نکات پنهان انیمیشن های دیزنی که احتمالاً نمی‌دانید!

شرکت معروف والت دیزنی (The Walt Disney Company) به‌ساخت آثار انیمیشنی و سینماییِ خاطره‌انگیز شهره است و البته عادتی قدیمی که پیام‌های پنهانی در لابه‌لای فریم‌های فیلم‌ها و انیمیشن‌های خود جای دهد که در اکثر مواقع از چشم تماشاچی دور می‌مانند، اما تنها برای مدتی و خوره‌های دنیای سینما و در اینجا انیمیشن‌بین‌های حرفه‌ای و چشم‌عقابی، زیروبم هر فریم و هر کادربندی را درمی‌آورند.

از سال ۱۹۳۷ و از زمان پخش انیمیشن معروف Snow White and the Seven Dwarfs (سفیدبرفی و هفت کوتوله) که در زمان خود شاهکاری بود، هم برای دنیای کودکان و هم برای سلایق بزرگ‌سالانه، شرکت والت دیزنی داستان‌گویی فانتزی آثار خود را که معمولاً منبعی کلاسیک داشتند و برخی از آن‌ها در زمرهٔ پیچیده‌ترین، هیجان‌انگیزترین و هوشمندانه‌ترین داستان‌های سینمایی روایت‌شده قرار می‌گیرند، آغاز کرد. به‌سختی می‌توان شخصی را پیدا کرد که ادعا کند حتی یک فیلم از دنیای سینمایی والت دیزنی تماشا نکرده یا تماشا کرده و لذت نبرده باشد. درواقع چتر دنیای سینمایی دیزنی آنقدر بزرگ است که هر سلیقه‌ای را زیر سایهٔ خود قرار بدهد.

اما هدف شرکتی به‌بزرگی والت دیزنی که نمی‌توان ادعا کرد، ادعای ایده‌سازی ندارد، تنها برای لذت بردن صرف تماشاچی است یا اهداف خاص دیگری نیز در سر دارد؟ آیا پیام‌های زیرآستانه‌ای (سفارشی‌شده برای ضمیر نیمه‌ناخودآگاه و ناخودآگاه) در کار نیست که راهِ خواسته‌های دیزنی را به‌ذهن کودکان باز کند یا بهتر بگوییم، کرده باشد؟ در این رابطه کسی است که به‌هالیوود و فرزندان خلف و ناخلف آن شکی نداشته باشد؟ هیچ‌چیز بی‌دلیل در جای خود قرار ندارد یا قرار داده نشده است! شخص نگارنده این مطلب، این شک (در اینجا منظور شرکت والت دیزنی است) را دارد و شما عزیزان را نمی‌دانم. درهرصورت، زیر ذره‌بین بردن چنین موضوعاتی همیشه جذاب بوده، اینکه به‌هرآنچه در قدیم رخ داده نگاهی دوباره و با تجربه‌های جدید داشته باشیم (در اینجا پیام‌های پنهانی دیزنی). این مرتبه نوبت به‌ شرکت والت دیزنی محبوب و معروف رسیده است تا ببینیم در طول این سال‌ها چه پیام‌های پنهانی در آثار خود قرار داده است که با تماشای یک یا حتی چندباره به‌ماهیت پیام پی نبرده‌ایم و شاید فیلم‌سازان هم مطمئن بوده‌اند هیچ‌گاه کسی این پیام‌ها را متوجه نخواهد شد یا خیلی زود متوجه نخواهد شد.

تفاوتی ندارد فیلم‌ها و انیمیشن‌هایی که شرکت والت دیزنی ساخته است مربوط‌به‌دوران طلایی و کلاسیک باشد یا آثار مدرنی که چند سال اخیر اکران شده‌اند، تنها می‌دانیم انیماتورهای دیزنی یا شاید باید بگوییم آزارگرهای دیزنی و مسئولان جلوه‌های ویژه در پشت صحنه برای تماشاچی خواب‌ها دیده‌اند. این پیام‌های ظریف، گاه به‌دیگر آثار دیزنی اشاره دارند که تماشاچی باهوش در همان نگاه اول متوجه می‌شود یا در دلِ داستان، داستانی دیگر روایت می‌شود که به‌مراتب از آنچه روی پردهٔ نقره‌ای (برای ما در بهترین حالت در تلویزیون‌های خود) به‌نمایش درآمده، پیچیده‌تر است.

در این مقاله به‌بیست اثری که پیام‌های نهفتهٔ گاه تاریک، درک‌ناشدنی و باورنکردنی دارند می‌پردازیم و البته برخی ایستراگ‌ها، و شاید خواندن این مقاله سبب شود نگاهی متفاوت به‌آثار شرکت بزرگ دیزنی داشته باشید یا از آن بهتر، به‌تماشای دوباره این آثار ماندگار مشتاق شوید. همراه زومجی باشید تا ببینیم در دنیای سینمایی دیزنی چه خبر است.

انیمیشن The Lion King

اگر بخواهیم به‌یکی از قدیمی‌ترین پیام‌های پنهانی که طرفداران آثار دیزنی در انیمیشنی معروف پیدا کردند اشاره کنیم، باید از انیمیشن دوست‌داشتنی و موفق The Lion King (شیر شاه) بگوییم که در سال ۱۹۹۴ روی پردهٔ سینما رفت و به‌احتمال فراوان هر کسی آن را در سینما تماشا کرده، متوجه چیزی نشده و غرق در صحنه‌ بوده است؛ جایی که شخصیت کارتونی قهرمان فیلم، سیمبا، روی لبهٔ پرتگاه از خستگی روی زمین می‌افتد و خاکی نسبتاً زیاد از زمین بلند می‌شود و به آسمانِ شب می‌رود. در نگاه اول، صحنه‌ای جذاب و البته معصومانه همچون دیگر صحنه‌های فیلم «شیرشاه» است، اما زمانی‌که چند فریم خاص از صحنهٔ ذکرشده را روی دور آهسته می‌بریم و پشت‌سرهم عقب‌وجلو برده و دکمهٔ توقف کنترل/پلیر را می‌زنیم، کم‌کم متوجه می‌شویم خاک، شکلی همچون نامه‌ به‌خود می‌گیرد.

درواقع می‌توان گفت این چند فریم و آوازهٔ جهانی‌ای که پیدا می‌کنند، بین میلیون‌ها طرفدار این فیلم در فضای مجازی و دنیای آنلاین (چند سال اخیر و همگام با گسترش جهانی اینترنت و فضای مجازی) دست‌به‌دست می‌شود و بعد نگاه‌ها را به‌سوی شرکت دیزنی می‌برد و این گمانه‌زنی‌ به‌وجود می‌آید که دیزنی قصد دارد پیام‌های زیرآستانه‌ای به‌مخاطب کم سن‌وسال خود منتقل کند. گمانه‌زنی‌ها در حال تبدیل‌شدن به‌حقیقتی اجتماعی که خود بهتر می‌دانید وقتی چنین شود دیگر نمی‌توان ذهن مردم را نسبت به‌دروغ یا حقیقی بودن چیزی تغییر داد، بود که دیگر کاسهٔ صبر دیزنی لبریز شد و به‌صورت رسمی بیانیه‌ای صادر و تمام این گمانه‌زنی‌ها را شایعه‌پراکنی خواند.

اندکی بعد هم یکی از انیماتورهای انیمیشن «شیرشاه» توضیح داد که آن نامه‌های در آسمان درواقع تصمیمی از سوی دِپارتمان جلوه‌های ویژه بوده است. فیلم «شیرشاه» در سال ۱۹۹۴ توسط شرکت والت دیزنی اکران شد که هم منتقدان و هم تماشاچیان بسیار از آن تعریف کردند و لذت بردند. آن فیلم توانست با بودجه‌ٔ ۴۵ میلیون دلاری چیزی نزدیک ۹۷۰ میلیون دلار در گیشه فروش کند. از صداپیشگان آن فیلم می‌توان به جرمی آیرونز، جیمز ارل جونز، متیو برادریک، جاناتان تیلور توماس، مویرا کلی و ارنی سابلا اشاره کرد. نسخه‌ای لایو اکشن هم از این انیمیشن محبوب در سال ۲۰۱۹ اکران شد و برخلاف انیمیشن، این نسخه حرفی برای گفتن نداشت و از آن نادر مواقعی شد که منتقدان و تماشاچیان به‌توافق روی بی‌دلیلی ساخت آن رسیدند.

