نقد فیلم The Report - گزارش

داستان فیلم «گزارش» درباره یک مأمور FBI به نام دن جونز(آدام درایور) است که به‌تازگی فارغ التحصیل شده و به‌دنبال کار می‌گردد. در صحنه‌های ابتدایی که جز صحنه‌های راهگشا و مهمی هستند می‌بینیم که دن تا کاخ سفید برای کار آمده و از دور از نمای کاخ عکسی می‌اندازد. صحنه بعد او را در راهرویی می‌بینیم که زیر تابلوی «فقط سناتورها» نشسته و گوی شیشه‌ای تزیینی از لوازم توریستی کاخ سفید در دست دارد. او و شوق کودکانه‌ای که سعی در مخفی کردنش دارد، کراوات قرمز و آبی و تا حدی غیررسمی‌اش، و حتی تابلویی که زیر آن نشسته فریاد کشان به او می‌گویند که او به این مکان تعلق ندارد. صحنه بعد او با رئیس دفتر کاخ سفید مک دانا (جان هم) گفت و گو می‌کند و مک دانا به او پیشنهاد می‌کند شانسش را بیشتر در کارهای میدانی امتحان کند و پس از کسب تجربه باز هم به کاخ سفید سری بزند. گفت و گو تمام می‌شود و می‌بینیم که دن گوی شیشه‌ای خود را روی صندلی جا می‌گذارد. انگار لازم باشد برای برداشتن آن یا یافتن چیز دیگری باز هم به کاخ سفید سری بزند. دلیل تاکید بیش از حدم را برای توصیف این صحنه جلوتر در خواهید یافت. چند سال می‌گذرد. دن اکنون برای سناتور فاینستاین (آنت بنینگ) مشغول به کار است که نیویورک تایمز دست به افشاگری زده و معلوم می‌کند که بسیاری از نوارهای بازجویی از اعضای القاعده پس از اتفاقات ۱۱ سپتامبر توسط عوامل سازمان سیا پاک شده‌اند. سناتور فاینستاین، دن جونز را مأمور یافتن محتوای این بازجویی‌ها کرده و در ۵ سال پیش رو، دن، شب و روز به‌صورت خستگی ناپذیر کار می‌کند تا نشان دهد آمریکا از چه روش‌های ترسناک، غیر انسانی، غیر عملی و بر پایه اطلاعات اشتباه استفاده کرده تا از افراد مشکوک اطلاعات بگیرد. زمانی‌که از کارگردان فیلم سؤال کردند دلیل بیرون کشیدن پرونده دن جونز و ساخت فیلم براساس آن چه بود جواب داد: پدر و مادر من هر دو روان شناس هستند و من می‌خواستم نشان دهم عاملی که می‌تواند روح انسان‌ها را تسکین دهد چگونه می‌تواند هم زمان به اسلحه‌ای بسیار خطرناک برای جامعه بشری تبدیل شود.

فیلم‌های افشاگرانه معمولاً با ریتم خطی و جلو رونده مواجه هستند و داستان ازطریق یک دانای کل برای ما روایت می‌شود(رجوع کنید باز هم به فیلمی مانند «نورافکن» (Spotlight) یا «پست» (The Post) که راوی مسائل را از اول تا آخر با ترتیب زمانی خط راست-گونه روایت می‌کرد). اما در فیلم «گزارش» با پلاتی در هم ریخته روبه‌رو هستین که دو مورد راهگشای ما در این آشفته بازار خواهد بود. یکی گروه بازیگرانند: کاراکترهایی چون دن جونز دستیار سناتور فاینستاین متعلق به زمان حال که گروهی چند نفره هستند که زیر نظر سناتور فعالیت می‌کنند، باقی اعضای کوچک گروه، قضات و وکلا که بسیار کوتاه در فیلم حضور دارند اما حضورشان به جا و پر اهمیت است و هر کدام با گفتن چند جمله، گرهی از این کلاف سر درگم را باز می‌کند. گروه دیگر مربوط‌به اتفاقات بعد از ۱۱ سپتامبر هستند که سازمان سیا عده‌ای از افرادش به همراه دو روان شناس را مسئول بازجویی خشن و غیرانسانی اعضای القاعده می‌کند. نکته دیگری که برای مخاطب به خوبی نشان‌دهنده تفاوت زمانی این دو مرحله از اتفاقات است، کلوین یا همان حرارت رنگ است. اتفاقات زمان حال که با جستجوهای دن جونز جلو می‌رود با گونه‌ای از فیلتر سرد پزرانته می‌شوند. گویی آتش اتفاقات ۱۱ سپتامبر خوابیده و چیزی که مهم است پیدا کردن افرادی است که آمدند، زدند، کشتند و به هیچ نتیجه‌ای هم نرسیدند. در عوض اتفاقات مربوط‌به آزار و شکنجه‌های سازمان سیا که به طرز شگفت آوری سرپوش گذاشته می‌شوند، دارای نوعی فیلتر گرم و از رنگ زرد هستند و مخاطب فقط با دیدن صحنه می‌تواند متوجه شود که الان در حوالی ۱۱ سپتامبر سیر می‌کند یا سال‌های ۲۰۰۹، هنگامی که دن جونز مشغول به تحقیقات جداگانه علیه سازمان سیا است. تدوین عالی و کشیدن تایم لاین های دستی هم به زیبایی هرچه بیشتر تصاویر کمک کرده هم بیش‌ازپیش راهگشا خواهد بود. گویی کارگردان در تلاش باشد این گیجی سردرگمی حاصل از تعداد بالای اسامی و ضربآهنگ بالای بعضی صحنه‌ها و سرعت دیالوگ‌ها را با دادن نقشه راه مناسب به بیننده جبران کند و تا حدی در این کار نیز موفق می‌شود. ادغام این‌ها با صحنه‌هایی از ساختمان‌های مرتفع شیشه‌ای و بتنی واشنگتن ک به خوبی نمایانگر بروتالیسم غالب در فیلم است، هم نوع دیگری از ظرافت است که برنز به خرج داده است. هر چند مخاطب در انتهای فیلم شاید اسامی برخی افراد زندانی شده را به یاد نیاورد، اما سیر اتفاقات، نحوه سرپوش گذاشتن سازمان سیا و نحوه رو شدن دست آن‌ها، هر چند در جامعه کوچک سیاسی بین خودشان، به خوبی در ذهن خواهد داشت.

