معرفی مستند Hearts of Darkness: A Filmmaker's Apocalypse | پشت پرده «اینک آخرالزمان»

مستند Hearts of Darkness: A Filmmaker's Apocalypse، یک فیلم مستند محصول سال ۱۹۹۱ به‌کارگردانی فکس بار و جرج هیکنلوپر است که شامل تصاویر پشت صحنه‌ای می‌شود که توسط النور کوپولا، همسر کارگردان معروف و صاحب سبک سینمای هالیوود، فرانسیس فورد کوپولا، ضبط شده است. این فیلم مستند به‌مراحل تولید پرچالش فیلم حماسی کوپولا دربارهٔ جنگ ویتنام، شاهکاری با عنوان Apocalypse Now (اینک آخرالزمان) محصول سال ۱۹۷۹ می‌پردازد.

این مستند به‌مشکلات متعددی که در طول مراحل فیلم‌برداری برای عوامل سازنده پیش آمد، ازجمله شرایط دائم متغیر و نامساعد آب‌و‌هوایی، مشکلات سلامتی بازیگران و سایر کابوس‌های لجستیکی که در طول ساخت فیلم Apocalypse Now رخ داد می‌پردازد. این مشکلات بسیار زیاد بود و خوب طبعاً هزینه‌های ساخت پروژه را به‌طور قابل توجهی افزایش داد و این افزایش بودجه یا بهتر بگوییم هزینه‌‌زایی‌ها تا جایی پیش رفت که تقریباً داشت باعث نابودی دوران حرفه‌ای فرانسیس فورد کوپولا می‌شد.

تصاویر النور کوپولا نگاهی صمیمی و بدون فیلتر به‌پروژه همسرش است و فوتیج‌های خامی که وی و همکارانش گرفتند و این مستند را از آن فوتیج‌ها ساختند، ‌مشکلات و هرج‌ومرج‌های روزانه در صحنه فیلم‌برداری را به‌تصویر کشیده‌اند. این شامل صحنه‌هایی ازجمله حمله قلبی مارتین شین و رفتارهای خاص مارلون براندو هم می‌شود که می‌دانیم بازیگری فوق‌العاده و البته با رفتارهای خاص خود بود که به‌مذاق همه خوش نمی‌آمد و تنها فرانسیس فورد کوپولا توانایی کنترل وی در صحنه و پشت صحنه را داشت.

مستند Hearts of Darkness: A Filmmaker's Apocalypse تأثیرات احساسی سنگینی که تولید این فیلم بر کوپولا و خانواده‌اش داشت را به‌تصویر می‌کشد و دیدگاهی صادقانه و گاه دلخراش از فرآیند فیلم‌سازی ارائه می‌دهد و تماشاچی می‌بیند که فیلم‌سازی چه سخت‌هایی غیرقابل باوری دارد. این مستند چندین جایزه ازجمله جایزهٔ هیئت ملی نقد برای بهترین مستند سال ۱۹۹۱، دو جایزهٔ اِمی در سال ۱۹۹۲ و جایزهٔ انجمن بین‌المللی مستند آن هم در سال ۱۹۹۲ را دریافت کرد.

گفتنی است عنوان فیلم و البته این مستند از رمان کوتاه «دل تاریکی» اثر جوزف کنراد گرفته شده است که منبع الهام فیلم «اینک آخرالزمان» است. جالب است بدانید نقل‌قول‌هایی از این مستند در آهنگ‌هایی از گروه‌های Unkle و Cabaret Voltaire نمونه‌برداری و استفاده شده است.

آب‌وهوا و لجستیک: مراحل تولید فیلم «اینک آخرالزمان» با شرایط آب‌وهوایی سخت در کشور فیلیپین روبه‌رو شد که برنامه فیلم‌برداری را مختل کرد و دکورها را از بین برد. چالش‌های لجستیکی تولید فیلم در چنین مکانی دورافتاده نیز به‌این هرج‌ومرج در زمان ساخت فیلم افزود.

مشکلات سلامتی: مارتین شین دچار حمله قلبی شدیدی شد که نزدیک بود جانش را از دست بدهد و همین اتفاق سبب شد مراحل تولید فیلم برای چندین هفته متوقف شود. از طرفی خود کوپولا نیز به‌دلیل استرس شدید با مشکلات سلامتی مواجه شده بود و اصلاً اوضاع خوب پیش نمی‌رفت و امیدها به‌پایان موفقیت‌آمیز کار روز به‌روز کم و کم‌تر می‌شد.

اضافه‌هزینه‌ها: بودجه فیلم به‌دلیل تأخیرهای چندباره و مشکلات پیش‌بینی‌نشده از مبلغ اولیه ۱۲ میلیون دلار به‌بیش از ۳۰ میلیون دلار افزایش یافت. فرانسیس فورد کوپولا برای ادامه پروژه، خانه‌اش را به‌رهن گذاشت و سرمایه شخصی خود را وارد پروژه کرد و حال می‌بینیم که اولین بار نیست که شخص بزرگی چون کوپولا از جیب خود برای به‌پایان رساندن پروژه‌ای خرج می‌کند و اوج آن هم به‌آخرین ساختهٔ سینمایی این کارگردان خوش‌نام سینمای هالیوود مربوط می‌شود؛ فیلم پرحاشیه Megalopolis (مگالوپلیس) که تمامی هزینهٔ ساخت ۱۲۰ میلیون دلاری آن را کوپولا از سرمایهٔ شخصی‌اش داد.