انیمیشن The Rescuers

این مورد مربوط‌به نسخهٔ تلویزیونی انیمیشن سینمایی The Rescuers (نجات‌دهندگان) شرکت والت دیزنی می‌شود که در سال ۱۹۷۷ ساخته شد و در همان سال هم نسخه‌ٔ تلویزیونی آن پخش شد و دیزنی مجبور شد فراخوانی برای بازگردانی این نسخه‌ها بدهد، چون مشتریان یا بهتر است بگوییم تیزبینان توجه‌شان به‌تصویری در پس‌زمینهٔ یکی از صحنه‌های ویژه انیمیشن جلب شده بود. در صحنه‌ای که قهرمانان فیلم در حال سواری در شهر بودند، تصویری که مشخص بود از دنیای واقعی است و ارتباطی به‌انیمیشن‌سازی آن دوران ندارد، در پس‌زمینه تصویر و در دو فریم جداگانه از هم دیده شد و البته در نگاه اول چیزی مشخص نیست و باز هم با متوقف کردن و زوم کردن پی به‌محتوای تصویر می‌بریم که تصویر برهنه از زنی است که برای سنین کم مناسب تعریف نشده است. درهرصورت وجود چنین تصویری آن هم در اثری از شرکتی چون دیزنی که ادعای محتواسازی برای کودکان را دارد، غیرقابل دفاع بود و همین داستان باعث شد که دیزنی فراخوان جمع‌آوری داده و بعد هم به‌مشتریان نسخهٔ ویرایش‌شده را تحویل بدهد.

حال این ترفندی برای فروش بیشتر نسخهٔ خانگی انیمیشن «نجات‌دهندگان» بوده یا شخصی در دِپارتمان جلوه‌های ویژه شیطنت کرده بود، خون والدین زیادی را به‌جوش آورد که با فرزندان خود به‌تماشای اثری دارای محتوای به‌اصطلاح امن و کودکانه نشسته بودند. داستان این انیمیشن در مورد موشی به‌نام بیانکا، عضو انجمن نجات موش‌ها (که در زیرزمین ساختمان سازمان ملل تشکیل می‌شود) است که داوطلب می‌شود تا دخترک یتیمی به‌نام پنی را که پیام درخواست کمک او در یک بطری در سواحل منهتن پیدا شده، نجات دهد و یکی دیگر از اعضای انجمن که موشی خجالتی به‌نام برنارد است، همراهش می‌رود. باب نیوهارت، اوا گابور، جرالدین پیج، جو فلین، میکله استیسی و جیمز مک‌دانلد در انیمیشن «نجات‌دهندگان» صداپیشگی کردند و در سال ۱۹۹۰ نیز دنباله‌ای بر این انیمیشن با عنوان The Rescuers Down Under (امدادگران: مأموریت زیرزمینی) ساخته شد که اثر بدی نبود.

انیمیشن Brave

یکی از انیمیشن‌های مدرن و بسیار موفق شرکت والت دیزنی، انیمیشن Brave (دلیر) بود که در سال ۲۰۱۲ اکران و با تعریف و تمجید منتقدان و استقبال خوب تماشاچیان همراه شد. این انیمیشن را می‌توان اولین انیمیشن دیزنی نامید که قهرمانی زن و انسانی داشت؛ شخصیت پرنسس مریدا از دان‌بروخ اسکاتلند با موهای بلند و قرمز. با خلق شخصیت پرنسس مریدا و آوردن آن روی پردهٔ سینما، این باور به‌وجود آمد که دیزنی شخصیتی را خلق کرده که ابرشخصیت‌های پیشین این شرکت که کم هم نبودند، به‌چالش کشیده است. در یکی از صحنه‌های انیمیشن «دلیر»، تماشاچیان همراه‌با شخصیت داستان به‌‌سوی خانهٔ جادوگرِ سالمندی می‌روند که این جادوگر از هر چیزی که به‌جادو‌وجنبل مربوط می‌شود لذت می‌برد. همچون همیشه طرفداران دو‌آتشهٔ آثار دیزنی چند ایستراگ‌ در انیمیشن «دلیر» پیدا می‌کنند.

یکی از این ایستراگ‌ها مربوط‌به دیگر انیمیشن معروف شرکت والت دیزنی، یعنی Toy Story (داستان اسباب‌بازی) می‌شود که ماشین معروف پیتزا پلنت را می‌بینیم و البته دیگر ایستراگ مربوط‌به انیمیشن محبوب Monsters Inc (کارخانه هیولاها) که شخصیت حکاکی‌شده روی چوب سالی، غول بزرگ و مهربان فیلم «کارخانه هیولاها» است. یکی از فرضیه‌های اصلی طرفداران در رابطه با مورد دوم یا همان شخصیت حکاکی‌شده روی چوب سالی این است که شخصیت جادوگر فیلم «دلیر»، درواقع همان شخصیت بو در فیلم «کارخانه هیولاها» است. حال اینکه فیلم‌سازان با تصمیمی آگاهانه، جولی والترز، بازیگر و صداپیشه انگلیسی که صداپیشگی شخصیت جادوگر را بر عهده داشت، برای صداپیشگی در انیمیشن «دلیر» انتخاب کرده‌اند یا خیر، هیچ‌گاه به‌صورت رسمی اعلام نشد.

کارگردانی «دلیر» را مارک اندروز و برندا چپمن همراه‌با استیو پرسل بر عهده داشتند. داستان را چپمن نوشت، با فیلمنامه‌ای که اندروز، پرسل، چپمن و ایرنه مکی با یکدیگر نوشته بودند. تهیه‌کنندگی این فیلم بر عهده کاترین سارافیان بود و جان لستر، اندرو استنتون و پیت داکتر به‌عنوان تهیه‌کنندگان اجرایی در این اثر حضور داشتند. کلی مکدونالد، جولی والترز، رابی کالترین، کوین مک‌کید و کریگ فرگوسن صداپیشگان «دلیر» بودند. داستان این فیلم در ارتفاعات اسکاتلند می‌گذرد و داستان پرنسس مریدا از دان‌بروخ را روایت می‌کند که از یک رسم دیرینه سرپیچی می‌کند و با ابراز تمایل به‌نامزدی باعث هرج‌ومرج در پادشاهی می‌شود.

وقتی مادرش ملکه الینور قربانی یک نفرین وحشیانه شده و تبدیل به‌خرس می‌شود، مریدا باید به‌درون خود نگاه کند و کلید نجات پادشاهی را پیدا کند. مریدا اولین پرنسس شرکت والت دیزنی است که توسط استودیوی خوش‌نام پیکسار ساخته شد. این فیلم همچنین به استیو جابز تقدیم شد که کمی پیش از اکران فیلم درگذشت. «دلیر» اولین انیمیشن پیکسار با یک قهرمان زن است و اولین فیلمی است که با یک سیستم پویانمایی اختصاصی جدید ساخته شد. این انیمیشن با بودجهٔ ۱۸۵ میلیون دلاری، فروشی ۵۴۰ میلیون دلاری در گیشه داشت.

انیمیشن Hercules

بار دیگر به‌سراغ ایستراگ رفته‌ایم و ایستراگ جذابی هم برای طرفداران انیمیشن‌های دیزنی خواهد بود. کسانی که انیمیشن‌های شرکت والت دیزنی را دنبال کرده‌اند، حتماً انیمیشن معروف و محبوب Hercules (هرکول) که سال ۱۹۹۷ روی پردهٔ سینما رفت را تماشا کرده‌اند؛ انیمیشنی که با استقبال خوبی هم روبه‌رو شد. قسمت جالب داستان اما مربوط‌به اشارهٔ این فیلم به‌دیگر انیمیشن محبوب این فهرست، یعنی «شیرشاه» می‌شود و مستقیم به‌سراغ شخصیتی برویم که سر از انیمیشن «هرکول» درآورد، البته با عاقبتی نه‌چندان خوشایند. در انیمیشن «شیرشاه» شخصیتی با نام ززو بود که دیالوگی معروفی داشت با این مضمون «زیراندازی بسیار جذاب خواهد شد.» و این دیالوگ اشارهٔ مستقیمی به‌آنتاگونیست داستان، یعنی اسکار داشت و روی سخن ززو با پدر قهرمان داستان، یعنی موفاسا بود و کنایه به‌برادرش و البته در انتهای «شیرشاه» دیدیم که به‌نحوی هم همین شد و سرنوشت، انتقام تلخی از اسکار گرفت و کفتارهایی که دور خود جمع کرده بود و متحدان او بودند، چه بر سر او آوردند.

