معرفی مستند Finding Vivian Maier | عکاسی فوق‌العاده و ناشناخته
ویوین مایر عکاس خیابانی برجستهٔ آمریکایی بود که زندگی روزمره مردم و البته معماری ساختمان‌ها در شهرهای شیکاگو، نیویورک و لس آنجلس را با دوربین رولیفلکس (دوربین دو لنزی بازتابی و قطع متوسط که اولین نوع این دوربین در سال ۱۹۲۹ توسط هایدک در آلمان ساخته شد.) خود ثبت می‌کرد. او همچنین پرستار کودکان و مراقب آن‌ها بود. جالب است بدانید آثار بی‌نظیر وی تا زمان مرگش در سال ۲۰۰۹ از دنیا مخفی بود و گویا خود این‌طور می‌خواست.
کار او به‌صورت اتفاقی توسط کلکسیونری کشف شد که جعبه‌های نگاتیو و برخی معدود عکس‌های چاپ‌‌شده او را در یک حراجی خرید. از آن زمان، همگان با آثار این عکاس برجسته، اما ناشناس آشنا شدند و عکس‌های وی بسیار مورد تحسین قرار گرفتند و حال دیگر ویوین مایر به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین عکاسان قرن بیستم شناخته می‌شود. اگر علاقه‌مند به‌تماشای آثار این عکاس بزرگ هستید، می‌توانید به‌وب‌سایت رسمی او مراجعه کنید، وب‌سایتی که برخی از نمونه کارها، کتاب‌ها و فیلم‌های مستند او در آن‌جا مستند شده است.
همان‌طور که گفتیم، ویوین مایر پس از مرگش به‌شهرت رسید، زیرا آثار او به‌صورت اتفاقی توسط کلکسیونری که جعبه‌های نگاتیو او را در حراجی خرید، کشف شدند و برای اولین مرتبه عکس‌های او در سال ۲۰۰۸ در اینترنت منتشر شدند، اما تا سال ۲۰۰۹، زمانی‌که جان مالوف، همان کلکسیونر و یکی از گردآورندگان آثار ویوین مایر، وبلاگ خود را به‌مجموعه‌ای از عکس‌های مایر در سایت فلیکر که سایتی تخصصی برای عکاسان است پیوند داد، توجه چندانی به‌آن‌ها نشده بود. آثار این زنِ مرموز و ساکت در فضای مجازی منتشر شد و عاشقان عکاسی، الهه‌ای بدیع یافتند و از آن زمان بود که عکس‌های ویوین مایر به‌شهرتی عجیب رسیدند و در نمایشگاه‌های بسیاری در سراسر جهان به‌نمایش گذاشته شدند. زندگی ویوین مایر تبدیل به‌موضوعی جذاب در مدیوم‌های مختلف شد و کتاب‌ها از وی نوشتند و فیلم‌های مستندی از او ساختند که بهترین آن‌ها همین مستند Finding Vivian Maier (در جستجوی ویوین مایر) و محصول سال ۲۰۱۳ است و نامزد دریافت جایزهٔ اسکار شد. داستان زندگی ویوین مایر نمونه‌ای قابل‌توجه از نبوغ و استعدادی پنهان است که پس از مرگ هنرمند برای جهانیان آشکار می‌شود؛ ویوین مایر را می‌توان به‌نوعی ونسان ون گوگِ دنیای عکاسی نامید، با این تفاوت که ویوین مایر خود چندان علاقه‌ای به‌انتشار آثارش نداشت.
ویوین مایر عکاسی توانا و بااستعداد بود که در طول زندگی خود انواع مختلفی از عکس‌ها و در سبک‌های گوناگون گرفت. او عمدتاً روی عکاسی خیابانی متمرکز بود و زندگی روزمره مردم و مکان‌ها (عکاسی معماری) را در شهرهای مختلف مانند شیکاگو، نیویورک و لس آنجلس به‌تصویر می‌کشید. همچنین به‌سراسر جهان سفر کرد و عکاسی کرد و فرهنگ‌ها و مناظر مختلف را مستند کرد و سلفی‌گیری بی‌مانند بود. برخی از موضوعاتی که مایر در عکس‌های خود توجه‌ای ویژه به‌آن‌ها داشت را با هم مرور می‌کنیم.