و اینجا است که به قسمت دوم ماجرا می‌رسیم. «داستان گزارش». نقش اول فیلم نه آدام درایور است که با استحکام و فلسفه منطقی همیشگی‌اش جلو می‌رود و خوب و بد را با اعتماد به بلوغ خود از ماجرا، خودش تعیین می‌کند (رجوع کنید به آن صحنه از فیلم که خبرنگار نیویورک تایمز به او پیشنهاد می‌دهد که گزارش را در اختیارش بگذارد و آن‌ها همین فردا صبح، آن را بی کم و کاست چاپ خواهند کرد، اما جونز نمی‌خواهد اسنودن وار، حرف حق را به گوش دنیا برساند و باز هم مقاومت می‌ورزد و به نظز من این همان امتحانی بود که پروتاگونیست ما با سربلندی از آن بیرون آمد). نقش بعدی متعلق به سناتور فاینستاین است که با لهجه و لحن اختراعی و تا حدی لرزان اما راسخ خود، مدام صحنه را متعلق به خود می‌کند، باهوش و خوش لباس است و واضح است تیمی دارد که لباس‌ها، دکور محل کار و این‌گونه کارهای زیبایی شناسانه را برای او انجام دهند تا او بتواند با ذهن صیقل خورده و منحرف نشده‌اش، بازی سخت شروع شده با سازمان سیا را به اتمام برساند. اما شخصیت اصلی داستان آبجکت بیجانی است به اسم «گزارش» که رفته رفته در طول فیلم و با تکیه بر تدوین مناسب و رفت و برگشت‌های به موقع در زمان، بیشتر و بیشتر شکل می‌گیرد. روز اولی که دن جونز وارد اتاق کار خود در زیر زمین می‌شود، چیزی جز چند میز و صندلی و لپ‌تاپ در اختیار ندارد و با وجود مخالفت اعضای سازمان، دن شروع به بردن کاغذ و پرینتر می‌کند، اعضای تیم یادداشت برمی دارند، دیوارها پر می‌شوند از عکس‌ها و نوشته‌ها و کم کم گزارش جان می‌گرد و زیر پوست خالق‌های خود می‌خزد. صدای دن رفته رفته بلند و بلندتر می‌شود و نمی‌تواند باور کند کسی بتواند از همچین جنایاتی قسر در برود و سناتور به شیرین زبانی‌های وکلای دادگاه مبنی بر اینکه: «شما کدام کشور را پیدا می‌کنید که همچین گزارشی در آن قابل پیگیری باش؟» با لحن تلخ و گزنده خود جواب می‌دهد: «من می‌خواهم ما آن کشوری باشیم که نه‌تنها این گزارش را آماده بلکه آن را پخش می‌کند.» بنابراین در بخش‌های انتهایی فیلم این بازیگران و افراد واقعی نیستند که به رغم تهدیدها و شانس کم خود دست به انجام کارهای شجاعانه بزنند، بلکه چیزی که خود خلق کرده‌اند به‌گونه‌ای از بلوغ رسیده است که راه خودش را پیدا کند و جلو برود.