این بار پیام چندان مخفی نبود و در انیمیشن «هرکول» دیدیم، هرکول سراندازی از سر شیر دارد و این سرانداز درواقع همان شخصیت اسکار «شیرشاه» بود و هر اندازه هم از شخصیت اسکار کینه به‌دل داشته باشیم، شاید هیچ‌کس آرزوی چنین سرنوشتی برای اسکار نمی‌کرد، البته به‌جز دیزنی و این بار هم لابد دِپارتمان جلوه‌های ویژه. «هرکول» به‌کارگردانی مشترک ران کلمنتس و جان ماسکر ساخته شد. داستان فیلم برگرفته از پهلوان/قهرمان نامدار اساطیر یونانی هرکول، پسر زئوس بود. هرچند داستان این فیلم به‌طور کلی با داستان اصلی تفاوت دارد. گفتنی است یک بازی ویدئویی نیز با همین عنوان و با الهام از این انیمیشن در سال ۱۹۹۷ ساخته و منتشر شد که در بین گیمرها بسیار محبوب است. انیمیشن «هرکول» با بودجهٔ ۸۵ میلیون دلاری، فروشی ۲۵۲ میلیون دلاری در گیشه داشت.

انیمیشن The Little Mermaid

یکی از به‌یاد‌ماندنی‌ترین صحنه‌ها در انیمیشن The Little Mermaid (پری دریایی کوچولو)، صحنه‌ای است که پادشاه تریتون، فرمانروای آتلانتیکا، میزبانی کنسرت باشکوه و خیره‌کننده را عهده‌دار است، صحنه‌ای کاملاً موزیکال که مهمان‌های بسیار خاصی هم دارد و حضور این مهمانان، انیمیشن «پری دریایی کوچولو» را در این فهرست قرار داده است. با وجود آنکه مهمانی در زیر آب و اعماق اقیانوس برگزار می‌شود، دلیل نمی‌شود دیزنی شخصیت‌های محبوب دیگر انیمیشن‌های خود را به‌این مهمانی دعوت نکند. صحنه را متوقف می‌کنیم و در میان مهمانان ردیف‌های اول زوم می‌کنیم و چه کسی در میان آن‌ها نشسته است؟ شخصیت محبوب گوفی و دوستان معروف‌ او که در اینجا هم تنهایش نگذاشته‌اند. گوفی سگی است که خصوصیات انسانی دارد. او به‌لهجه جنوب آمریکا حرف می‌زند و بلوز یقه اسکی، جلیقه، کلاه شاپو و دستکش بر تن دارد. دانلد داک و میکی موس از نزدیک‌ترین دوستان او هستند و یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های خلق‌شده در شرکت والت دیزنی است. شخصیتی دیگر در این صحنه هم کسی نیست جز دانلد داک که کیست او را نشناسد. حضور این دو شخصیت در این صحنه، سبب ماندگاری آن و یادآور خاطرات شیرینی برای طرفداران آثار انیمیشنی والت دیزنی بود.

پیام پنهان یا شاید باید گفت باگ این صحنه کجاست؟ اینکه گوفی و دانلد داک در جشنی در اعماق اقیانوس هستند و نه‌تنها مشکلی با تنفس زیر آب ندارند، بلکه می‌توانند بدون نیاز به‌هوا، برقصند. شاید در آیندهٔ آثار والت دیزنی این صحنه بسیار هم ماجراجویی جذابی می‌بود، اما برای آن سال‌ها و حتی این سال‌ها، این ایده‌ای است که حتی خود شرکت والت دیزنی در جایی روی آن مانور نداده و عادی‌سازی نکرده است. بگوییم که فرضیهٔ دیگری هم مطرح است و آن هم اینکه دو تن از مهمانان جشن بزرگ پادشاه تریتون، لباس مبدل گوفی و دانلد داک را پوشیده‌اند یا اینکه این مهمانی، مهمانی کازپلی‌ها بوده است.

این بیست‌وهشتمین انیمیشن بلند دیزنی بود که برپایهٔ داستان پریان دانمارکی با همین عنوان از سال ۱۸۳۷ اثر هانس کریستیان آندرسن ساخته شده‌ است. این انیمیشن را جان ماسکر و ران کلمنتس نوشته و کارگردانی کردند و ماسکر و هاوارد اشمن تهیه‌کنندهٔ آن بودند. آهنگسازی این فیلم نیز برعهدهٔ آلن منکن بود. صداپیشگان این فیلم جودی بنسون، کریستوفر دانیال بارنز، پت کرول، ساموئل رایت، جیسون مارین، کنت مارس و بادی هکت بودند. انیمیشن «پری دریایی کوچولو» با بودجهٔ ساخت ۴۰ میلیون دلاری، فروشی ۲۳۵ میلیون دلاری در گیشه داشت.

انیمیشن Cars

به‌‌دنبال موفقیت فوق‌العاده قسمت اول از مجموعهٔ انیمیشنی محبوب Cars (ماشین‌ها)، والت دیزنی پیکسار بلافاصله سراغ دنباله‌سازی رفت و دنباله‌ها را تا جایی که امکان داشت، پر از ایستراگ و اشارات مستقیم و غیرمستقیم به‌دیگر آثار بخش دنیای انیمیشنی پیکسار کرد. یکی از این ایستراگ‌ها در بخش سینمای معروف سر باز و پارکینگی دنیای «ماشین‌ها» بود که Radiator Springs نام داشت و گیمرها با این بخش در بازی این مجموعه نیز آشنا هستند و آن جایی است که گذشته شخصیت میتر نشان داده می‌شود و چشمان تیزبین طرفداران مجموعه آثار پیکسار متوجه فیلمی در سینما می‌شوند که Incredimobiles نام دارد و کنایه‌ای هوشمندانه و اشاره‌ای مشخص به‌انیمیشن محبوب طرفداران دیزنی، یعنی The Incredibles (شگفت‌انگیزان)، محصول سال ۲۰۰۴ دارد که توسط پیکسار ساخته شد و والت دیزنی پیکچرز آن را اکران کرد.

گنجاندن چنین اشاره‌ای برای بسیاری از طرفداران آثار پیکسار هیجان‌انگیز است و شاید در آیندهٔ سینمایی مجموعهٔ «ماشین‌‌ها» شاهد حضور ابرقهرمانان انیمیشن «شگفت‌انگیزان» باشیم و چه کسی علاقمند به‌تماشای معجونی از این دو انیمیشن محبوب دیزنی و پیکسار نیست. جان لستر کارگردانی و نویسندگی قسمت اول انیمیشن «ماشین‌ها» را بر عهده داشت. از دیگر نویسندگان این فیلم می‌توان به جو رنفت، دن فوگلمن، کیل موری، فیل لورین و یورگن کلوبین اشاره کرد.

اوون ویلسون، پل نیومن، بانی هانت، لری د کیبل گای، مایکل کیتون، جان راتزنبرگر، تونی شالهوب، چیچ مارین، جرج کارلین، جنیفر لوئیس و کاترین هلموند صداپیشگی شخصیت‌های این انیمیشن را انجام دادند و نام‌های بزرگی بودند که دیزنی توانست دور هم گرد آورد، مخصوصاً پل نیومن افسانه‌ای. ماریو اندرتی، میشائیل شوماخر و جی لنو در نقش‌های خودشان صداپیشگی کردند. انیمیشن «ماشین‌ها» در سال ۲۰۰۶ اکران شد و کاندیدای دریافت جایزهٔ اسکار بهترین انیمیشن و برنده جایزهٔ آنی و گلدن گلوب در بخش بهترین انیمیشن شد. انیمیشن «ماشین‌ها» با بودجهٔ ۱۲۰ میلیون دلاری، فروشی ۴۶۲ میلیون دلاری در گیشه داشت.

انیمیشن Finding Nemo

عاشقان مجموعهٔ «داستان اسباب‌بازی» به‌خوبی با شخصیت محبوب باز لایت‌یر، دوست و همراه همیشگی شخصیت کلانتر وودی آشنا هستند، اما قرار دادن باز لایت‌یر در انیمیشن Finding Nemo (در جستجوی نِمو) چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ در صحنه‌‌ای از انیمیشن بسیار محبوب و معروف «در جستجوی نِمو»، جایی که شخصیت نِمو در آکواریوم دندان‌پزشکی است، این شخصیت نگاهی به‌اطراف و لابی دندان‌پزشکی می‌اندازد و اگر چند بار صحنه را متوقف کنید و کمی ریزبین باشید، می‌بینید شخصیت باز لایت‌یر روی زمین و درکنار اسباب‌بازی‌هایی که برای کودکان در نظر گرفته شده، افتاده است و هواپیمای او هم روی کتابخانهٔ دوطبقه‌ای قرار دارد.

