان داده می‌شود، آنقدر مشهور است که حتی یک مدل شبیه به آن برای استفاده در اپیزودی از سریال The Big Bang Theory نیز در سال ۲۰۰۸ ساخته شد. اما ماشین زمان فیلم Time Machine توسط باب برنز ساخته شده بود. این فیلم موفق شد جایزه اسکار جلوه‌های ویژه را دریافت کند و قطعا جلوه‌های بصری و صوتی که هنگام سفر مخترع مذکور با ماشین زمان نمایش داده می‌شدند، نقش بسزایی در رسیدن فیلم به این جایزه داشتند.

طی چند سال اخیر است که شاهد هستیم هر ساله، پنج فیلم نامزد دریافت جایزه بهترین جلوه‌های بصری در اسکار می‌شوند. این شاخه اولین بار در سال ۱۹۶۳ معرفی شد و معمولا در آن سال‌ها، شاهد دو یا سه نامزد در آن بودیم یا اینکه اصلا نامزدی در کار نبود و این جایزه، به عنوان یک جایزه ویژه به فیلم برنده اهدا می‌شد.

البته آکادمی یک بار در سال ۱۹۷۳ تصمیم گرفت تا این جایزه را کلا به فیلمی اهدا نکند چرا که از نظر آن‌ها، هیچ یک از فیلم‌های سال لایق دریافت آن نبودند. یک بار هم در سال ۱۹۷۹ بود که پنج فیلم، مانند رسم فعلی آکادمی، نامزد دریافت این جایزه شدند. این پنج فیلم Alien، The Black Hole، 1941، Moonraker و Star Trek: The Motion Picture بودند که در نهایت این فیلم Alien، ساخته ریدلی اسکات، بود که موفق به دریافت جایزه بهترین جلوه‌های بصری شد.

همچنین فیلم Aliens محصول سال ۱۹۸۶ که توسط جیمز کامرون ساخته شده بود نیز در زمینه دریافت جایزه اسکار عملکرد عالی داشت و در هفت شاخه نامزد شد و توانست در دو شاخه بهترین جلوه‌های بصری و بهترین جلوه‌های صوتی برنده شود.

در سال ۱۹۹۰ داوران شاخه بهترین جلوه‌های بصری، برای اولین بار تصمیم گرفتند تا از یک سیستم امتیازدهی برای مشخص کردن نامزد‌های این شاخه استفاده کنند. در اولین دور از نمره‌دهی‌ها، چهار فیلم انتخاب شدند که قرار بود سه مورد از آن‌ها به عنوان نامزد نهایی انتخاب شوند. با این حال پس از دور دوم امتیاز‌دهی، این فقط فیلم Total Recall بود که توانست به حد نصاب لازم برای نامزد شدن برسد و باقی فیلم‌ها موفق به کسب امتیاز از جانب داوران نشدند.

در نتیجه فیلم Total Recall که توسط پاول ورهوئن ساخته شده بود و بازیگرانی مثل آرنولد شوارتزنگر در آن ایفای نقش کرده بود، در آن سال جایزه اسکار بهترین جلوه‌های بصری را دریافت کرد. سه فیلم دیگری که در این سال موفق به رسیدن به حد نصاب لازم نشدند، Dick Tracy، Ghost و Back to the Future Part III بودند.

در طول تاریخ جوایز اسکار، فقط یک بار پیش آمده که دو فیلم در یک شاخه برنده شده و مورد تقدیر قرار گرفته‌اند. این اتفاق در سال ۱۹۷۶ و در شاخه بهترین جلوه‌های بصری رخ داد که هر دو فیلم King Kong و Logan's Run موفق به دریافت این جایژه ویژه شدند.

