معرفی مستندهای بلند و کوتاه نامزد اسکار ۲۰۲۵

جدای از سالیان اخیر، مراسم اسکار همواره یکی از معتبرترین رویدادهای سینمایی جهان بوده که هر ساله توجه علاقه‌مندان و منتقدان را به‌خود جلب می‌کند. در میان شاخه‌های مختلف این جشنواره، بخش مستندهای کوتاه و بلند جایگاهی ویژه‌ای برای علاقمندان به‌آثار مستقل از نوع مستند دارد، چرا که اغلب به‌روایت داستان‌های کمتر شنیده‌شده، موضوعات اجتماعی حساس و چالش‌های انسانی می‌پردازند. امسال نیز فهرست نهایی نامزدهای مستندهای کوتاه و بلند اسکار ۲۰۲۵ با ترکیبی متنوع از آثار برجسته منتشر شده است و خوشبختانه در این بخش چون بخش‌های دیگر شاهد تصمیمات بی‌اندازه غافلگیرکننده و غوطه‌ور در ایدئولوژی‌های مورد پسند محدود به‌دوره‌ای زمانی نیستیم، درواقع می‌توان گفت کم‌تر هستیم.

مستندهای انتخاب‌شده از نظر فنی و هنری در سطح بالایی قرار دارند و هر کدام به‌نحوی توانسته‌اند تأثیر عمیقی بر مخاطبان جهانی با تجربیات یکسان از انسان‌هایی با جغرافیای متفاوت بگذارند. از داستان‌ مصیبت‌هایی که بومیان کانادایی متحمل شده‌اند تا نزدیکی ما و کرانهٔ باختری و داستان همیشگی این جغرافیا گرفته تا روایت‌های تکان‌دهنده از بحران‌های انسانی چون خشونت‌های جنسی و پیامدهای آن در کشوری چون ژاپن، هر کدام از این آثار بازتابی از واقعیت‌های پیچیده و سیاه دنیای امروز هستند. انتخاب این مستندها توسط آکادمی علوم و هنرهای سینمایی نشان‌دهنده‌ٔ اهمیت موضوعات مطرح‌شده و البته کیفیت و خوش‌ساختی آن‌ها است.

در این مقاله قصد داریم به‌معرفی نامزدهای فهرست نهایی مستندهای کوتاه و بلند اسکار ۲۰۲۵ بپردازیم. اگر به‌دنیای مستند و تأثیرگذاری آن بر فهم بهتر جهان پیرامون علاقه‌مند هستید، این مقاله می‌تواند راهنمایی کافی برای آشنایی اولیه با بهترین‌های امسال در بخش مستند، کوتاه و بلند آن باشد.

مستند Black Box Diaries

• کارگردان: شوری ای‌تو
• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۸ | امتیاز متاکریتیک: ۸۲ | امتیاز آی ام دی بی: ۷/۶

مستند Black Box Diaries، ساخته شوری ای‌تو، یکی از آثار مهم و تأثیرگذار در زمینهٔ بررسی خشونت‌های جنسی و پیامدهای آن است. شوری ای‌تو، روزنامه‌نگار و مستندساز ژاپنی، با شجاعت و پشتکار خود توانسته است صدای بسیاری از قربانیان خشونت جنسی را به‌گوش جهانیان برساند. ای‌تو در این مستند شخصاً به‌بررسی تجربیات شخصی‌اش از تجاوز جنسی و روند قانونی طولانی و دشوار پیگیری این مسئله در ژاپن می‌پردازد. او از چالش‌های قانونی، فرهنگی و اجتماعی صحبت می‌کند که قربانیان در مسیر دستیابی به‌عدالت با آن مواجه می‌شوند. همچنین این مستند به‌مسائلی چون ضعف حمایت قانونی، فرهنگ سرکوب‌کننده و نقش رسانه‌ها در تغییر نگرش عمومی می‌پردازد. کارگردان با بازگویی تجربیاتش و دیگر زنان قربانی تلاش می‌کند تا با تابوهای فرهنگی و سکوتی که پیرامون این موضوع در جوامع مختلف وجود دارد، مبارزه کند. این مستند برای اولین مرتبه در جشنواره فیلم ساندس ۲۰۲۴ به‌نمایش درآمد و حاصل زحمت و تحقیقات پنج سالهٔ شوری ای‌تو است.

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های مستند، صداقت و شجاعت ای‌تو در بازگویی تجربهٔ شخصی‌اش از خشونت جنسی است. او بدون سانسور و با جزئیات واقعی، احساسات و چالش‌های خود را به‌تصویر می‌کشد. این صداقت باعث شده مخاطب به‌طور عمیق با او همدلی کند. وی استادانه داستان دردناک شخصی خود را به‌موضوعی اجتماعی پیوند زده و دریچه‌ای برای بررسی مسائل بزرگ‌تر مانند ضعف سیستم‌های قضایی، فرهنگ سکوت و تبعیض‌های جنسیتی حفر می‌کند. استفاده از تصاویر نمادین و تدوین خلاقانه به‌مستند ابعاد زیبایی‌شناختی خاصی بخشیده است. این تصاویر گاه برای نشان دادن انزوا، ترس یا مقاومت به‌کار می‌روند و تأثیری فراتر از کلمات ایجاد می‌کنند. قوانین ژاپن فاقد ضمانت‌های مهمی مانند قوانین حفاظت از قربانیان تجاوز جنسی است که اثبات اتهام را برای قربانیان دشوار می‌کند و از همین روی بسیاری از موارد تعرض جنسی گزارش نمی‌شوند یا به‌درستی توسط پلیس مورد بررسی قرار نمی‌گیرند و گویا دنیای شرق، فرهنگ شرق، چه در سرزمین آفتاب باشد چه در کشورهای همیشه شب‌زدهٔ خاورمیانه، در سقوط انسانیت وجه اشتراک‌های بسیاری دارند.

