آخر هفته چه فیلمی ببینیم: از The Big Lebowski تا It's a Wonderful Life

پنجاه و چهارمین مقاله از سری مقالات «آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟» زومجی، سعی می‌کند به شکلی منظم‌تر از همیشه آثاری از بخش‌های گوناگون سینما را معرفی کند. نخست، یک ساخته‌ی کلاسیک و شناخته‌شده از نزدیک به هفتاد سال قبل را داریم که باور کنید گذر زمان تنها ارزش تماشا شدنش را بیشتر کرده است. سپس نوبت به یکی از کمدی‌های محبوب برادران کوئن می‌رسد که غالب شگفتی‌های اصلی کارنامه‌ی سینمایی آن‌ها را درون خودش جای داده است و بعد از این‌ها هم درباره‌ی دو فیلمی حرف می‌زنیم که به ترتیب اکشن هیجان‌انگیز و قصه‌گویی مثال‌زدنی و خارق‌العاده‌ای دارند. در آخر هم به مانند همیشه، با معرفی اجمالی یکی از آثار در حال اکران سینمای ایران، تازه‌ترین معرفی فیلم زومجی به پایان خود می‌رسد.

این وسط، فرشته‌ای از آسمان به زمین می‌آید و او را با خود به نقطه‌نقطه‌ی شهر و تمامی بخش‌های آن می‌برد تا نشان دهد که جهان بدون او، چه‌قدر جای بدتر و دردناک‌تری به نظر می‌رسد. It's a Wonderful Life، ارزش زندگی را در ارتباط انسان با اطرافیانش می‌بیند و با تمرکز بر روی خانواده‌ی شخصیت اصلی، به او می‌فهماند که نبود وی در جهان، چه آسیب وحشتناکی به تک‌تک آن‌ها می‌زند. طوری که فرد، ارزش زندگی‌اش را نه فقط در جایگاه شخصی‌اش که در جایگاه انسانی مرتبط با چندین و چند آدم دوست‌داشتنی دیگر ببیند و به همین شکل، شدت بی‌نظیری و ارزش حیات خود را درک کند. جلوه‌ی امیدبخش داستان It's a Wonderful Life در کنار بسیاری از موارد ساده‌ی دیگری که روایت آن را تبدیل به یک داستان‌گویی سینمایی شنیدنی می‌کنند که پس از همه‌ی این سال‌ها هنوز ارزش گوش کردن را دارد، باعث شده‌اند که حتی در نگاه مخاطبان عام، فیلم مورد بحث همیشه اثری لایق تماشا شدن به نظر برسد که کسی با وقت گذاشتن برای دقایقش، قطعا زمان خود را تلف نکرده است.

سینمای برادران کوئن همیشه حامل داستان‌گویی‌ها و روایت‌هایی است که سینما منطقا نباید روی خوشی نسبت به آن‌ها نشان دهد. چرا که قصه‌گویی کوئن‌ها نه لزوما به عناصر مرتبط با یک ژانر وفادار می‌ماند و نه تلاشی برای دریافت لحظه‌ای پذیرش مخاطبان عام دارد. کوئن‌ها حداقل در چند اثر آغازین‌شان که The Big Lebowski یکی از مهم‌ترین‌های‌شان به حساب می‌آید، بر مبنای خلق چیزی کاملا جدید فیلم می‌ساختند و آن‌قدر روی ساختارهای سینمایی به خصوص و تازه‌ای پابرجا بودند که به قول خودشان، بالاخره با No Country for Old Men حتی آکادمی را هم وادر به پذیرش واقعی این سبک کم و بیش منحصر به فرد کردند. The Big Lebowski یا همان فیلمی که برخی از طرفداران برادران کوئن آن را بهترین اثر سینمایی‌شان می‌دانند، قصه‌ی شخصی را روایت می‌کند که به خاطر تشابه اسمی با یک فرد ثروتمند، با او اشتباه گرفته می‌شود. طوری که به خاطر این ماجرا صدمه‌های زیادی می‌بیند و حتی برخی از معدود داشته‌هایش را از دست می‌دهد. فیلم، از تصویرسازی‌های ساده و در عین حال شدیدا جذاب، دیالوگ‌های میخکوب‌کننده و بازی‌های معرکه و دقیقش، انرژی پایان‌ناپذیری را بیرون می‌کشد که به آن لیاقت چندین و چند بار تماشا شدن را می‌بخشد. طوری که مخاطب در دنیای آن فارغ از دارک‌کمدی همیشگی و قدرتمند کوئن‌ها، جنس خاصی از رازآلود بودن را هم بیابد تا همواره برای شناخت صحیح‌تر آن، خواستار بیشتر از یک بار وقت صرف کردن برایش باشد. البته مثل خیلی از فیلم‌های دیگر جوئل و اتان کوئن، The Big Lebowski ابدا اثر همه‌پسندی نیست و بسیاری از افراد، آن را در قامت محصولی پراکنده و بدون تمرکز که مدام از جایی به جای دیگر می‌رود می‌بینند و خیلی‌ها هم در فهمیدن تصویر بزرگی که سازندگان به دنبال ترسیم کردنش بوده‌اند، هرگز با مشکلی مواجه نمی‌شوند.

تام مک‌کارتی به عنوان کارگردان، حواسش به همه‌چیز هست و با یکی کردن شخصیت‌ها در قامتی گروهی مهم با اعضای ارزشمند و پردازش دفتر روزنامه‌نگاری به عنوان یکی از کاراکترهای موثر داستان، درباره‌ی مسئله‌ی تلخی که هنوز جامعه‌ی جهانی با آن درگیری‌های پایان‌ناپذیری دارد، ارزش فوق‌العاده‌ای که نشریه‌های بزرگ یدک می‌کشند و صد البته قهرمانان ارزشمند و ناشناسی که درون دفترچه‌های کوچک‌شان اطلاعات مختلف را یادداشت می‌کنند و همین‌قدر ساده دنیا را تغییر می‌دهند، فلسفه‌سرایی کرده است. فلسفه‌سرایی دل‌نشینی که شاید بتوان به جرئت آن را نمایش‌دهنده‌ی یکی از نقاط اوج روایت داستان‌های این‌گونه در تاریخ سینما نیز خطاب کرد.