انتخاب فیلم King Kong در این شاخه، یکی از تصمیم‌های عجیب آکادمی در طول تاریخ اسکار به شمار می‌رود؛ چرا که فیلم کینگ کونگ که بازسازی نسخه سال ۱۹۳۳ بود، با اینکه فیلم خوبی به حساب می‌آمد، ولی در زمینه جلوه‌های بصری ناب حرف خاصی برای گفتن نداشت. همچنین شایعه‌ای نیز در این مورد طی آن دوره منتشر شد که بر اساس آن، برخی از داوران این شاخه پس از اینکه مشاهده کرده‌اند همکاران‌شان به فیلم کینگ کونگ رای داده‌اند، از سمت خود استعفا داده‌اند. البته این شایعه هرگز تایید یا تکذیب نشد.

با این حال برنده دیگر یعنی فیلم Logan's Run، کاملا لایق دریافت این جایزه بود. داستان این فیلم علمی تخیلی در آینده و به طور دقیق در سال ۲۲۷۴ روایت می‌شد که در آن انسان‌ها تا سن ۳۰ سالگی زندگی می‌کنند و پس از آن باید خودشان را طی مراسمی خاص قربانی کنند. این فیلم جلوه‌های بصری بسیار خوبی داشت و در آن شاهد فیلم‌برداری‌های هنرمندانه‌ای نیز بودیم. این فیلم در شاخه‌های بهترین فیلمبرداری و بهترین طراحی صحنه نیز نامزد شده بود که البته موفق به دریافت این جوایز نشد.

استنلی کوبریک را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین و تاثیر‌گذار‌ترین کارگردان‌های تاریخ سینما دانست. وی برای فیلم‌هایش ۱۲ بار نامزد دریافت جایزه اسکار شده که البته از این بین، فقط یک بار موفق به دریافت این جایزه شده است. تک اسکار کوبریک، مربوط به فیلم 2001: A Space Odyssey است که همواره از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین فیلم‌های علمی‌تخیلی تاریخ یاد می‌شود و فیلم‌های زیادی از آن الهام گرفته‌اند.

2001: A Space Odyssey که محصول سال ۱۹۶۸ است، در نهایت موفق شد جایزه بهترین جلوه‌های بصری را دریافت کند. با اینکه شخص کوبریک روی ساخته شدن جلوه‌های بصری فیلم نظارت کرده بود، ولی در اصل خالق جلوه‌های بصری فیلم را باید داگلاس ترامبل مشهور و سه همکار وی دانست. اما در نهایت این شخص کوبریک بود که جایزه اسکار را دریافت کرد.

فیلم Planet of the Apes در سال ۱۹۶۸ و همزمان با فیلم 2001: A Space Odyssey اکران شد. با اینکه فیلم کوبریک در چهار شاخه نامزد دریافت اسکار شده بود، فیلم سیاره میمون‌ها فقط در دو شاخه «بهترین موسیقی اوریجینال» و «بهترین طراحی لباس» نامزد دریافت جایزه بود که در نهایت هم نتوانست در هیچ یک از آن‌ها برنده شود. با این حال این فیلم و عوامل آن، مراسم آکادمی اسکار را دست خالی ترک نکردند و جان چمبرز یک جایزه اسکار افتخاری را در آن سال دریافت کرد.

چمبرز در آن سال جایزه «دستاورد بزرگ در زمینه گریم» را دریافت کرد؛ چرا که وی مسوول گریم چهره میمون‌های (که در اصل انسان بودند) فیلم بود. با اینکه نمی‌توان منکر کار عالی چمبرز در این زمینه شد، ولی همیشه این سوال وجود دارد که چرا با وجود طبیعی‌تر بودن میمون فیلم 2001: A Space Odyssey، این جایزه به فیلم کوبریک اهدا نشد؟ آرتور سی.کلارک، یکی از نویسندگان فیلم 2001: A Space Odyssey، در آن سال‌ها طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که «شاید داوران اسکار به دلیل اینکه تصور کردند آن‌ها از میمونی واقعی در فیلم استفاده کرده‌اند، فیلم 2001: A Space Odyssey را نادیده گرفته‌اند».