مستند «خاطرات جعبه سیاه»، مسئله‌ٔ تعرض جنسی در ژاپن را به‌صدر مباحث عمومی آورده و مکالمات مهمی را در مورد نگرش‌های اجتماعی و اصلاحات قانونی برانگیخته است و داستان ای‌تو به‌سایر قربانیان شجاعت بخشیده است تا به‌جلو بیایند و تجربیات خود را به‌اشتراک بگذارند و حس همبستگی و امید زنجیره‌ای ایجاد کنند؛ امری که امید می‌رود در تمامی کشورهای جهان شیوعی سفید داشته باشد. مستندی تأثیرگذار و مهم که به‌ضرورت تغییر اجتماعی و قانونی در ژاپن برای مقابله با مسئله‌ٔ خشونت جنسی می‌پردازد. این مستند حماسی و شخصی، روایتی تکان‌دهنده از مبارزه یک زن شجاع برای احقاق حق خود در برابر سیستمی است که اغلب قربانیان را ساکت و سرکوب و درنهایت به‌روشی آشنا برای ما، مقصر جلوه می‌دهد.

ای‌تو با دقت و مهارت از تصویر به‌عنوان ابزاری برای تقویت روایت خود استفاده می‌کند. تصاویر او هم احساسات و هم پیام‌های اجتماعی را به‌شکلی واضح و مؤثر منتقل می‌کنند. یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های کارگردانی او، توانایی‌اش در نمایش جزئیات زندگی و احساسات قربانیان است. این جزئیات به‌مستند عمق و اصالت بخشیده است و مصاحبه‌ها در این مستند به‌گونه‌ای انتخاب و تدوین شده‌اند که تنوع دیدگاه‌ها را نشان داده و تصویری جامع از مسئله‌ای به‌غایت مهم ارائه دهند. این مستند براساس یک رویداد واقعی ساخته شده است و به‌ما به‌عنوان تماشاچی نشان می‌دهد که چگونه یک فرد می‌تواند در برابر ناملایمات بایستد و به‌صدای امید تبدیل شود. کارگردان همچنین با استفاده از تکنیک‌های فیلمبرداری خلاقانه و موسیقی متن حماسی، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را خلق کرده است.

مستند No Other Land

• کارگردانان: یووآل آبراهام، باسل آدرا، حمدان بالال و ریچل شزر
• امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ | امتیاز متاکریتیک: ۹۰ | امتیاز آی ام دی بی: ۸/۳

مستند No Other Land، مستندی است که در سال ۲۰۲۴ توسط جمعی از فیلمسازان فلسطینی و اسرائیلی به‌کارگردانی یووآل آبراهام، باسل آدرا، حمدان بالال و ریچل شزر ساخته شده است. این مستند، روایتی تکان‌دهنده از تخریب روستاهای فلسطینی در کرانهٔ باختری و مقاومت ساکنان این روستاها در برابر اشغالگری است. این اثر با تمرکز بر داستان‌های واقعی و کمتر شنیده‌شده از نقطهٔ همیشه شعله‌ور خاورمیانه، سعی دارد صدای افرادی باشد که در سایه‌های بحران‌ها و درگیری‌های سیاسی و اجتماعی زندگی می‌کنند. ترکیب تصاویر آرشیوی و معاصر، همراه با موسیقی تأثیرگذار، یک تجربهٔ سینمایی عمیق خلق کرده است و سازندگان آن به‌جای تمرکز بر ابعاد سیاسی و نظامی درگیری‌ها، تلاش می‌کنند داستان‌های شخصی و احساسات انسانی را برجسته کنند. این رویکرد باعث می‌شود مخاطبان با شخصیت‌ها و تجربه‌های آن‌ها ارتباط عاطفی برقرار کنند. به‌عنوان مثال، بهره از موسیقی سنتی فلسطینی و آثار هنری محلی در طول مستند سبب شده است عمق فرهنگی منطقه را مخاطب بهتر بشناسد. همچنین، مصاحبه‌هایی با هنرمندان، نویسندگان و فعالان محلی انجام شده است که نگاه منحصر‌به‌فردی به‌‌تعریف مقاومت و هویت فرهنگی داده است.

مستند با تمرکز بر روستای «مسافر یطا»، مبارزات روزانه‌ٔ ساکنان این روستا در برابر تخریب خانه‌ها و مزارعشان را به‌تصویر می‌کشد. از سوی دیگر، روابط پیچیدهٔ انسانی بین فعالان فلسطینی و روزنامه‌نگاران اسرائیلی را می‌بینیم که در تلاش برای مستندسازی این جنایات هستند. تیم کارگردانی با استفاده از تصاویر قوی و روایتی تأثیرگذار، مخاطب را به‌عمق فاجعه‌ای می‌برند که در سرزمین‌های اشغالی رخ می‌دهد و تمام آنچه ما از آن می‌دانیم، از رسانه‌هایی افراطی چپ‌وراست و بالاو‌پایین است.

