آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟ | از انیمیشن سیاره شگفت انگیز تا ارواح مردگان

در این شماره از مجموعه مقالات «آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟» در ابتدا به‌سراغ انیمیشنی خاص و قابل تامل رفته‌ایم. سیاره شگفت‌انگیز یک انیمیشن علمی‌تخیلی است که مسیر جدیدی را در دنیای این قالب هنری باز کرد. در ادامه سری به سینمای نوردیک می‌زنیم. یک تریلر جنایی که در فضایی سرد اتفاق می‌افتد و ماجرای قتلی خانوادگی را روایت می‌کند. در ادامه فیلمی ترسناک و کلاسیک را از کارگردانانی مهم خواهیم دید. فیلمی اقتباسی از داستان‌های ادگار آلن پو.

انیمیشن Fantastic Planet

• کارگردان: رنه لالوکس
• سال انتشار: ۱۹۷۳

در سیاره‌ای دور که غول‌های آبی در آن حکومت می‌کنند، انسان‌نماها علیه رهبران خود دست به شورش می‌زنند.

این انیمیشن علمی‌تخیلی که براساس رمان فرانسوی استفان وول ساخته شده است برای اولین بار در جشنواره کن به‌نمایش درآمد و توانست جایزه ویژه هیئت داوران را ببرد. این انیمیشن یک روایت تمثیلی از حقوق حیوانات، حقوق بشر و اندیشه‌های نژادپرستی است. داستانی درباره سیاست، ستم، استثمار و شیوه‌های حکومتی. سیاره شگفت‌انگیز با قصه‌ای عمیق و خارق‌العاده همراه است، روایتی وهم‌آور و سورئال که تصویر دنیای متفاوتی را به مخاطب ارائه می‌دهد. دیستوپیایی ظریف در این روایت اتفاق می‌افتد و مسائل سیاسی و اجتماعی متعددی در این درام رقم می‌خورد.

زمانی که این انیمیشن ساخته شد دستاوردی بزرگ در دنیای سینما به‌حساب می‌آمد. اثر هم از لحاظ بصری جذاب و قابل اعتنا بود و هم از نظر مضمونی و محتوایی. خیلی‌ها در آن زمان این اثر را تمثیلی درباره‌ی رویارویی چکسلواکی علیه روس‌ها در نظر گرفتند و به آن برچسب یک اثر کاملا سیاسی را زدند. سیاره شگفت‌انگیز در آن زمان مقابل سینمای دیزنی ایستاد، درونمایه‌ی این اثر نسبت به آثار دیزنی بسیار متفاوت بود به‌همین دلیل خیلی مورد استقبال قرار گرفت. با اینحال این اثر در میان طرفداران انیمیشن قدری گمنام است. اگر به سینمای کلاسیک و آثار مفهومی و استعاری علاقمند هستید حتما این انیمیشن را ببینید.

فیلم The Hypnotist

• کارگردان: لاسه هالستروم
• نویسنده: پائولو واسیرکا
• بازیگران: میکل پرشبراند، لنا ولین
• سال انتشار: 2012

یک خانواده‌ به‌طرز وحشیانه‌ای کشته می‌شوند. پلیس از یک هیپنوتراپ کمک می‌گیرد تا قاتل را پیدا کند.

این فیلم که براساس رمان پرفروشی به‌همین نام و نوشته‌ی لارس کپلر ساخته شده است یک روایت پلیسی جنایی را همراه خود دارد. این فیلم سوئدی شبیه همه‌ی فیلم‌های نوردیک در اتمسفر سردی غرق است. پالت‌ رنگی سرد این فیلم کاملا بر فضای داستان منطبق است و از طرفی هم سفیدی و سردی برف نیز به‌خودی‌خود تبدیل به قالبی برای قصه می‌شود. فیلم هیپنوتیزم‌کننده برخلاف دیگر فیلم‌های کاراگاهی سوئدی و نوردیکی، پلیس‌اش باهوش است. از کنار نشانه‌ها به‌راحتی رد نمی‌شود و منفعلانه در پرونده حضور ندارد. کاراگاه این فیلم شبیه کاراگاهان سنتی داستان‌های جنایی پلیسی است و اشتباه نمی‌کند. با اینحال باز هم زنان در پیشبرد قصه نقش چندانی ندارند و خود قربانی جهان اطراف‌شان هستند، همان اتفاقی که در آثار نوردیکی معمولا وجود دارد. هیپنوتیزم‌کننده با نگاهی به آثار کلاسیک جنایی ساخته شده است و کاملا شبیه سینمای سوئد نیست.