می‌توان گفت که فیلم Titanic، محصول سال ۱۹۹۷، فیلمی بود که با برنده شدن ۱۱ جایزه اسکار در شاخه‌های مختلف، جیمز کامرون را به یکی از موفق‌ترین کارگردان‌های تاریخ تبدیل کرد. با این حال برخی فیلم‌های پیشین این کارگردان نیز عملکرد خیلی خوبی در زمینه دریافت جوایز داشتند. برای مثال فیلم Aliens محصول سال ۱۹۸۶ موفق به دریافت دو اسکار شد و فیلم Terminator 2: Judgment Day نیز توانست چهار اسکار دریافت کند.

با این حال شاید خیلی از طرفداران فراموش کرده باشند که فیلمی علمی تخیلی The Abyss این کارگردان نیز موفق به دریافت جایزه اسکار شده است. این فیلم که محصول سال ۱۹۸۹ است، در چهار شاخه نامزد اسکار شده بود که در نهایت توانست برنده جایزه بهترین جلوه‌های بصری شود. دلیل اصلی برنده شدن این فیلم در شاخه، خلق بسیار باورپذیر موجودات دنیای زیر آب بود. همچنین The Abyss جزو پیشگامان ترکیب انیمیشن‌های CGI با صحنه‌های واقعی به حساب می‌آید. کامرون بعد‌ها از تکنیک‌های استفاده شده در این فیلم برای خلق T-1000 در فیلم Terminator 2: Judgment Day نیز بهره برد.

همان‌طور که در بالا هم اشاره کردیم، در سال ۱۹۹۷ این فیلم تایتانیک بود که یکه‌تاز مراسم اسکار به حساب می‌آمد و توانست در ۱۴ شاخه نامزد شود و در نهایت ۱۱ اسکار مختلف را به خانه ببرد. یکی از شاخه‌هایی که تایتانیک در آن نامزد شد ولی نتوانست جایزه نهایی را دریافت کند، بهترین گریم بود. با اینکه چهره یخ‌زده لئوناردو دی‌کاپریو در این فیلم گریم خوبی داشت، ولی برای برنده شدن جایزه کافی نبود. چرا که گریم چهره موجودات فضایی فیلم Men in Black به حدی عالی کار شده بود که هیچ اثر دیگری توان رقابت با آن را نداشت.

ریک بیکر، گریمور فیلم Men in Black، تا آن زمان چهار جایزه اسکار مختلف دریافت کرده بود (از جمله اولین جایزه تاریخ اسکار در این شاخه برای فیلم American Werewolf in London). با این حال می‌توان گریم چهره‌های فیلم Men in Black را بهترین کار کارنامه هنری وی دانست.

فیلم Back to the Future محصول سال ۱۹۸۵ که توسط روبرت زمکیس ساخته شده بود و استیون اسپیلبرگ هم تهیه‌کنندگی آن را برعهده داشت، هم از حیث تجاری بسیار موفق ظاهر شد و هم توانست نظرات مثبت منتقدین را جلب کند. این فیلم که داستان رفتن یک دانش آموز دبیرستانی و دکتر براون را به سال ۱۹۵۵ روایت می‌کرد، پرفروش‌ترین فیلم سال شد و جایزه بهترین فیلم را از مراسم بفتا و گلدن گلوب نیز دریافت کرد.

این فیلم در اسکار نیز نامزد دریافت چهار جایزه مختلف از جمله بهترین فیلم‌نامه اوریجینال و بهترین موسیقی اوریجینال شد. با این حال تنها شاخه‌ای که فیلم در آن جایزه را دریافت کرد، بهترین ادیت جلوه‌های صوتی بود. در این شاخه نامزد‌های دیگری چون Ladyhawke و Rambo: First Blood Part II نیز کاندید بودند.