یووآل آبراهام، باسل آدرا، حمدان بالال و ریچل شزر، هر کدام با توجه به‌پیش‌زمینه و تجربیات خود، روایتی متفاوت از داستان ارائه می‌دهند که همین امر به‌غنای مستند افزوده است. کارگردانان با تقسیم کار بین خود، ابعاد مختلفی از یک موضوع را پوشش دادند و البته که در مواردی چون موضوع همین مستند که می‌تواند حساسیت‌برانگیز باشد، داشتن چندین کارگردان می‌تواند به‌کاهش تعارض منافع و افزایش بی‌طرفی کمک کند. تصاویر مستند «سرزمینی جز این نیست» به‌تنهایی گویای هزاران کلمه هستند. هر قاب، مانند یک تابلوی نقاشی، داستانی از درد، مقاومت و زیبایی بی‌پایان است. دوربین، زندگی را از زاویه‌هایی به‌تصویر می‌کشد که گویی پنجره‌ای است به‌روح انسان‌ها؛ از چروک‌های صورت یک مادر گرفته تا بازی کودکان در میان ویرانه‌ها، با وسواس و ظرافتی بی‌نظیر به‌تصویر کشیده شده‌اند. امید در میان آوار، لبخند در چشمان کودکی بی‌پناه و هنر ایستادگی در میانهٔ ویرانی از سوژه‌ها قهرمانانی ساخته که بسیار گزنده عادت کرده‌اند به‌آ‌نچه عادت‌کردنی نیست.

مستند Porcelain War

• کارگردانان: برندان بلامو و اسلاوا لئونتیف
• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۵ | امتیاز متاکریتیک: ۷۳ | امتیاز آی ام دی بی: ۷/۴

مستند Porcelain War، مستندی داستانی از زندگی انسان‌هایی است که در میانه‌ٔ ویرانی‌های جنگ، تلاش می‌کنند معنای زندگی و زیبایی را حفظ کنند. این مستند با نگاهی انسانی و احساسی به‌روایت کسانی می‌پردازد که باوجود تجربه‌های تلخ جنگ، هنوز به‌هنر، عشق و امید پایبند هستند. عنوان فیلم، که به‌معنای «جنگ چینی» است، به‌شکنندگی زندگی در برابر خشونت و ناپایداری جنگ اشاره دارد. سازندگان در این فیلم مستند از زاویه‌ای متفاوت به‌جنگ می‌نگرند و تمرکز خود را از صحنه‌های معمول نبرد و سیاست دور کرده و به‌داستان‌های شخصی افرادی معطوف می‌کنند که در تلاش برای حفظ هویت و روح خود هستند.

در دل هر فریم از مستند، تضاد میان زیبایی هنر و زشتی جنگ به‌چشم می‌خورد؛ هنرمندانی که با خلق آثار ظریف و معنادار، نه‌تنها علیه ویرانی فیزیکی، بلکه علیه نابودی روانی و عاطفی مقاومت می‌کنند. این مستند نشان می‌دهد که چگونه هنر می‌تواند به‌عنوان شکلی از پایداری و مقاومت در برابر خشونت عمل کند. این مستند دعوتی است برای تأمل در مورد قدرت روح انسان در مواجهه با ناملایمات و با ترکیبی از تصاویر دل‌انگیز، روایت‌های عمیق انسانی و موسیقی تأثیرگذار، به‌تماشاچی نشان می‌دهد که حتی در تاریک‌ترین لحظات تاریخ، امید و زیبایی می‌توانند زنده بمانند. پیام نهایی مستند این است که هرچقدر هم زندگی شکننده باشد، انسان‌ها می‌توانند در دل ویرانی، زیبایی خلق کنند.

برندان بلامو و اسلاوا لئونتیف به‌صورت مشترک کارگردانی این مستند را برعهده داشته‌اند. برندان بلامو، کارگردان و تهیه‌کنندهٔ آمریکایی، فارغ‌التحصیل مدرسهٔ هنر دانشگاه نیویورک است. او با فیلم کوتاه علمی-تخیلی Bohemibot در سال ۲۰۰۹ به‌شهرت رسید که این اثر موفق به‌کسب جایزهٔ اسکار دانشجویی شد. این فیلم داستان یک هارپ‌نواز سایبورگ را روایت می‌کند که پس از شرکت در جنگ، با آسیب‌های جسمی و روحی دست‌وپنجه نرم می‌کند. بلامو در آثارش تمایل به‌ترکیب جلوه‌های بصری پیشرفته با روایت‌های انسانی دارد که این ویژگی در مستند Porcelain War مشهود است. اسلاوا لئونتیف، هنرمند و سرباز اوکراینی، در جریان تهاجم روسیه به‌کشور اوکراین به‌همراه دیگر هنرمندان اوکراینی در خط مقدم حضور داشت. او با همکاری بلامو، این مستند جدید را کارگردانی کرد که این اثر در جشنواره فیلم ساندنس ۲۰۲۴ به‌نمایش درآمد و جایزهٔ بزرگ هیئت داوران را در بخش بهترین مستند آمریکایی کسب کرد و همین موضوع شانس اسکار گرفتن این مستند را بسیار بالا برده است. لئونتیف در این مستند، تجربه‌های شخصی خود و دیگر هنرمندان اوکراینی را در مواجهه با جنگ و تلاش برای حفظ فرهنگ و هنر کشورشان به‌تصویر می‌کشد.