اطلاعات زیادی در رابطه با این ایستراگ نداریم و نمی‌دانیم آیا قرار دادن شخصیت باز لایت‌یر در انیمیشن «در جستجوی نِمو» مربوط‌به دورانی است که در مجموعهٔ سینمایی «داستان اسباب‌بازی» گمشده بود یا خیر. هرچه بود، حضور باز لایت‌یر در یکی از محبوب‌ترین انیمیشن‌های دیزنی، جالب توجه است. انیمیشن «در جستجوی نِمو» برنده جایزهٔ اسکار سال ۲۰۰۳ است. تهیه‌کنندگی فیلم را استودیوهای پیکسار و دیزنی بر عهده داشتند. این فیلم از نگاه انجمن فیلم آمریکا، یکی از ده فیلم برتر جهان در ژانر انیمیشن است. این انیمیشن با بودجهٔ ساخت ۹۴ میلیون دلاری، فروش فوق‌العادهٔ ۹۴۰ میلیون دلاری در گیشه داشت و رضایت منتقدان و تماشاگران را با هم به‌دست آورد و یکی از بهترین‌ آثار شرکت والت دیزنی و البته پیکسار است.

انیمیشن Tangled

از انیمیشن Tangled (گیسوکمند) بگوییم که در سال ۲۰۱۰ توسط استودیو انیمیشن‌سازی والت دیزنی تولید شد و والت دیزنی پیکچرز آن را اکران کرد. انیمیشنی مملو از ایستراگ که اینجا به‌یکی از آن‌ها اشاره می‌کنیم و آن صحنهٔ مربوط‌به کتابخانه می‌شود که دو شخصیت راپانزل و فلین در آن قرار دارند، اما نمی‌دانند در آن‌جا کتاب‌هایی قرار داده شده است که آثار کلاسیک دیزنی هستند و هر کدام به‌اثری ماندگار در دنیای آثار شرکت والت دیزنی تبدیل شده‌اند؛ «پری دریایی کوچولو» روی میز قرار دارد، «زیبای خفته در جنگل» یا همان «زیبای خفته» جلوی پنجره گذاشته شده است و حتی یک نسخه از «دیو و دلبر» را هم در این صحنه می‌بینیم.

اینکه این نسخه‌ها از کتاب‌های معروفی که دیزنی آن‌ها را تبدیل به‌انیمیشن کرده است، همان نسخه‌های اصلی باشند که برادران گریم نوشته‌اند، شاید برای سنین کودکان بهتر باشد در حد همان ایستراگ باقی بماند، مخصوصاً نسخهٔ اصلی «پری دریایی کوچولو» که پایان‌بندی به‌شدت تراژیک دارد. انیمیشن «گیسوکمند» که برپایهٔ راپانزل، یک افسانهٔ آلمانی از مجموعه داستان‌های عامیانه از برادران گریم ساخته شده، پنجاهمین فیلم بلند پویانمایی دیزنی محسوب می‌شود. در این انیمیشن بازیگرانی چون مندی مور، زکری لی‌وای، دونا مورفی و ران پرلمن صداپیشگی کرده‌اند، داستان راپانزل، شاهدخت گمشده و جوانی با موهای بلوندِ بلند جادویی روایت می‌شود که مشتاق ترک برج خلوت خود است. انیمیشن «گیسوکمند» با استقبال خوبی از سوی منتقدان و تماشاچیان همراه شد و با بودجهٔ ساخت ۲۶۰ میلیون دلاری، فروشی ۵۹۲ میلیون دلاری در گیشه داشت.

انیمیشن The Hunchback of Notre Dame

تجربهٔ تماشای انیمیشن The Hunchback of Notre Dame (گوژپشت نوتردام) برای یک کودک، مشابه تماشای دیگر انیمیشن‌های کلاسیک شرکت والت دیزنی نیست. در این انیمیشن یک آنتاگونیست مشخص وجود داشت با نام فرولو و سه‌گانهٔ قهرمانان با نام‌های کازیمودو، اسمیرالدا و فوئبس جذاب. داستان سرراستی به‌نظر می‌رسد، با وجود آنکه در انتهای داستان، عاشق به‌معشوق نمی‌رسد و قطعاً کازیمودو تنها شخصی نبود که افکار عاشقانه‌ای داشت که سرانجامی برای آن نبود و شاید چون طرف حساب او یک کولی پاریسی بود. درواقع شخصیت فرولو بسیار متعجب از احساسات کازیمودو نسبت به‌اسمیرالدا شده بود و به‌همین علت اهریمنی به‌اسمیرالدا تقدیم کرد تا جلوی این داستان را بگیرد. در قسمتی از انیمیشن که آهنگی با عنوان Hellfire را می‌شنویم و خوانندهٔ آن شخصیت فرولو است و در کلیسا این آهنگ خوانده می‌شود، فرولو به‌نوعی میل جنسی سرکوب‌شده و احساسات درونی و کشمکش‌های روحی خود نسبت به‌شخصیت اسمیرالدا را به‌زبان می‌آورد.

درواقع باید بگوییم درگیری فرولو با ضمیر نیمه‌خود‌آگاه خود، یکی از شرورانه‌ترین و شاید انگشت‌نما‌ترین صحنه‌ها در انیمیشن‌های دیزنی را خلق می‌کند و شاید بتوان شخصیت فرولو را یکی از پیچیده‌ترین شخصیت‌های آنتاگونیست در تاریخ انیمیشن‌های دیزنی دانست. هضم تماشای چنین صحنه‌ای برای بزرگسالان آسان نیست، کودکان جای خود دارند.

«گوژپشت نوتردام» اثری کلاسیک از نویسنده‌ای برجسته با نام ویکتور هوگو، نویسندهٔ نامدار فرانسوی است که در سال ۱۸۳۱ میلادی منتشر شد. این کتاب یکی از آثار ادبی برجستهٔ جهان است که در سبک رمانتیک به‌رشتهٔ تحریر درآمده است. انیمیشن «گوژپشت نوتردام» به‌کارگردانی کرک وایز و گری تروزدی در سال ۱۹۹۶ اکران شد. «گوژپشت نوتردام» توسط والت دیزنی فیچر انیمیشن ساخته و توسط والت دیزنی پیکچرز اکران شد. سی‌وچهارمین انیمیشن بلند در مجموعه انیمیشن‌های کلاسیک والت دیزنی، بودجهٔ ۷۰ میلیون دلاری داشت و به‌فروشی ۳۲۵ میلیون دلاری دست پیدا کرد.

انیمیشن The Jungle Book

انیمیشن The Jungle Book (کتاب جنگل) در سال ۱۹۶۷ اکران شد، اما شرکت والت دیزنی برنامه‌های خاصی به‌هنگام ساخت آن داشت که هیچ‌گاه عملی نشدند. دیزنی می‌خواست با همکاری ابر گروه موسیقی تاریخ، یعنی The Beatles، و استفاده از صدای هر چهار نفر اعضای گروه در انیمیشن «کتاب جنگل»، دنیای آثار انیمیشنی دیزنی را تکانی اساسی بدهد، اما این آرزوی دیزنی و مدیر برنامه‌های بیتلز، هیچ‌گاه رنگ واقعیت به‌خود نگرفت. بیتلز در آن دوران در اوج شهرت و محبوبیت افسانه‌ای خود قرار داشت و تک تکِ اعضای گروه برنامه‌ کاری بسیار فشرده‌ای داشتند. طرفداران انیمیشن «کتاب جنگل» به‌خوبی با شخصیت‌های چهار کرکس آشنا هستند و قرار بود صداپیشگی آن‌ها را چهار عضو بیتلز انجام بدهند و مدیر برنامه‌های آن‌ها با نام برایان اپستاین به‌شرکت دیزنی می‌رود و این ایده را مطرح می‌کند. اما برخی گزارش‌ها نیز نشان می‌دهند که جان لنون، یکی از معروف‌ترین اعضای گروه، چه زمانی‌ که در گروه بود و چه زمانی‌ که به‌تنهایی به‌کار خود در دنیای موسیقی ادامه داد، این تصمیم مدیر برنامه‌ها و دیگر اعضای گروه را وِتو کرد و به‌دیزنی گفت بهتر است به‌فکر استخدام الویس پریسلی کبیر و تکرارنشدنی باشند.