کودکان:ویوین مایر به‌کودکان علاقهٔ خاصی داشت و سال‌ها به‌عنوان پرستار کودک کار می‌کرد. او اغلب از کودکانی که در حال بازی کردن، لبخند زدن، گریه کردن یا ژست گرفتن برای دوربینش بودند، عکس می‌گرفت. او همچنین بی‌گناهی و آسیب‌پذیری کودکانی که در فقر زندگی می‌کردند و با سختی‌های نامتعارف روبه‌رو بودند، در تصاویر خود ثبت کرد و سبک وی نیز در زمان خود تازگی داشت و خودآموخته می‌دانست بهتر است برای عکس گرفتن از کودکان، هم‌سطح چشمان آن‌ها باشد و این تکنیک، حسِ صمیمیت و همدلی ایجاد می‌کند و ویوین مایر استادانه آن را به‌کار می‌برد.
پرتره:مایر به‌چهره و حالات افراد از پیشینه‌ها و طبقات مختلف اجتماعی علاقه‌مند بود. او از غریبه‌ها در خیابان عکس می‌گرفت، گاهی با رضایت آن‌ها، گاهی هم در بی‌خبری آن‌ها. او همچنین با استفاده از آینه‌ها، پنجره‌ها یا سایر سطوح بازتابنده برای ثبت تصویر خود (سلف‌پرتره)، از خود پرتره می‌گرفت و در این کار بسیار مبتکر و ماهر بود و از زوایای مختلف، ژست‌های گوناگون و نورپردازی‌های متفاوت برای خلق سلف‌پرتره‌های شگفت‌انگیز و ایجاد حسی رازآلود در آن‌ها بهره می‌برد.
الگوها:ویوین مایر چشم تیزبینی در جداسازی الگوها در محیط شلوغ شهری داشت. او از نور و سایه، اشکال هندسی، خطوط و بافت برای ایجاد قاب‌بندی‌های داینامیک خود استفاده می‌کرد و همچنین به‌دنبال پیوندهای بصری بین پیکره‌ٔ انسانی و معماری محیطی اطراف این پیکره‌های انسانی مانند پنجره‌ها، درها، پله‌ها یا نرده‌ها بود و از این عناصر برای قاب‌بندی، کنتراست یا هم‌سوسازی سوژه و محیط استفاده می‌کرد.
رنگ:مایر در سال‌های آخر عمر خود، از عکاسی سیاه‌وسفید به‌عکاسی رنگی روی آورد. او از رنگ برای افزودن عمق و بُعد بیشتر به‌تصاویر خود استفاده می‌کرد. او همچنین از رنگ برای ایجاد معانی یا تداعی نمادین بهره می‌برد، مانند رنگ قرمز برای خطر، رنگ آبی برای غم و اندوه یا رنگ زرد برای شادی و برای رسیدن به‌نتیجهٔ مورد نظر خود، نگاتیوهای شرکت‌های مختلفی را آزمایش می‌کرد و تکنیک‌های پردازشی متفاوتی را برای دستیابی به‌بهترین افکت، گاه ابداع می‌کرد.
عکس‌های ویوین مایر به‌دلیل تنوع، کیفیت و اصالتی که دارند مثال‌زدنی هستند. او یک عکاس خودآموخته بود که سبک و نگاه خاصِ خود را داشت و همچنین عکاسی شاید بهتر باشد بگوییم رازنگه‌دار که آثار خود را تا پس از مرگش از دنیا پنهان نگه داشت. عکس‌های او اکنون از تأثیرگذارترین آثار قرن بیستم به‌شمار می‌روند و مورد تحسین بسیاری از عکاسان و منتقدان حوزهٔ عکاسی قرار گرفته‌اند.