مستند Soundtrack to a Coup d'Etat

• کارگردان: یوهان گریمنپرز
• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۶ | امتیاز متاکریتیک: ۹۱ | امتیاز آی ام دی بی: ۷/۹

مستند Soundtrack to a Coup d'Etat به‌کارگردانی یوهان گریمنپرز، در سال ۲۰۲۴ منتشر شد و به‌بررسی بحران کنگو در دهه ۱۹۶۰ می‌پردازد. این فیلم با استفاده از تصاویر آرشیوی و موسیقی جَز، به‌ترور پاتریس لومومبا، نخست‌وزیر کنگو و نقش قدرت‌های غربی، به‌ویژه سازمان سیا، در این اتفاق می‌پردازد. گریمنپرز با ترکیب هنرمندانهٔ موسیقی جَز و تصاویر تاریخی، تأثیرات استعمار و جنگ سرد را بر کنگو و جنبش‌های آزادی‌بخش آفریقا به‌تصویر می‌کشد. این مستند بلند در جشنواره فیلم ساندنس ۲۰۲۴ به‌نمایش درآمد و جایزهٔ ویژه هیئت داوران برای نوآوری سینمایی را دریافت کرد و درمجموع با استقبال گسترده‌ای از سوی منتقدان همراه شد و منتقدان از آن به‌عنوان اثری خیره‌کننده و پر از ایده یاد کرده‌اند که به‌طور عمیق به‌پیوندهای بین موسیقی جَز و تحولات ژئوپلیتیکی دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ می‌پردازد.

این مستند از تصاویر آرشیوی نادر، سخنرانی‌های تاریخی و گزارش‌های خبری آن دوران استفاده می‌کند تا پشت پردهٔ دخالت قدرت‌های جهانی، ازجمله آمریکا، بلژیک و سازمان سیا، در بی‌ثبات‌سازی کنگو را آشکار سازد. در کنار روایت سیاسی، فیلم با پرداختن به‌چهره‌هایی مثل لومومبا و رهبران جنبش‌های آزادی‌بخش آفریقا، تصویری انسانی از مبارزات آن دوره ارائه می‌دهد. موسیقی جَز که در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ نماد آزادی و مقاومت در برابر ستم بود، در این مستند به‌عنوان یک صدای موازی با روایت تاریخی عمل می‌کند. آهنگ‌هایی از هنرمندانی مشهور چون جان کولترین و چارلز مینگس نه‌تنها فضای احساسی مستند را تقویت می‌کنند، بلکه به‌طور نمادین بازتاب‌دهندهٔ مقاومت فرهنگی و سیاسی سیاه‌پوستان علیه استعمار و نژادپرستی جهانی هستند. این ترکیب منحصر‌به‌فرد از موسیقی و تاریخ، به‌مستند عمقِ جالب و خاصی می‌بخشد. از لحاظ بصری نیز با تدوینی ماهرانه، تصاویر مستند آرشیوی به‌شکلی پویا و تأثیرگذار در کنار هم قرار گرفته‌اند. گریمنپرز با استفاده از تکنیک‌های سینمایِ تجربی، مانند مونتاژهای سریع و کلاژهای تصویری، تماشاچی را به‌دل وقایع تاریخی می‌برد. این سبک روایی جسورانه باعث می‌شود «موسیقی متن یک کودتا» فراتر از یک مستند تاریخی صرف باشد و به‌اثری هنری و تحلیلی درباره تأثیرات استعمار و قدرت‌های جهانی تبدیل شود.

یوهان گریمنپرز، کارگردان بلژیکی ۶۳ ساله، به‌دلیل سبک منحصر‌به‌فرد و تلفیق هنرمندانه مستند، تاریخ و هنرهای بصری شهرت دارد. او در آثار خود معمولاً به‌موضوعات سیاسی، تاریخی و رسانه‌ای می‌پردازد و از ترکیب تصاویر آرشیوی، فیلم‌های خبری و روش‌های خلاقانه در زمان تدوین برای ارائه‌ٔ تفاسیر تازه از وقایع جهانی استفاده می‌کند. یکی از شاخصه‌های اصلی آثار او، تمرکز بر دستکاری اطلاعات و قدرت رسانه‌ها در شکل‌دهی به‌درک عمومی است. در Soundtrack to a Coup d'État، گریمنپرز بار دیگر سبک روایی خاص خود را به‌نمایش می‌گذارد. او در این مستند از موسیقی جَز به‌عنوان یک عنصر سیاسی و روایی استفاده می‌کند و آن را با تصاویر مستند و تحلیل‌های تاریخی ترکیب می‌کند تا پیوند بین فرهنگ، سیاست و استعمار را نشان دهد. این رویکرد در آثار پیشین او نیز دیده می‌شود، جایی که تاریخ را نه‌فقط از منظر اسناد رسمی، بلکه از طریق تأثیرات فرهنگی و هنری بازخوانی می‌کند. فیلم‌های او به‌دلیل رویکردی غیرمتعارف در مستندسازی، تحلیل عمیق و فرم سینمایی نوآورانه، اغلب در جشنواره‌های معتبر جهانی مورد تحسین قرار می‌گیرند.

مستند Sugarcane

• کارگردانان: امیلی کَسی و جولیان بریو نویزکت
• امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ | امتیاز متاکریتیک: ۹۰ | امتیاز آی ام دی بی: ۷

مستند Sugarcane، اثری تأثیرگذار و تکان‌دهنده است که به‌بررسی تاریخچهٔ تاریک مدارسِ شبانه‌روزیِ بومیان در کانادا می‌پردازد. این مدارس که تحت مدیریت دولت و کلیساها اداره می‌شدند، با هدف همانندسازی فرهنگی کودکان بومی تأسیس شدند و هزاران کودک از خانواده‌ها و جوامع خود جدا شده و در معرض سوءاستفاده‌های روانی، جسمی و حتی جنسی قرار گرفتند. کارگردانان این مستند با دقت و احترام به‌روایت‌های شخصی، کار خود را انجام داده‌اند. تصاویر آرشیوی تاریخی، همراه با مصاحبه‌های عمیق و احساسی از بازماندگان و اعضای خانواده‌های آن‌ها، فضایی خلق می‌کند که مخاطب را به‌دل واقعیت‌های تلخ، اما ضروری در به‌تصویر‌آوری می‌برد.