درنهایت در نسخهٔ اکران‌شده از انیمیشن «کتاب جنگل» به‌جای صدای چهار عضو بیتلز، چهار نفر دیگر با نام‌های جی. پت اُمالی، دیگبی وولف، چت استوارت و لرد تیم هادسن صداپیشگی کردند که لهجه‌ای لیورپولی و بهتر بگوییم، شبیه به‌لیورپولی‌ها داشتند. جالب است بدانید بیتلز در سال ۱۹۶۰ در لیورپول تشکیل شد. گروهی که شناخته‌شده‌ترین اعضای آن جان لنون، پل مک‌کارتنی، جورج هریسون و رینگو استار بودند و از آن‌ها به‌عنوان تأثیرگذارترین گروه در تمام دوران‌ها یاد می‌شود. این انیمیشن نوزدهمین انیمیشن از مجموعه آثار انیمیشنی والت دیزنی بود که البته شخص والت دیزنی در طول ساخت این فیلم درگذشت. انیمیشن «کتاب جنگل» با بودجهٔ بسیار کم ۴ میلیون دلاری ساخته شد و فروش فوق‌العاده ۳۷۸ میلیون دلاری در گیشه داشت.

انیمیشن Frozen

یکی از انیمیشن‌های مدرن شرکت والت دیزنی که مورد توجه منتقدان قرار گرفت و تماشاچیان و طرفداران آثار دیزنی از تماشای آن بسیار لذت بردند، انیمیشن Frozen (یخ‌زده)، محصول سال ۲۰۱۳ بود. ایستراگ این انیمیشن در کلبهٔ معروف دنیای آن با عنوان Wandering Oaken’s Trading Post (and sauna) بود و هنگامی که شخصیت آنا با آن دامن یخ‌زدهٔ خود وارد کلبه می‌شود و با شخصیت کریس ویلیامز برخورد می‌کند. از شخصیت کریس ویلیامز می‌گذریم و مهم آن کالکشن چوبی روی میز است که البته این صحنه خیلی زود رد می‌شود. با توقف صحنه و زوم کردن، شخصیت معروف و محبوب دنیای «شرکت هیولاها» را می‌بینیم: عروسک چوبی سمت چپ، با آن دست‌های افتاده و سرِ بزرگ و شکل خاص بدنی، مایک وازسکی، غولِ کوچک تک چشم «شرکت هیولاها» است.

آیا ممکن است این عروسک چوبی که به‌احتمال فراوان مایک وازسکی است، از صحنهٔ جادوگری انیمیشن «دلیر» که پیش‌تر از آن گفتیم، آمده باشد؟ نمی‌توان با قطعیت نظری در این رابطه داد، اما با کارهای عوامل پشت صحنه دیزنی هم آشناییت داریم. بااین‌حال بسیاری معتقدند که تمامی داستان‌های متفاوت و خاص هر اثر دیزنی، جزئی از کل هستند و آن کل هم دنیای سینمایی (فیلم و انیمیشن) دیزنی است و چنین ایستراگ‌هایی هم مهر تأییدی بر این فرضیه طرفداران است. انیمیشن «یخ‌زده» براساس رمان «ملکه برفی»، اثر نویسنده مشهور، هانس کریستیان آندرسن دانمارکی، ساخته شده ‌است.

این انیمیشن پنجاه‌وسومین انیمیشن کلاسیک والت دیزنی است و بازیگران مطرحی چون کریستن بل، ایدینا منزل و جاناتان گروف در آن به‌صداپیشگی پرداختند. «یخ‌زده» موفق به‌دریافت دو جایزهٔ اسکار در بخش بهترین انیمیشن و بهترین ترانهٔ اورجینال برای ترانه «رهایش کن» و همچنین برنده جایزهٔ بهترین انیمیشن گلدن گلوب شد. این انیمیشن در جشنواره فیلم بفتا نیز جوایز بسیاری را از آن خود کرد. «یخ‌زده» با بودجهٔ ساخت ۱۵۰ میلیون دلاری، فروش بسیار عالی ۱.۲۸۰ میلیارد دلاری در گیشه داشت.

انیمیشن Tarzan

در سال ۱۹۹۹، شرکت والت دیزنی نسخه‌ای از داستان «تارزان» را روی پردهٔ سینما برد و این نسخه آن‌چنان محبوب شد که دیگر کسی نسخه‌های پیشین را به‌خاطر ندارد و تماشاچی نسخه‌های جدید را هم احتمالاً فراموش کرده است. تارزان شخصیتی خیالی است که نویسنده‌ای آمریکایی به نام ادگار رایس باروز آن را خلق کرده ‌است. تارزان پسر نجیب‌زاده‌ای انگلیسی است که در کودکی در جنگل‌های آفریقا گم شده و به‌وسیلهٔ بوزینه‌ای به‌نام منگانی پرورش یافته ‌است. تارزان با آداب و رسوم و فرهنگ تحمیلی آشنایی ندارد، مانند حیوانات غذا می‌خورد و مانند آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند و مانند میمون روی شاخهٔ درختان زندگی می‌کند تا اینکه چند محقق او را به‌دنیای انسان‌ها می‌برند و کم‌کم یاد می‌گیرد چطور همچون انسان‌ها زندگی کند و در دنیای آن‌ها تاب آورد.

قسمت جالب انیمیشن Tarzan (تارزان) به‌ایستراگ‌های فراوان این اثر به‌شدت محبوب والت دیزنی مربوط می‌شود و در اینجا از یکی از آن‌ها می‌گوییم. به‌‌احتمال فراوان طرفداران انیمیشن «تارزان» و در مجموع آثار دیزنی، دیگر انیمیشن محبوب این شرکت، یعنی «دیو و دلبر» را نیز تماشا کرده‌اند و با شخصیت خانم پاتس و چیپ آشنا هستند، قوری و فنجان آن انیمیشن. در صحنه‌ای از انیمیشن «تارزان» که شخصیت تِرک گوریل با قاشق روی سِت چای‌خوری روی میز می‌زند، آن سِت درواقع همان سِت چای‌خوری در فیلم «دیو و دلبر» است و قوری و فنجان هم خانم پاتس و چیپ.

انیمیشن «تارزان» در سبک ماجراجویی، کمدی‌/درام و موزیکال به‌کارگردانی کریس باک و کوین لیما ساخته شده است. این فیلم سی‌وهفتمین انیمیشن بلند در مجموعه انیمیشن‌های کلاسیک والت دیزنی است. تونی گلدین، مینی درایور، روزی اُدانل (که بی‌نظیر صداپیشگی کرد) و گلن کلوس صداپیشگی این انیمیشن را بر عهده داشتند. «تارزان» علاوه‌بر دریافت جایزهٔ بهترین انیمیشن سال در مراسم گلدن گلوب، برنده جایزهٔ اسکار بهترین موسیقی نیز شد و جالب است بدانید فیل کالینز محبوب و دوست‌داشتنی، موسیقی‌دان، بازیگر، خواننده و تهیه‌کنندهٔ موسیقی انگلیسی با آهنگ You'll Be in My Heart به‌این جایزه دست یافت. فیل کالینز درامر و خوانندهٔ گروه راک افسانه‌ای Genesis بود. گفتنی است انیمیشن «تارزان» با بودجهٔ ساخت ۱۳۰ میلیون دلاری، فروشی ۴۴۸ میلیون دلاری در گیشه داشت.

انیمیشن Toy Story

طرفداران انیمیشن «داستان اسباب‌بازی» به‌خوبی با شخصیت شرور و شاید بتوان گفت زیادی انرژیک و خلاق سید آشنا هستند، کابوس تمام اسباب‌بازی‌های این مجموعه که در قسمت اول حضوری پررنگ داشت و همسایهٔ شخصیت اندی بود و علاقه‌ای که داشت این بود که اسباب‌بازی‌ها را جهت سرگرمی، نیست و نابود کند یا همان تکه‌تکه کردن و میکس کردن این اسبا‌ب‌بازی با دیگری و خلق موجودی دیگر، دست این را بِکن و با سر آن یکی جابه‌جا کن و پای این را دربیاور و با گردن آن یکی عوض کن شاید هیولایی زیبا از چشم سید درآمد.