مارلون براندو: براندو، که نقش سرهنگ کورتز را بازی می‌کرد، با اضافه‌وزن و بدون آمادگی به‌صحنه رسید و چالش‌های بزرگی برای فیلم‌برداری صحنه‌هایش به‌وجود آورد. جالب است بدانید کوپولا مجبور شد سبک فیلم‌برداری و فیلم‌نامه را برای تطبیق با خواسته‌های براندو تغییر دهد که البته نتیجهٔ کار اصلاً بد هم نشد.

تغییرات فیلم‌نامه: فیلم‌نامه به‌طور مداوم بازنویسی می‌شد و کوپولا در حین مراحل فیلم‌برداری، صحنه‌ها را تغییر می‌داد. این امر به‌محیط پرآشوب تولید پروژه افزود و موجب طولانی شدن فرآیند ساخت فیلم شد.

تصاویر مستند: تصاویر پشت صحنه‌ای که النور کوپولا گرفت، تصاویری خام و بدون فیلتر بودند که به‌دشواری‌های تولید فیلم همسرش اشاره داشت. دیدگاه او عمق احساسی به‌مستند می‌بخشد و تأثیرات شخصی این پروژه بر خانواده‌اش را به‌تصویر می‌کشد.

لحظات صمیمی: مستند شامل لحظات صمیمانه‌ای است، مانند تأملات صادقانه کوپولا درباره ترس از شکست و فشار احساسی که بر رابطه‌اش با خانواده وارد شده بود.

نگاهی به‌فرآیند فیلم‌سازی: مستند «دل تاریکی: آخرالزمان یک فیلم‌ساز» نگاهی منحصربه‌فرد به‌فرآیند فیلم‌سازی ارائه می‌دهد و چالش‌های شدید و خلاقیت لازم برای به‌پایان رساندن یک فیلم بزرگ را به‌نمایش می‌گذارد. تماشای این مستند برای فیلم‌سازان جوان و علاقه‌مندان به‌سینما امری ضروری است و تماشای فوتیج‌هایی که النور کوپولا و با کمک فکس بار و جرج هیکنلوپر پرداخت را نباید از دست داد. این مستند به‌خودی خود به‌یک اثر کلاسیک تبدیل شده است و به‌خاطر نمایش صادقانه پیچیدگی‌های فیلم‌سازی و پایداری لازم برای غلبه بر موانع به‌ظاهر غیرقابل عبور، مورد تحسین قرار گرفته است.

مستند Hearts of Darkness: A Filmmaker's Apocalypse صحنه‌های نادر و به‌یاد‌ماندنی کم ندارد و یکی از آن‌ها فروپاشی مارتین شین و بله، مستند شامل تصاویری از فروپاشی احساسی و جسمانی شین است که خواسته‌های شدید و طاقت‌فرسایی را که بر بازیگران تحمیل می‌شود، به‌نمایش می‌گذارد. مستند برخوردهای داغ میان کوپولا و گروهش را ثبت می‌کند و تنش‌های بالا در صحنه فیلم‌برداری را برجسته می‌کند و این احساس تنش به‌تماشاچی نیز منتقل می‌شود.

فکس بار فیلم‌ساز و تهیه‌کننده تلویزیونی است که بیشتر به‌عنوان یکی از خالقان برنامهٔ کمدی MADtv شناخته می‌شود. فکس بار به‌عنوان یکی از کارگردانان مستند، با همکاری نزدیک با هیکنلوپر، تصاویر پشت صحنهٔ گسترده‌ای را گردآوری و تدوین کرد. فکس بار همچنین مسئول نوشتن فیلم‌نامه مستند و ترکیب مصاحبه‌های جدید با تصاویر پشت صحنه‌ای که النور کوپولا گرفت بود. پیشینه او به‌عنوان یکی از خالقان برنامه MADtv، دیدگاه منحصربه‌فردی به‌این مستند افزود.

جرج هیکنلوپر فیلم‌ساز آمریکایی بود که به‌خاطر آثارش در زمینه فیلم‌های مستند و روایی شناخته می‌شود. جرج هیکنلوپر به‌همراه فکس بار این مستند را کارگردانی کرد و در انجام مصاحبه‌ها نقش مهمی داشت و ساختار کلی این فیلم مستند را شکل داد. وی همچنین در فرآیند تدوین برای ایجاد یک روایت منسجم همکاری داشت.

و درنهایت النور کوپولا فیلم‌ساز و هنرمند و همسر فرانسیس فورد کوپولا که تصاویر پشت صحنه مراحل تولید فیلم همسرش را فیلم‌برداری کرد. النور تصاویر اصلی پشت صحنه را در طول تولید فیلم «اینک آخرالزمان» ضبط کرد. تصاویر صمیمی و صادقانه‌ای که او ثبت کرد، به‌نوعی می‌توان ستون فقرات این مستند لقب داد. بعدها تصاویر او برای ساخت این مستند به‌همکارانش، فکس بار و جرج هیکنلوپر سپرده شد و نتیجه همکاری این سه نفر مستندی باکیفیت چون Hearts of Darkness: A Filmmaker's Apocalypse شد. همکاری این سه کارگردان دیدگاهی منحصربه‌فرد و جامع از تولیدِ پرآشوبِ فیلم «اینک آخرالزمان» خلق کرد و همزمان این مستند را به‌اثری جذاب و روشنگر تبدیل کرده است.