مستند نه‌تنها بر درد و رنج افراد تمرکز دارد، بلکه فرآیند جست‌وجو برای حقیقت و تلاش‌های جوامع بومی برای حفظ میراث فرهنگی‌شان را نیز به‌تصویر می‌کشد. موسیقی تأثیرگذار، قاب‌بندی‌های متفکرانه و استفاده از سکوت‌های معنادار، همگی به‌عمق احساسی اثر افزوده و آن را به‌مستندی فراتر از روایت‌های ساده تاریخی تبدیل می‌کند. سازندگان با تمرکز بر روایت‌های بازماندگان این سیستم سرکوبگر، به‌کشف تأثیرات عمیق و پایدار این تجربه‌ها بر هویت فردی و جمعی بومیان می‌پردازند و نقش این مدارس در از بین بردن زبان‌ها، فرهنگ‌ها و سنت‌های بومی را بررسی می‌کند. مستند با تأکید بر اهمیت شنیدن صدای بازماندگان و بازنگری در تاریخ، فرصتی فراهم می‌کند تا نسل‌های جدید با گذشته روبه‌رو شوند و برای آینده‌ای مبتنی بر درک و احترام متقابل گام بردارند.

امیلی کَسی و جولیان بریو نویزکت، کارگردانان مستند «نیشکر» هستند و این دو جوان ۳۲ و ۳۱ ساله با ترکیب مهارت‌های خود، اثری تأثیرگذار خلق کردند که به‌بررسی سیستم مدارس شبانه‌روزی بومیان در کانادا و تأثیرات آن بر زندگی بازماندگان و نسل‌های بعدی می‌پردازد. امیلی کَسی به‌عنوان یک مستندساز و روزنامه‌نگار تحقیقی، با تمرکزش بر موضوعات حقوق بشری و عدالت اجتماعی شناخته می‌شود. او در آثار خود به‌دنبال کشف حقیقت و ارائه روایت‌های بی‌پرده از مسائل پیچیده اجتماعی است. جولیان بریو نویزکت نیز به‌عنوان یک روزنامه‌نگار، نویسنده و فعال بومی، در حوزه‌های مرتبط با حقوق بومیان و مسائل اجتماعی فعالیت می‌کند. او با استفاده از تجربیات شخصی و دانش عمیق از تخصصی که دارد، به‌روایت داستان‌هایی می‌پردازد که اغلب نادیده گرفته می‌شوند. کارگردانان در تمامی لحظات مستند خود به‌جایگاه اخلاق در روایت احترام می‌گذارند و تلاش می‌کنند داستان‌ها را از زبان کسانی روایت کند که تجربه‌های واقعی را زیسته‌اند و این رویکرد در این مستند به‌خوبی رعایت شده و حال می‌توان این دو را از مستندسازان برجسته در زمینهٔ روایت‌های تاریخی و اجتماعی نام برد؛ مستند Sugarcane شانس بالایی برای دریافت جایزهٔ اسکار دارد.

مستند Death by Numbers

کارگردان: کیم اِی. اسنایدر

مستند Death by Numbers، مستند کوتاه آمریکایی به‌کارگردانی کیم اِی. اسنایدر است که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد. این مستند ۳۳ دقیقه‌ای به‌داستان سامانتا فوئنتس، یکی از بازماندگان تیراندازی در دبیرستان پارکلند فلوریدا در سال ۲۰۱۸، می‌پردازد. چهار سال پس از این حادثه، فوئنتس با سؤالات وجودی دربارهٔ نفرت و عدالت مواجه شده و برای رویارویی با مهاجم خود در دادگاه آماده می‌شود. این مستند برای اولین بار در ۵ اکتبر ۲۰۲۴ در جشنواره بین‌المللی فیلم همپتونز (Hamptons International Film Festival) به‌نمایش درآمد و سپس در جشنواره فیلم وودستاک (The Woodstock Music and Art Fair) در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۴ اکران شد. در ژانویه ۲۰۲۵، این فیلم نامزد جایزهٔ اسکار بهترین مستند کوتاه شد. مستند به‌طور عمیق به‌تجربهٔ فوئنتس از تیراندازی و تلاش او برای بازیابی قدرت و هویت خود می‌پردازد. او با استفاده از نوشتن و آماده‌سازی برای مواجهه با مهاجم خود در دادگاه، به‌بررسی سؤالات پیچیده‌ای دربارهٔ نفرت جمعی و عدالت اجتماعی می‌پردازد.

کیم اِی. اسنایدر، کارگردان مستند Death by Numbers، در آثارش به‌موضوعات اجتماعی، حقوق بشر و پیامدهای خشونت می‌پردازد. او پیش از این نیز با مستند تحسین‌شده Newtown، دربارهٔ تیراندازی دبستان سندی هوک، توانست توجه منتقدان و جشنواره‌های بین‌المللی را جلب کند. سبک آثار اسنایدر مبتنی بر روایت‌ اتفاقات با ترکیب مصاحبه‌های احساسی و تصاویر آرشیوی است و وی به‌خوبی می‌داند چطور دست روی احساسات بیننده بگذارد. او در آثارش همواره سعی می‌کند صدای بازماندگان و قربانیان حوادث خشونت‌آمیز را به‌گوش جهانیان برساند، و همین رویکرد انسانی، وجه تمایز آثار او است. مستند Death by Numbers نیز ادامه همین مسیر است؛ مستند کوتاهی که به‌جای تمرکز صرف بر واقعه تیراندازی، به‌تأثیرات طولانی‌مدت آن بر روان و هویت بازماندگان می‌پردازد. اسنایدر در این مستند، با تمرکز بر داستان سامانتا فوئنتس، نشان می‌دهد چگونه یک فرد می‌تواند پس از یک حادثه تراژیک، معنای جدیدی برای عدالت و مقاومت پیدا کند. کیم اِی. اسنایدر از سال ۲۰۰۰ کارگردانی را شروع کرده است و این مستند کوتاه دوازدهمین ساختهٔ وی است.