داستان فیلم از این قرار است که اعضای خانواده‌‌ای به‌طرزی وحشیانه به قتل می‌رسند و تنها یک شاهد در این میان باقی می‌ماند شاهدی که در کما به‌سر می‌برد. حالا در این میان پزشکی پیدا می‌شود تا بتواند از طریق هیپنوتیزم این شاهد را به حرف بیاورد. بعد از به حرف آمدن این شاهد فیلم وارد یک پیچش داستانی جذاب می‌شود و روایت بُعد دیگری از خود را رو می‌کند. هیپنوتیزم‌کننده تعلیق دارد، گاهی مخاطب را می‌ترساند کشمکش‌های زیادی را وارد روایت خود می‌کند و از ایده‌ی هیپنوتیزم بهره می‌گیرد تا به روایت جنایی خود عمق ببخشد. فیلم درنهایت وارد بحث مسائل روانی، مسئله‌ی فرزندخواندگی و ناکارآمدی خانواده می‌شود اما چندان به این مسئله ورود نمی‌کند. هیپنوتیزم کننده برای کسانی که به فیلم‌های جنایی و رازآلود علاقه دارند می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای تماشا باشد.

فیلم Spirits of the Dead

• کارگردانان: روژه وادیم، لویی مال، فدریکو فلینی
• بازیگران: ترنس استامپ، بریژیت باردو، آلن دلون، جین فوندا
• محصول: ۱۹۶۸

این فیلم سه داستان مجزا از ادگار آلن پو را روایت می‌کند که هرکدام شخصیت‌های خودشان را دارند.

این فیلم یکی از منحصربفردترین فیلم‌های ترسناک سینمای کلاسیک جهان است. فیلمی که علاوه‌بر روایت قوی و خوشاینداش سازندگانی قدرتمند نیز دارد، کارگردانان و بازیگران مهمی از دنیای کلاسیک سینما. قصه‌ی این فیلم سه داستان متفاوت از ادگار آلن پو است که هرکدام را یکی از این کارگردانان جلو دوربین می‌برد. زیباترین و بهترین قسمت این فیلم بخشی است که فدریکو فلینی آن را ساخته است. ترنس استامپ بازیگر نقش اصلی این قسمت، در نقش یک بازیگر سینما ظاهر می‌شود. این بخش که براساس داستان «هرگز روی سرت با شیطان شرط‌بندی نکن» ساخته شده است همانند هشت و نیم فلینی وارد جهان آدم‌های خاص سینما می‌شود. این فیلم ترسناک به نوعی با هشت و نیم هم‌قرینه است اما از قالب سینمای ترسناک استفاده می‌کند و از در استعاره وارد می‌شود. استعاره‌ای که به عاقبت‌اندیشی ستاره‌های سینما می‌انجامد.

داستان بعدی متعلق به روژه وادیم است که در آن شخصیت اصلی مبتلا به خودشیفتگی است و بخاطر یک عشق یکطرفه دست به قتل می‌زند و بعد از آن اتفاقات شومی برایش رقم می‌خورد. جین فوندا که نقش اصلی این بخش را بازی می‌کند، کنتسی است که بواسطه‌ی اسب سیاه مرموزی برایش اتفاقات شومی رخ می‌دهد. بخش بعدی به کارگردانی لویی مال و با بازی آلن دلون است. او در این قسمت نقش مردی بنام ویلیام ویلسون را بازی می‌کند که همزاد خودش را می‌بیند. این قصه نیز با انجام یک قتل به اوج خود می‌رسد و شخصیت اصلی بخاطر این اتفاق شرایط سختی را تجربه می‌کند.

ارواح مردگان داستان‌های کمتر خوانده شده‌ی آلن پو را هدف قرار می‌دهد. از المان‌های سینمای گوتیک استفاده می‌کند و روایتی ترسناک را تحویلمان می‌دهد. این فیلم بخاطر دهه‌ای که در آن ساخته شده است (زمانی که هنوز سینما اقتدار خود را داشت و تصویری با مخاطب‌اش حرف می‌زد)، بوسیله‌ی ویژگی‌های درام قصه‌ی خودش را پرداخت می‌کند و ترس و تعلیق را به دور از پرداخت‌های دم‌دستی به مخاطب انتقال می‌دهد.