بااین‌حال برخی از طرفداران این مجموعه این ویژگی شخصیت سید را یکی از ویژگی‌های کودکان خلاق می‌دانند که ذاتی خلاق و نگاهی نوآورانه دارند و باید آن‌ها را تشویق کرد، اما در مورد انیمیشن «داستان اسباب‌بازی» صحبت می‌کنیم که همگی ما عاشق عروسک‌های آن بودیم، عروسک‌هایی که گویی در اتاق شخصیت سید ویشس (نوازندهٔ گیتار بیس انگلیسی بود که بیشتر به‌عنوان یکی از اعضای گروه پانک راک S.. Pistols شناخته می‌شود) گیر افتاده‌اند؛ سید و سید ویشس آن‌چنان هم بی‌شباهت نیستند و شاید شخصیت سید را از روی سید ویشس مهربان، شرور و دوست‌داشتنی برداشته باشند، نمی‌دانیم و این مورد را تنها حدس بنده در نظر بگیرید.

نه، این شخصیت در دنیای «اسباب‌بازی‌ها» نکتهٔ جالبی ندارد و دنبال این چیزها در اینجا نباشید، تنها حضور چنین شخصیتی در داستانی کودکانه، تا حدی عجیب بود که عجیب‌تر از این را هم از دِپارتمان جلوه‌های ویژه! والت دیزنی دیده‌ایم. صداپیشگی شخصیت سید را اریک ون دتن، بازیگر آمریکایی بر عهده داشت و از فیلم‌های معروف او می‌توان به‌بازی در فیلم The Princess Diaries (دفتر خاطرات شاهزاده خانم) اشاره کرد. شخصیت سید در قسمت دوم و سوم مجموعهٔ «داستان اسباب‌بازی» نیز حضور داشت، اما نه‌چندان پررنگ و شخصیتی فرعی‌ شده بود. انیمیشن «داستان اسباب‌بازی‌ها» محصول سال ۱۹۹۵ بود و توسط پیکسار ساخته شد و والت دیزنی پیکچرز آن را اکران کرد.

این انیمیشن، اولین قسمت از مجموعه «داستان اسباب‌بازی» و اولین فیلم بلند پویانمایی تمام رایانه‌ای و همچنین اولین فیلم/انیمیشن بلند پیکسار بود. این انیمیشن به‌کارگردانی جان لستر، نوشتهٔ جاس ویدون، اندرو استنتون، جوئل کوهن و الک سوکولو، براساس داستانی از لستر، استنتون، پیت داکتر و جو رنفت بوده‌ است. ساخت موسیقی فیلم بر عهدهٔ رندی نیومن، تهیه‌کنندگان آن بونی آرنولد و رالف گوگنهایم، ادوین کتمول و صد البته استیو جابزفقید بودند. بازیگرانی معروفی چون تام هنکس، تیم آلن، دان ریکلس، والاس شاون، جان راتزنبرگر، جیم وارنی، آنی پاتس، آر. لی ارمی، جان موریس، لاری میت کالف و اریک ون دتن صداپیشگی شخصیت‌های دوست‌داشتنی این انیمیشن را بر عهده داشتند. «داستان اسباب‌بازی» مورد استقبال منتقدان و تماشاگران قرار گرفت و با بودجهٔ ۳۰ میلیون دلاری، فروش عالی و ۳۹۴ میلیون دلاری در گیشه داشت.

انیمیشن Hercules

بسیاری از کودکان ایده‌ای از داستان ادیپ ندارند و حداقل تا زمانی‌که وارد سیستم‌های آموزشی مختلف نشده‌اند، اطلاعی ندارند و کاری به‌استثنائات نداریم؛ همچون خود ادیپ. قرار دادن شخصیتی چون مگ در انیمیشن کلاسیک والت دیزنی، «هرکول» که پیش‌تر از آن گفتیم، موردی نیست که همه والدین هم متوجه نکتهٔ آن شوند، اما با آگاهی از داستان اساطیری و افسانه‌ای ادیپ در داستان‌های یونان باستان، متوجه تاریکی وحشت‌آفرین و صد البته محتوای غنی آن می‌شوید و از طرفی این سؤال پیش می‌آید چرا دیزنی باید دست روی چنین موضوعِ حساسی بگذارد. خلاصه داستان ادیپ این است که یکی از پیشگویان معبد دلفی به‌لایوس می‌گوید در صورتی که از یوکاسته صاحب فرزندی شود، به‌دست آن فرزند کشته خواهد شد.

پس لایوس او را به‌چوپانان سپرد تا در کوه رهایش کنند. اما چوپانان او را به‌مروپی، همسر پولیبس سپردند. روزی ایدیپوس از کسی شنید که فرزند پولیبس نیست. او برای یافتن حقیقت نزد پیشگوی معبد دلفی رفت و او به‌جای پاسخ سؤالش به‌ایدیپوس گفت که روزی پدرش را خواهد کشت و با مادرش ازدواج خواهد کرد. ایدیپوس برآشفت، نزد پولیبس بازنگشت و راه تب در پیش گرفت. در راه به‌لائوس برخورد کرد و در نزاعی او را کشت و نادانسته با یوکاسته، مادرش، ازدواج کرد. زمانی‌که حقیقت را دریافت، خود را کور کرد. یوکاسته نیز خود را کشت. ادیپ از یوکاسته دو پسر به‌نام‌های پولونیکس، اتئوکلس و دو دختر به نام‌های آنتیگونه و ایسمنه داشت.

پیش‌گویی برای ایدیپوس به‌تلخی به‌واقعیت پیوند خورد و خود و خانواده‌اش را نابود کرد. همان‌طور که شخصیت مگ در انیمیشن «هرکول» در جایی می‌گوید که مشکلاتش به‌اندازهٔ این شخصیت یونانی نیست! خوشبختانه دیزنی داستان را به‌تلخی داستان ادیپ پایان نداد و برای مگ و هرکول، پایانی خوشایند در نظر گرفت و در اینجا پای خود را از این قضیه به‌آرامی بیرون کشید تا والدین به‌خاطر محتوای سنگین، سروصدای زیادی ایجاد نکنند.

انیمیشن Aladdin and the King of Thieves

در سال ۱۹۹۲، انیمیشن Aladdin (علاءالدین) ساخته شد؛ انیمیشنی که دو جایزهٔ اسکار، دو جایزهٔ گلدن گلوب و یک جایزهٔ گرمی به‌دست آورد و موفقیتی عظیم برای والت دیزنی بود که کارگردانی آن را ران کلمنتس و جان ماسکر بر عهده داشتند و با بودجهٔ ۲۸ میلیون دلاری، فروش فوق‌العاده ۵۰۴ میلیون دلاری در گیشه داشت. دنبالهٔ این انیمیشن در سال ۱۹۹۶ ساخته شد با عنوان Aladdin and the King of Thieves (علاءالدین و شاه دزدان)، اما مانند بسیاری از تولیدات دیزنی راهی پردهٔ سینما نشد و مستقیم برای اکران خانگی رفت.

بسیاری از منتقدان این تصمیم دیزنی را نکوهش کردند، اما پس از تماشای انیمیشن در خانه متوجه شدند که بی‌دلیل دیزنی چنین تصمیمی نگرفته است و شاید با خود چنین گفته باشند همان بهتر برای تماشای چنین اثری راهی سینما نشدند و در مجموع نقدها به دنبالهٔ «علاءالدین» بسیار تند‌وتیز بود. در انیمیشن «علاءالدین و شاه دزدان» می‌بینیم که درنهایت دو شخصیت علاءالدین و شاهزاده جاسمین ازدواج می‌کنند، اما در گیرودار مراسم ازدواج، زمین لرزه‌ای رخ می‌دهد و همه را از دم می‌لرزاند. طبیعتاً شخصیت جن معروف داستان چنین فرصتی را برای ساختن جوک از دست نمی‌دهد.

شخصیت جن به‌شوخی می‌گوید: «فکر می‌کردم تا زمانی‌که ماه عسل فرا نرسد، زمین تکان نخواهد خورد». یکی از جمله‌هایی که دیزنی در آثار خود گنجاند و سروصدای زیادی به‌پا کرد و قطعاً در زمان تماشای این انیمیشن، والدین سرخ‌شده، ترجیح دادند تنها به‌صفحهٔ نمایش خیره شده و سکوت اختیار کنند. بااین‌حال همین شوخی هم به‌مذاق بسیاری از طرفداران بزرگسال آثار دیزنی خوش آمد و خنده بر لب آن‌ها آورد. در این انیمیشن بازیگرانی همچون اسکات وینگر، رابین ویلیامز، جان ریس-دیویس، گیلبرت گوتفرید، فرانک ولکر، لیندا لارکین و جری اورباک صداپیشگی کردند.