مستند I Am Ready, Warden

کارگردان: اسمرتی موندرا

مستند کوتاه I Am Ready, Warden، به‌بررسی لحظات حساس پیش از اجرای حکم اعدام می‌پردازد. این مستند به‌شکلی مینیمالیستی و عمیق، گفت‌وگویی بین یک محکوم به‌اعدام و مأمور زندان را به‌تصویر می‌کشد، جایی که مرزهای انسانی و فلسفی زندگی و مرگ به‌چالش کشیده می‌شود. در این مستند، تمرکز اصلی روی واکنش‌های عاطفی افراد حاضر در این لحظات بحرانی است. شخصیت محکوم به‌اعدام با کلامی ساده، اما کوبنده، آمادگی خود را برای مواجهه با مرگ اعلام می‌کند و درعین‌حال، چهره مأمور زندان نشان‌دهندهٔ نوعی درگیری درونی و تردید انسانی است. این تقابل بین ایفای نقش‌های رسمی و پنهان‌سازی آشکار احساسات انسانی، تضادی دردناک به‌وجود می‌آورد که مخاطب را به‌تأمل دربارهٔ تأثیر نظام‌های کیفری بر روح و روان افراد وا‌می‌دارد. فضای مستند کوتاه «آماده‌ام، رئیس» سرد و بی‌روح است و سکوت‌های بین دیالوگ‌ها، بار احساسی سنگینی را منتقل کرده که تماشاگر را غرق تفکر دربارهٔ عدالت، بخشش و معنای زندگی می‌کند. کارگردان با بهره‌گیری از قاب‌های بسته، نورپردازی محدود و صدایی که بیشتر از سکوت تغذیه می‌کند تا دیالوگ‌، توانسته است فضایی خفقان‌آور و همزمان شاعرانه بسازد. این مستند نه‌تنها یک روایت از یک لحظه خاص است، بلکه بازتابی از دیدگاه جهانی و وسیع‌تر دربارهٔ مرگ، قدرت و انسانیت محسوب می‌شود؛ اثری که به‌طرز شگفت‌انگیزی جهانی و فرازمانی است.

اسمرتی موندرا، کارگردان مستند کوتاه I Am Ready, Warden است. او یک فیلمساز آمریکایی هندی‌تبار است که به‌خاطر آثار مستند و سریال‌های مستند خود شناخته می‌شود. موندرا برای فیلم مستند کوتاه St. Louis Superman در سال ۲۰۱۹ نامزد جایزهٔ اسکار شد و همچنین خالق سریال مستند Indian Matchmaking است که از نتفلیکس پخش می‌شود. او در آثار خود به‌موضوعات اجتماعی و فرهنگی متنوعی پرداخته و توانسته است با نگاه دقیق و انسانی خود، نظر منتقدان را جلب کند. موندرا در مستند کوتاه جدید خود به‌روزهای پایانی زندگی جان هنری رامیرز، زندانی محکوم به‌اعدام در تگزاس می‌پردازد و تلاش او برای کسب بخشش از پسر قربانی‌اش را به‌تصویر می‌کشد. این مستند برای اولین بار در جشنواره فیلم مستند بیگ اسکای (Big Sky Documentary Film Festival) در ۲۱ فوریه ۲۰۲۴ به‌نمایش درآمد و سپس در پلتفرم +Paramount در دسترس عموم قرار گرفت. موندرا با تأسیس شرکت تولیدی Meralta Films، بر تولید فیلم‌ها و سریال‌های مستند متمرکز است و در آثار خود به‌موضوعاتی مانند هویت، فرهنگ و عدالت اجتماعی می‌پردازد. او با استفاده از روایت‌های انسانی و صمیمی، توانسته است داستان‌هایی تأثیرگذار و ماندگار خلق کند که مخاطبان را به‌تفکر وادار می‌کند.

مستند Incident

کارگردان: بیل موریسون

مستند کوتاه Incident، به‌کارگردانی بیل موریسون، محصول سال ۲۰۲۳ ایالات متحده آمریکا است. این مستند به‌بازسازی تیراندازی پلیسی در شیکاگو در سال ۲۰۱۸ می‌پردازد و رویداد و عواقب آن را از منابع مختلف، ازجمله دوربین‌های مداربسته، دوربین‌های داشبورد و دوربین‌های بدنی، به‌صورت یک مونتاژ تقسیم‌شده همزمان، بازسازی می‌کند. این مستند کوتاه با مدت زمان ۳۰ دقیقه، با استفاده از تکنیک‌های سینمایی منحصربه‌فرد، تلاشی برای ارائهٔ دیدگاهی جامع و چندلایه از این حادثهٔ تراژیک دارد. موریسون با بهره‌گیری از تصاویر واقعی و بازسازی‌شده، سعی در نشان دادن زوایای مختلف این رویداد و تأثیرات آن بر جامعه دارد. مستند کوتاه «حادثه» موفق به‌کسب جوایز متعدد شده و البته که با تأخیر نامزد دریافت جایزهٔ اسکار هم شد. ازجمله جوایزی که بیل موریسون در این دو سال به‌دست آورد، جایزهٔ بهترین مستند کوتاه از انجمن بین‌المللی مستند (IDA) سال ۲۰۲۳ و جایزهٔ بهترین مستند در جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه کلرمون-فران (Clermont-Ferrand) در سال ۲۰۲۴ بودند و در بخش‌های اصلی جشنواره‌های فیلم تلیوراید (Telluride Film Festival)، جشنواره فیلم ایندی‌لیسبوآ (IndieLisboa Film Festival) و جشنواره بین‌المللی فیلم جونجو (Jeonju International Film Festival) حضور داشت.