هیچ پاسخ قطعی برای اینکه مشهورترین عکس ویوین مایر کدام است، وجود ندارد، زیرا هر شخصی نظر و البته ترجیحات متفاوتی دارد. با‌این‌حال، برخی از عکس‌های او بیش از دیگر آثارش مورد توجه قرار گرفته‌اند و به‌طور گسترده منتشر شدند و در نمایشگاه‌های مختلف به‌نمایش درآمده‌اند و در همین مطلب برخی از این عکس‌ها را می‌بینیم. یکی از معروف‌ترین آثار ویوین مایر، سلف‌پرترهٔ شیکاگولند او است که در ماه اکتبر سال ۱۹۷۵ گرفت و این تنها یکی از بسیار سلف‌پرتره‌های وی است که در آن از آینه‌ها، پنجره‌ها یا سایر سطوح بازتابنده برای ثبت تصویر خود استفاده می‌کرد. در عکسی معروف، او درحالی‌که دوربین رولیفلکس خود را جلوی ویترین مغازه گرفته و سر مانکن را پشت سر خود دارد، دیده می‌شود؛ تضادِ بین موجود زنده و مصنوعی و عکاس و عکس، تصویری چشمگیر و همزمان اسرارآمیز خلق می‌کند.
ویوین مایر در طول زندگی‌اش هیچ جایزه‌ای برای هیچ‌کدام از کارهایش دریافت نکرد، زیرا آثارش را از دنیا پنهان نگه داشت و هرگز آن‌ها را منتشر نکرد یا به‌نمایش نگذاشت و البته اگر غیر از این هم بود، مشخص نبود در دورانی که وی زندگی می‌کرد، چه برخوردی با هنرش می‌شد. زندگی و کار او موضوع کتاب‌ها و فیلم‌های مستند بوده است، یکی از آن‌ها، همین مستند Finding Vivian Maier است که نامزد دریافت جایزهٔ اسکار بهترین فیلم مستند بلند در هشتادوهفتمین دوره جوایز اسکار شد. ویوین مایر اکنون به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین عکاسان قرن بیستم شناخته می‌شود، اما باز هم اشاره می‌کنیم او هرگز در زمان زنده بودنش هیچ‌گونه تقدیر یا جایزهٔ رسمی برای آثار بی‌نظیرش دریافت نکرد. ویوین مایر در ۲۱ آوریل ۲۰۰۹ در سن ۸۳ سالگی در پارک اوکِ ایلینویز درگذشت؛ در خانه سالمندان، تقریباً بی‌پول و تلخ‌تر از آن، بدون اقوام و دوستانی. درواقع کشف و خرید و حراجی آثارش، سبب توجه به‌دورانی که پیش از مرگ گذراند شد. او یک عکاس قابل‌توجه بود که زندگی روزمره مردم و مکان‌ها را با دوربین خود به‌تصویر می‌کشید.
مستند Finding Vivian Maier، زندگی و کار ویوین مایر به‌عنوان یک عکاس مرموز و بااستعداد را نشان می‌دهد و این فیلم توسط جان مالوف و چارلی سیسکل کارگردانی شد و جان مالوف روایتگر آن است که عکس‌های مایر را در یک حراجی کشف کرد و مجذوب داستان او شد. در این مستند برخی از عکس‌های خیره‌کننده ویوین مایر به‌نمایش گذاشته می‌شود که زندگی روزمره مردم در شهرهای مختلفی چون شیکاگو، نیویورک و لس آنجلس را با دوربین خود ثبت کرده بود. در مستند Finding Vivian Maier با افرادی که مایر را شخصاً یا از نظر کاری و حرفه‌ای می‌شناختند، مصاحبه شده است، مانند خانواده‌هایی که او به‌عنوان پرستار کودک و خانه‌دار برای آن‌ها کار می‌کرد، کودکانی که از آن‌ها مراقبت می‌کرد، دوستانی که پیدا کرده بود و کارشناسانی که کار او را تحسین می‌کردند. این فیلم شخصیت متناقض و تا حدودی عجیب مایر و همچنین رازها و برخی درگیری‌های شخصی و کاری او را آشکار می‌کند.