انیمیشن The Good Dinosaur

در دنیایی که استودیو پیکسارِ شرکت والت دیزنی در انیمیشن The Good Dinosaur (دایناسور خوب) خلق کرده بود، دایناسورها هنوز با آخرالزمان شهاب‌سنگی مواجه نشده‌ بودند و درکنار انسان‌ها زندگی می‌کردند. در صحنه‌ای از این انیمیشن که برای هر تماشاچی تیزبینی قابل رؤیت است، اشاره‌ای بسیار مستقیم و عجیب قرار داشت. در این صحنه دو شخصیت آرلو و اسپات میوه‌ای تخمیرشده را می‌خورند و اندکی نمی‌گذرد که از خود بی‌خود شده و خنده‌هایشان شروع می‌شود و راهی سفری توهمی می‌شوند و تماشای این سفر توهمی قطعاً برای کودکان، توهم‌زاتر و گیج‌کننده‌تر است.

لق شدن سر و گردن، پرواز در فضا و سر کیف آمدن و در یک کلام به‌فضا رفتن، قطعاً چیزی نبود که برخی از والدین تماشایش را برای کودکان خود در یک انیمیشن کودکانه بخواهند و بسیاری با تماشای این صحنه جا خوردند، قطعاً نه همه. آیا روان‌شناسانِ و کارشناسان شرکت والت دیزنی می‌خواست با نمایش این صحنه به‌کودکان آموزش بدهد که هر میوه‌ای را نخورند؟ میوهٔ روی زمین افتاده را نخورند؟ میوه از دست دایناسور، حتی دایناسور خوب هم نگیرند؟ میوهٔ کپک‌زده و تخمیری را نخورند؟ در حالت عادی هم شخصی معمول، نیازی به‌این آموزش‌ها ندارد، اما دیزنی نمایش آن را مهم می‌دانست و این مهم است.

انیمیشن «دایناسور خوب» در سال ۲۰۱۵ اکران شد و لوکاس نف، جان لیسگو، فرانسیس مک‌دورمند، نیل پاتریک هریس، جودی گریر و بیل هیدر صداپیشگی شخصیت‌های اصلی را بر عهده داشتند. این انیمیشن نمرات متوسطی از منتقدان دریافت کرد، اما در مجموع رضایت تماشاچیان را به‌همراه داشت. انیمیشن «دایناسور خوب» با بودجهٔ ۲۰۰ میلیون دلاری، از محصولات به‌نسبت کم‌فروش دیزنی بود و ۳۳۲ میلیون دلار در گیشه فروش داشت.

انیمیشن Alice in Wonderland

اگر هنوز به‌اشاراتی که در انیمیشن «دایناسور خوب» شرح دادیم قانع نشده‌اید، پس از انیمیشن کلاسیک معروف دیگر دیزنی بگوییم که صحنه‌های بحث‌انگیز فراوانی برای کودکان دارد؛ انیمیشن Alice in Wonderland (آلیس در سرزمین عجایب) که در سال ۱۹۵۱ اکران شد و به‌احتمال فراوان شما را قانع خواهد کرد. نیشخند چشایر کت یا همان گربهٔ دوست‌داشتنی/نداشتنی یا هزارپایی که سیگار می‌کشد و با آن لحن ادای کلمات کش‌داری که دارد و گاه از خود می‌پرسیم دلیل حضور این موجود چیست، کاملاً نشان‌دهنده این موضوع است که شرکت دیزنی خط داستانی کتاب معروف، پیچیده، جذاب و خاص لوئیس کارول را برای ساخت انیمیشن در نظر گرفته است و تغییر چندانی در کار نبوده است. کتاب «ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب» در سال ۱۸۶۵ منتشر شد و داستان خیالی سفر دختری به‌نام آلیس را تعریف می‌کند که به‌دنبال خرگوش سفیدی به‌سوراخی در زمین می‌رود و در آن‌جا با ماجراهای عجیبی مواجه می‌شود.

درواقع همان افتادن آلیس در سوراخ تعبیری از آغاز سفری که هیچ از آن نمی‌دانیم و این نوع سفر کردن، اگر بتوان اسم آن را سفر نامید و گم‌ شدن و سپس راه را پیدا کردن، شروعی دلهره‌آور برای کودکان است که البته در اینجا لوئیس کارول مسئول است و نمی‌توان گفت دیزنی چیزی از خود درآورده است. صحنه‌هایی که چندان مناسب دنیای کودکان نیست، در ساختهٔ دهه ۵۰ میلادی دیزنی وجود دارد و یکی دیگر، سیگار کشیدن دو شخصیت شیر دریایی و دودو (نوعی پرندهٔ بزرگ جثه) بود. در صحنه‌ای هم می‌بینیم که آلیس از سلانه‌سلانه‌ راه رفتن و به‌فضا رفتن شخصیت هزارپا به‌دلیل مصرف نوعی قارچ توهم‌زا، لذت عجیبی می‌‌برد. البته این را هم باید در نظر بگیریم که از انیمیشنی مربوط‌به دهه ۵۰ سخن می‌گوییم، زمانی‌که دنیا، دنیای دیگری بود و چیزی که شاید در این زمان نامناسب تلقی شود، زمانی مناسب تشخیص داده شده و چون خنده بر لب تماشاچی آورده است، نوعی درمان هم محسوب می‌شده و می‌شود.

درهرصورت باید گفت «ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب» لوئیس کارول کتابی معمولی برای کودکان نبوده و محتوای بزرگسالانه کم نداشته و در مجموع کتابی است که دست شخصی که قصد هر نوع اقتباسی از آن را دارد، بسیار باز می‌گذارد. موجوداتی که در کتاب معرفی می‌شوند، انسان‌انگاری شده‌اند و موضوعات بسیار پیچیدهٔ انسانی را در کالبد‌های تخیلی بیان می‌کنند. ادبیاتی خیال‌پردازانه سنگ‌بنای داستان است و مفاهیمی عمیق را در قالب داستانی کودکانه بیان می‌کنند. «آلیس در سرزمین عجایب» و ادامهٔ آن، «آن‌سوی آینه» که در سال ۱۸۷۲ منتشر شد در دیگر عرصه‌های هنر نظیر دنیای فیلم، موسیقی، عکاسی و نقاشی نیز تأثیرگذار و الهام‌بخش بوده‌اند. در هر حال، انیمیشن «آلیس در سرزمین عجایب» با استقبال نسبتاً خوبی از سوی منتقدان همراه شد، اما در گیشه فروش راضی‌کننده‌ای نسبت به‌بودجه‌اش نداشت و با بودجهٔ ساخت ۳ میلیون دلاری و دو بار اکران در سال‌های ۱۹۵۱ و ۱۹۷۴، به‌ترتیب ۲.۴ و ۳.۵ میلیون دلار فروش داشت.

انیمیشن Fantasia

با وجود آنکه موردی که از آن خواهیم گفت شاید واضح‌ترین پیام شرکت والت دیزنی باشد و به‌احتمال زیاد یکی از ساده‌ترین نشانه‌ها در میان تمامی پیام‌های پنهان و ایستراگ‌های این شرکت، اما شاید برخی از طرفداران دیزنی به‌آن توجه نکرده باشند. در انیمیشن The Sorcerer’s Apprentice (شاگرد جادوگر) که با عنوان Fantasia نیز شناخته می‌شود و محصول ۱۹۴۰ است و سومین انیمیشن کوتاه و بسیار معروف دوران ابتدایی انیمیشن‌سازی شرکت والت دیزنی محسوب می‌شود، نام جادوگری که در انیمیشن حضور دارد، Yen Sid است که نشانه‌ای واضح است و خوانش معکوس آن Disney می‌شود.

این موضوع نشان می‌دهد رمزگذاری از همان ابتدا بخشی از سیاست کاری دیزنی بوده است و بعید به‌نظر می‌رسد این نشانه در این انیمیشن کوتاه، پشت پرده‌ای داشته باشد یا اینکه شرکت دیزنی قصد داشته از همان ابتدای خلق آثارش، با ترفندی زیرکانه نام «دیزنی» را در ضمیر نیمه‌خودآگاه تماشاچیان و طرفداران قرار بدهد. درهرصورت، این موضوع نشان می‌دهد که دیزنی افراد خلاق و باهوش زیادی در شرکت خود دارد و توانایی آن‌ها در قرار دادن پیام‌های پنهانی و ایستراگ‌های مختلف را در طول سالیانی که این شرکت فیلم و انیمیشن ساخته، به‌وضوح مشاهده کرده‌ایم.