بیل موریسون، کارگردان مستند کوتاه Incident، یک فیلمساز باتجربه و کاربلد آمریکایی است که به‌خاطر سبک منحصربه‌فردش در استفاده از فیلم‌های آرشیوی و تصاویر بایگانی‌شده شهرت پیدا کرده است. او با تخصص در بازسازی لحظات تاریخی از طریق فیلم‌های فرسوده و هنر پیدا کردن زیبایی در دلِ ویرانی، توانسته است آثاری خلق کند که مرز بین مستند و هنر تجربی را کمرنگ می‌کند. آثار موریسون اغلب فاقد دیالوگ‌های ماندگار هستند و وی بیشتر روی جلوه‌های بصری و موسیقی تمرکز می‌کند. یکی از شناخته‌شده‌ترین آثار او، مستند بلند Dawson City: Frozen Time (داوسون سیتی: زمان یخ‌زده) است که در سال ۲۰۱۶ آن را ساخت و به‌دلیل روایت نوآورانه‌اش دربارهٔ تاریخچه یک مجموعه فیلم‌های کشف‌شده در یخ‌های آلاسکا، تحسین فراوانی دریافت کرد. ویژگی بارز کارهای موریسون، توانایی او در خلق روایت‌های عمیق از دل تصاویر خام و آرشیوی است. مونتاژ را به‌خوبی بلند است و می‌داند چطور فیلم‌های قدیمی و موسیقی مینیمالیستی برای برانگیختن احساسات عمل می‌کنند. در مستند کوتاه «حادثه»، موریسون این رویکرد را با بازسازی یک حادثهٔ پلیسی واقعی تلفیق می‌کند و از زوایای مختلف آن را تحلیل می‌کند تا مخاطب را به‌چالش بکشد که نه‌تنها حادثه، بلکه ساختار قدرت و حقیقت را زیر سؤال ببرد.

مستند Instruments of a Beating Heart

کارگردان: اِما رایان یامازاکی

مستند کوتاه Instruments of a Beating Heart، به‌بررسی ارتباط عمیق بین هنر، خلاقیت و تجربه‌های انسانی می‌پردازد. طبق نظر کسانی که این مستند ۲۳ دقیقه‌ای را تماشا کرده‌اند، سازنده بر تأثیر عواطف و تجربیات درونی بر روند خلق آثار هنری تمرکز دارد و نشان می‌دهد که چگونه قلب تپنده‌ٔ هنرمند می‌تواند به‌ابزاری برای بیان عمیق‌ترین احساسات و تفکرات او تبدیل شود. در این مستند کوتاه، از مصاحبه‌های صمیمی با هنرمندان مختلف، تصاویری شاعرانه و صداهایی که حس‌وحال فضای درونی ذهن خالقان را نمایندگی می‌کنند، استفاده شده است. مستند تلاش می‌کند به‌این پرسش پاسخ دهد که چگونه درد، عشق، ترس و امید می‌توانند در شکل‌گیری آثار هنری نقش داشته باشند و چطور هنر می‌تواند پلی باشد میان دنیای درونی فرد و واقعیت بیرونی.

اِما رایان یامازاکی، مستندی شاعرانه، مینیمالیستی، با روایتی تأمل‌برانگیز ساخته است که به‌بررسی ارتباط میان هنر، هویت و تجربیات عاطفی انسان می‌پردازد. اِما رایان یامازاکی به‌خاطر سبک مستندسازی شخصی و صمیمی‌اش شناخته می‌شود و در این فیلم کوتاه توانسته است روایت‌های بصری عمیقی خلق کند که مخاطب را به‌تأمل درباره‌ٔ معنای زندگی و تأثیر عواطف انسانی بر فرآیند خلاقیت دعوت می‌کند. او با ترکیب عناصر مستند و فضایی تأمل‌برانگیز، داستانی می‌سازد که هم در سطح احساسی و هم فکری تأثیرگذار است. در این مستند، اِما رایان یامازاکی از تکنیک‌های سینمایی مینیمالیستی استفاده می‌کند تا بر ظرافت‌های حسی و عاطفی تأکید کند. تصاویر ساده، اما عمیق، همراه با صدایی نرم و موسیقی احساسی، فضایی می‌سازند که مخاطب را به‌دنیای درونی هنرمندان مختلف می‌برد. فیلم به‌جای ارائه یک روایت خطی کلاسیک، بیشتر به‌احساسات خام و ناب توجه دارد؛ احساساتی که در ضربان قلب هر انسانی نهفته است و الهام‌بخش هنر می‌شود. دانش‌آموزان کلاس اول یک دبستان دولتی در توکیو با چالشی برای ترم آخر روبه‌رو می‌شوند: اجرای «سرود شادی» در مراسم پذیرش دانش‌آموزان کلاس اول جدید. آیامه، که اغلب در همراهی با گروه دچار مشکل می‌شود، مصمم است نقشی مهم ایفا کند؛ نواختن سنج بزرگ.