مستند Finding Vivian Maier راز و جنجال پیرامون آثار ویوین مایر را بررسی می‌کند، اینکه چرا او هرگز آثارش را به‌کسی نشان نداد یا در نمایشگاهی منتشر نکرد، اینکه چطور و چگونه این آثار بی‌نظیر کشف و حفظ شدند، حقوق آن‌ها متعلق به‌چه کسی است و ارزش و اهمیت هنری این آثار چیست. این فیلم مستند همچنین سؤالاتی را در مورد بحثِ اخلاقی و مسئولیت‌های یافتن و به‌اشتراک گذاشتن آثارِ هنری دیگران بدون رضایت یا اطلاع آن‌ها را مطرح می‌کند. Finding Vivian Maier مستندی است که هم برای علاقه‌مندان به‌عکاسی و هم برای مخاطبان عام جذاب است.
جان مالوف فیلمساز و عکاسی است که بیشتر به‌خاطر کشف و حفظ آثار ارزشمند ویوین مایر، عکاسی خیابانی که آثارش را تا پس از مرگش از دنیا پنهان نگه داشته، شناخته شده است. مالوف در سال ۲۰۰۷ در یک حراجی، جعبه‌ای از نگاتیو خرید به‌این امید که برای کتابی که روی آن کار می‌کرد، چند تصویر تاریخی از شهر شیکاگو پیدا کند، اما جعبه‌ای از طلا پیدا کرد. او از کیفیت و کمیت عکس‌هایی که پیدا کرد شگفت‌زده شد؛ عکس‌هایی از زندگی روزمره مردم و مکان‌ها در شهرهای مختلف از دهه ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۰. جان مالوف مجذوب این عکاسِ ناشناس شد و شروع به‌تحقیق در مورد هویت و تاریخ او کرد و درنهایت متوجه شد او ویوین مایر، پرستار سابق است که در سال ۲۰۰۹ درگذشته و بیش از ۱۰۰ هزار نگاتیو و پرینت و همچنین وسایل شخصی از خود به‌جای گذاشته است.
جان مالوف تصمیم گرفت کارهای ویوین مایر را ابتدا در اینترنت و سپس در نمایشگاه‌ها و نشریات مختلف با جهانیان به‌اشتراک بگذارد. او همچنین یک فیلم مستند در مورد زندگی و کار او با عنوان Finding Vivian Maier را کارگردانی کرد که در سال ۲۰۱۳ نامزد جایزهٔ اسکار شد. مالوف سرپرست ارشد آثار ویوین مایر و ویراستار چندین کتاب در مورد او مانند «ویوین مایر: عکاس خیابانی» و «ویوین مایر: خودنگاره‌ها» است. او همچنین درگیر اختلافات حقوقی بر سر مالکیت و حقوق آثار مایر بوده است که سؤالات اخلاقی و هنری را در مورد شناسایی و بهره‌کشی از آثار هنری پس از مرگِ هنرمند را به‌وجود آورد. مالوف خود نیز هنرمند است و به‌مجسمه‌سازی و نقاشی می‌پردازد و اشکال انتزاعی خلق می‌کند که زندگی، رشد و حرکات ارگانیک را بیانگر هستند. او آثار خود را در گالری‌ها و موزه‌های مختلفی مانند گالری ژان آلبانو در شیکاگو به‌نمایش گذاشته است.
چارلی سیسکل همکارِ جان مالوف در ساخت مستند Finding Vivian Maier بود و وی نیز فیلمساز و عکاس است و شهرت وی نیز به‌کشف و حفظ آثار ویوین مایر بازمی‌گردد. جالب است بدانید او برادرزاده جین سیسکل، منتقد و روزنامه‌نگار مشهور سینما است. چارلی سیسکل ساخت دو مستند Bowling for Columbine (بولینگ برای کلمباین) و Religulous (مذهبی) را در کارنامه دارد و همچنین در ساخت برنامه‌های تلویزیونی مختلفی چون The Awful Truth with Michael Moore (حقیقت وحشتناک با مایکل مور) همکاری داشته است.