این را هم بگوییم که طبق گفته‌های برخی از عوامل ساخت انیمیشن «شاگرد جادوگر»، شخصیت Yen Sid، مدلی از شخص والت دیزنی است و برخی از خصوصیات رفتاری و ویژگی‌های خاص والت دیزنی در این شخصیت گنجانده شده بود که در آن زمان انیماتورهای در ارتباط با شخص والت دیزنی، متوجه این موضوع شده بودند. گفتنی است در سال ۲۰۱۰ فیلمی نیز با عنوان «شاگرد جادوگر» به‌کارگردانی جان ترتل‌تاب ساخته شد و از بازیگران اصلی آن می‌توان به نیکولاس کیج، جی باروچل، آلفرد مولینا، مونیکا بلوچی، ترسا پالمر، پیتون فهرست، توبی کبل، عمر بنسون میلر و الیس کریج اشاره کرد. این فیلم امتیازات متوسطی از منتقدان گرفت و با بودجهٔ ۱۵۰ میلیون دلاری، فروشی ۲۱۵ میلیون دلاری در گیشه داشت.

انیمیشن Frozen

شرکت والت دیزنی ماجراهایی پس از اکران انیمیشن بسیار موفق «یخ‌زده» که در سال ۲۰۱۳ اکران شد، داشت و در انتهای این انیمیشن اعلامیه‌ای در تکذیب دیالوگ شخصیت کریستوف منتشر کرد که گفته بود «تمام مردان خلط خود را می‌خورند.» و آن را تنها دیالوگی در نظر گرفته شده برای این شخصیت دانست و این دیالوگ را جدای از نظر کسانی که در ساخت انیمیشن دخیل بودند و البته شرکت دیزنی خواند. حرفی که زبان کریستوف خارج شد و از نظر دیزنی تنها یک شوخی بود که زیادی به‌آن پرداخته شد.

دیزنی خیلی سریع جلوی هرگونه انتقادی را از سوی تماشاچیان مرد این انیمیشن گرفت و این موضوع که مردان از انجام چنین کاری که همان دست در بینی کردن و تیکه‌ای برداشتن و در دهان گذاشتن و درنهایت لذت بردن از انجام این کار، خنده‌دار دانست. اصرار دیزنی در نوع خود عجیب بود و گنجاندن چنین دیالوگی در انیمیشن، واقعاً تماشاچیان را به‌خنده انداخته بود و خیلی‌ها منتظر این بودند که آیا دیزنی در آثار بعدی خود همچنین شوخی‌هایی که برای برخی شاید خط قرمز تلقی شود، استفاده خواهد کرد یا خیر. درهرصورت، موضوع بزرگی نبود و آن اعلامیهٔ انتهای فیلم از سوی دیزنی، آن را خیلی بزرگ‌تر کرد و سر زبان‌ها انداخت و بعد از آن نظرات موافق و مخالف یک میدان جنگی به‌وجود آوردند. صداپیشگی شخصیت کریستوف را جاناتان درو گروف، خواننده و بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون آمریکایی بر عهده داشت و او برنده یک جایزه‌ٔ گرمی و دوبار نامزد جایزهٔ تونی است.

شرکت والت دیزنی

شمار تعداد آثاری که شرکت والت دیزنی براساس داستان شخصیت‌های پروتاگونیستی که در کودکی و نوجوانی مادر خود را از دست داده‌اند از دست ما در رفته است. یکی از آن‌ها انیمیشن Bambi (بامبی) که در سال ۱۹۴۲ براساس کتاب «بامبی، یک زندگی در جنگل» نوشته فلیکس زالتن ساخته شد. این انیمیشن محصول ۱۹۴۲ است و پنجمین انیمیشن در مجموعه کارهای کلاسیک دیزنی محسوب می‌شود. از نگاه انجمن فیلم آمریکا، «بامبی» یکی از ۱۰ انیمیشن برتر جهان است. از انیمیشن‌های «پری دریایی کوچولو»، «دیو و دلبر» یا «یخ‌زده» هم گفتیم. در نتیجه، نقش مادر و در مجموع قدرت زنانگی بخشی جدانشدنی از آثار دیزنی است و تماشاچیان آثار این شرکت فکر می‌کنند دلیل چرایی این موضوع را کشف کرده‌اند.

بسیاری معتقدند این موضوع آگاهانه و به‌قصد از سوی دیزنی انجام می‌گیرد و آن هم به‌خود شخص والت دیزنی برمی‌گردد که خود را در مرگ مادرش، فلورا کال دیزنی، مقصر می‌داند. اگرچه مادر والت دیزنی حدود ۷۰ سال عمر کرد، اما شاید می‌شد جلوی مرگ وی را گرفت. فلورا کال دیزنی در خانه‌ای که پسرش والت دیزنی برای او خریده بود، دچار مسمومیت با منوکسید کربن یا گازگرفتگی شد (مسمومیتی است که به‌خاطر تنفس گاز خطرناک کربن منوکسید ایجاد می‌شود. این مسمومیت که به‌وسیلهٔ انواع وسایل گازسوز از جمله بخاری، آبگرمکن، پیک‌نیک و حتی ذغال ایجاد می‌شود، اغلب در زمستان رخ می‌دهد و به‌این دلیل که اگر دودکش یا تهویهٔ یک مکان مسدود باشد، گاز کربن مونوکسید منتشرشده خارج نمی‌شود و سپس در محیط ساختمان منتشر و سبب مسمومیت و درنهایت مرگ می‌شود. مرگ بر اثر گازگرفتگی را «مرگ خاموش» می‌نامند.) و این اتفاق تلخ، تأثیر زیادی روی شخص والت دیزنی داشت و خود را مقصر می‌دانست و عذاب وجدان وی را رها نمی‌کرد. والت دیزنی این اتفاق را تراژدی ابدی زندگی خود نامیده بود و تا زمان مرگ خود که بیست‌وهشت سال بعد رخ داد، بار این اتفاق تراژیک را روی دوش می‌کشید.

والت دیزنی در سال ۱۹۰۱ به‌دنیا آمد و تاجر، کاریکاتوریست، پویانما، تهیه‌کننده، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، کارآفرین و صداپیشه آمریکایی بود. او یکی از چهره‌های سرشناس صنعت انیمیشن آمریکا و سراسر جهان، به‌عنوان یک نماد بین‌المللی و بشردوست شناخته شده‌ است که به‌خوبی در طول فعالیت‌هایش در قرن بیستم همگان او را می‌شناسند. دیزنی، بنیان‌گذار محصولات والت دیزنی است که بعدها به‌یکی از معروف‌ترین و بهترین شرکت‌های تولید فیلم و انیمیشن تبدیل شد. او و کارکنانش برخی از شخصیت‌های کارتونی معروف دنیا مانند میکی ماوس را خلق کردند که دیزنی شخصاً صداپیشگی او را بر عهده گرفت. در طول عمر خود، او موفق به‌دریافت چهار جایزهٔ اسکار افتخاری و ۲۲ جایزهٔ اسکار از مجموع ۵۹ نامزدی آثار این شرکت و از جمله رکوردداران ۴ جایزه در یک سال شد که این امر موجب به‌دریافت جوایز و کاندیدا شدن زیاد در مراسم اسکار شد، بیش از هر فرد دیگری در طول تاریخ. او همچنین موفق به‌کسب ۷ جایزهٔ اِمی شده ‌است. همچنین دیزنی‌لند در بسیاری از نقاط آمریکا، توکیو در ژاپن، پاریس در فرانسه و دیزنی‌لند هنگ کنگ به‌یاد او ماندگار شده‌اند که بهشت کودکان است.

امیدوارم خواندن این مطلب شما را یاد خاطرات خوشی انداخته باشد که شرکت دیزنی برای ما خلق کرد و البته درکنار آن اگر ایستراگی را از دست داده بودید یا پیامی پنهانی در دل انیمیشن‌ها بود، حداقل تعدادی از آن‌ها را اینجا پیدا کرده باشید. ممنون از توجه و وقت ارزشمندی که برای خواندن این مطلب گذاشتید.