اِما رایان یامازاکی، کارگردان و مستندساز ژاپنی-بریتانیایی است و در آثارش تمرکز ویژه‌ای بر موضوعات فرهنگی، هویتی و انسانی دارد و توانسته است داستان‌های متنوعی از سراسر جهان را به‌شکلی صمیمی و تأثیرگذار روایت کند. یامازاکی که در ژاپن به‌دنیا آمده و در بریتانیا و ایالات متحده آمریکا تحصیل کرده، رویکردی چندفرهنگی به‌سینما دارد و همین تنوع فرهنگی در فیلم‌هایش به‌خوبی دیده می‌شود. او فارغ‌التحصیل رشته فیلم از دانشگاه نیویورک است و کار خود را با ساخت مستندهای کوتاه آغاز کرد. یامازاکی در آثارش علاقه زیادی به‌نشان دادن داستان‌های انسانی در بسترهای اجتماعی و فرهنگی مختلف دارد. ازجمله آثار برجسته او می‌توان به‌مستند تحسین‌شده Monkey Business: The Adventures of Curious George’s Creators اشاره کرد که داستان خالقان کتاب کودک مشهور «جورج کنجکاو» را روایت می‌کند. این مستند بازتابی از توانایی او در ترکیب عناصر تاریخی، هنری و انسانی در یک روایت جذاب است. یامازاکی همچنین در فیلم‌های کوتاه و پروژه‌های مستند تلویزیونی فعالیت داشته و توانسته سبک شخصی خود را که ترکیبی از حساسیت‌های بصری و روایت‌های احساسی است، تثبیت کند. آثار او اغلب بر داستان‌های کوچک، اما معنادار تمرکز دارند که در دل آن‌ها مفاهیمی جهانی مانند هویت شخصی، تعلق اجتماعی و رشد فردی نهفته است. به‌نظر او در مستند کوتاه «سازهای یک قلب تپنده» نیز همین رویکرد را ادامه داده و توانسته است با نگاهی شاعرانه، ارتباط میان هنر و احساسات انسانی را به‌تصویر بکشد.

مستند The Only Girl in the Orchestra‌

کارگردان: مولی اوبراین

مستند کوتاه The Only Girl in the Orchestra‌، به‌کارگردانی مولی اوبراین، داستان الهام‌بخش بانویی را روایت می‌کند که در دنیای غالباً مردانه‌ٔ موسیقی ارکسترال تلاش کرد جایگاه خود را پیدا کند. این مستند نگاهی عمیق به‌چالش‌های جنسیتی در عرصهٔ موسیقی کلاسیک دارد و نشان می‌دهد که چگونه یک دختر جوان بااستعداد، با وجود موانع فرهنگی و اجتماعی، برای اثبات توانایی‌های خود می‌جنگد؛ این دختر جوان حال ۸۷ سال سن دارد و همواره از شهرت دوری جسته است. این مستند کوتاه با پرداختن به‌تجربیات شخصی او، نه‌تنها داستانی دربارهٔ موسیقی، بلکه روایتی دربارهٔ مقاومت، پشتکار و شجاعت فردی در برابر تبعیض‌های نهادینه‌شده است. مستند کوتاه «تنها دختر در ارکستر» از طریق تصاویر پشت صحنه تمرینات ارکستر، مصاحبه‌های صمیمی و اجراهای زنده، دنیایی را به‌تصویر می‌کشد که در آن هنر و هویت فردی در‌هم تنیده شده‌اند. مولی اوبراین با سبک کارگردانی دقیق و احساسی‌اش، موفق می‌شود فضای پرتنش و درعین‌حال پرشور ارکستر را به‌مخاطب منتقل کند. این مستند هم‌اکنون از طریق سرویس استریم نتفلیکس در دسترس علاقه‌مندان به‌مستندهای اجتماعی و هنری قرار دارد.

مولی اوبراین، یک ژورنالیست و البته مستندساز است که به‌خاطر توانایی‌اش در روایت داستان‌های انسانی عمیق و تأثیرگذار شناخته می‌شود. اوبراین در آثارش تمرکز ویژه‌ای بر موضوعات اجتماعی، هویتی و نقش افراد در جوامع مختلف دارد. سبک کارگردانی او در این اثر ترکیبی از حساسیت بصری و روایت‌های شخصی است که باعث می‌شود مخاطب به‌شکلی صمیمی و ملموس با هستهٔ داستان‌ ارتباط برقرار کند. در مستند کوتاه The Only Girl in the Orchestra، اوبراین با مهارت خاصی توانسته است چالش‌های یک شخص را در دنیای سنتی موسیقی کلاسیک به‌تصویر بکشد. او با استفاده از قاب‌بندی‌های دقیق، نورپردازی طبیعی و تمرکز بر جزئیات احساسی حرکت عضلات چهره‌ها، فضایی خلق می‌کند که مخاطب را به‌قلب تجربیات شخصیت اصلی می‌برد. هنر اوبراین در این است که می‌تواند مسائل پیچیده مانند تبعیض جنسیتی را در قالب داستان‌های ساده، اما عمیق روایت کند و درعین‌حال بیننده را به‌تفکر وادارد. آثار او یادآور این نکته هستند که مستندسازی، نه‌فقط ثبت واقعیت، بلکه هنر روایت داستان‌هایی است که قلب‌ها را لمس می‌کنند.