با اینکه فیلم Back to the Future در مجموع اثر موفقی بود، دنباله‌های آن هرگز نتوانستند مثل قسمت اول موفق ظاهر شوند. Back to the Future Part II محصول سال ۱۹۸۹ فقط در زمینه جلوه‌های بصری نامزد دریافت اسکار شد و Back to the Future Part III محصول سال ۱۹۹۰ نیز کلا نتوانست در هیچ شاخه‌ای نامزد شود.

فیلم Fantastic Voyage محصول سال ۱۹۶۶، روایتگر داستان پنج نفر بود که پس از کوچک‌تر شدن اندازه‌شان، سوار یک زیر دریایی وارد بدن یک دانشمند می‌شوند تا یک غده را از بدن وی خارج کنند.

این فیلم توسط ریچارد فلیسشر ساخته شده است. کارگردانی که پیش‌تر و در سال ۱۹۵۴، فیلم 20,000 Leagues Under the Sea (که بر اساس رمانی با همین نام نوشته ژول ورن ساخته شده بود) را ساخته بود که آن فیلم نامزد دریافت سه جایزه اسکار شد و در دو شاخه بهترین جلوه‌های ویژه و بهترین طراحی صحنه نیز جایزه را دریافت کرد.

Fantastic Voyage حتی از ساخته قبلی این کارگردان هم موفق‌تر ظاهر شد و در پنج شاخه مختلف نامزد دریافت اسکار شد و در نهایت هم دقیقا همان دو جایزه فیلم قبلی فلیسشر یعنی بهترین جلوه‌های ویژه و بهترین طراحی صحنه را دریافت کرد.

Robocop یکی از فیلم‌هایی بود که در زمان خودش طرفداران زیادی داشت. این فیلم روایتگر داستان یک افسر پلیس بود که در پی حادثه‌ای اعضای بدن خود را از دست می‌دهد ولی پس از انجام جراحی‌هایی، به یک پلیس با بدنی آهنی تبدیل می‌شود. این فیلم که توسط پاول ورهون کارگردانی شده بود، جلوه‌های بصری خیلی خوبی در زمان خودش داشت و مخصوصا طراحی زره مخصوص پلیس آهنی نیز به خوبی صورت گرفته بود.

با این حال فیلم فقط در دو شاخه بهترین تدوین و بهترین صدا نامزد شد که در نهایت هم در هیچ‌یک از آن‌ها برنده جایزه اسکار نشد. البته فیلم در مراسم اسکار آن سال بی‌نصیب نماند و یک جایزه ویژه برای بهترین ادیت جلوه‌های صوتی تقدیم آن شد.

فیلم Close Encounters of the Third Kind استیون اسپیلبرگ یکی از آن دست آثاری بود که اگر در سالی به جز ۱۹۷۷ اکران می‌شد، می‌توانست اسکار‌های متعددی را مخصوصا در زمینه‌های فنی دریافت کند. ولی مصادف شدن با فیلم Star Wars جرج لوکاس در آن سال، باعث شد تا رقابت سختی بین این دو اثر به وجود بیاید.

Close Encounters of the Third Kind نامزد دریافت هشت جایزه اسکار شده بود که البته در شاخه بهترین کارگردانی، نه اسپیلبرگ و نه جرج لوکاس موفق به دریافت جایزه نشدند و این افتخار نصیب وودی آلن شد.

ساخته اسپیلبرگ همچنین در برخی از شاخه‌ها نیز در برابر جنگ ستارگان شکست خورد و فیلم جرج لوکاس جایزه بهترین جلوه‌های بصری و بهترین موسیقی اوریجینال را دریافت کرد. Close Encounters of the Third Kind هم البته دست خالی مراسم را ترک نکرده و جایزه بهترین فیلم‌برداری و بهترین ادیت جلوه‌های صوتی را به دست آورد.

نظر شما در مورد این فیلم‌ها چیست؟