آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟ | از انیمه پورکو روسو تا فقط خدا می بخشد

در این شماره از مجموعه مقالات آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟ در ابتدا به‌سراغ استودیو جیبلی خواهیم رفت. به‌سراغ میازاکی بزرگ. از او اثری را خواهیم دید که میازاکی علاقه‌ی چندانی بهش ندارد. پورکو روسو برخلاف عقیده‌ی میازاکی خیلی فروخت و مخاطبان را با خود همراه کرد. بعد از این اثر دو فیلم جذاب و قابل تامل را خواهیم دید. از آن جهت قابل تامل که فیلمسازانش می‌دانند چگونه سبک‌ها و ژانرهای متفاوت را با یکدیگر ترکیب کنند و به نمایشی جذاب برسند. هنر دفاع شخصی و فقط خدا می‌بخشد، دو اثری هستند که با رویکردهای متفاوتی از سمت مخاطبان و منتقدان روبه‌رو شدند.

انیمه Porco Rosso

• کارگردان: هایائو میازاکی
• سال تولید: 1992

یک سرباز جنگ جهانی حالا برای خودش کار می‌کند و تبدیل به یک جایزه‌بگیر شده است اما او درگیر طلسمی است که او را تبدیل به یک خوک کرده است.

این انیمه که اقتباسی از یک مانگای آبرنگی است که خود میازاکی منتشر کرده بود توانست به فروش بسیار بالایی برسد و منتقدان و مخاطبان را با خود همراه کند. این انیمه که با ایده‌های فانتزی و رئالیسم جادو همراه است داستان یک شکارچی جایزه‌بگیری را روایت می‌کند که به‌خاطر یک طلسم تبدیل به خوک شده است. در ابتدا قرار بود که پورکو روسو تنها یک انیمیشن چند دقیقه‌ای برای تلویزیون ژاپن باشد اما میازاکی تصمیم گرفت که به داستان اصلی شاخ و برگ ببخشد و روایت اثرش را گسترده‌تر کند.

داستان این انیمه از این قرار است که یک خلبان سابق جنگ جهانی حالا باید به افرادی که مورد هجوم دزدان دریایی واقع شده‌اند کمک کند. پورکو روسو روایت کسانی است که برای تحقق رویای تغییر جهان می‌جنگند و ایده‌ی همدردی را در میان دنیای اطرافشان گسترش می‌دهند. پورکو روسو در کنار ایده‌ی ضدجنگ خود در پی نمایش روایت‌های انسانی می‌گردد. مضامینی مثل رستگاری، ازدست دادن و عشق نیز در این میان حضور دارد که با عنصر خوک یک تضاد قابل توجه را شکل می‌دهند و به استعاره‌ای عمیق می‌رسند. علاوه‌بر عناصر سبک روایی پورکو روسو، سبک بصری نیز در حد خودش بسیار چشم‌نواز و گیراست. موسیقی متن این انیمه همچون فرمی درخور قصه را پیش می‌برد و احساسات مخاطب را در دست خود نگه می‌دارد. میازاکی در میان آثارش کمتر به پورکو روسو اهمیت می‌دهد، به‌همین دلیل این انیمه یکی از آثار کمتر دیده شده‌ی ژاپنی است. اما منتقدان برخلاف میازاکی این اثر را به‌شدت دوست دارند و جالب اینجاست که پورکو روسو به فروش خوبی هم رسید.

فیلم The Art of Self-Defense

• کارگردان: رایلی استیرنز
• بازیگران: جسی آیزنبرگ، الساندرو نیوولا
• سال انتشار: ۲۰۱۹

کیسی بعد از اینکه مورد حمله قرار می‌گیرد، در یک باشگاه هنرهای رزمی ثبت نام می‌کند اما این باشگاه، باشگاهی معمولی نیست.

هنر دفاع شخصی یک فیلم کمدی سیاه نسبتا حال خوب کن است، «نسبتا» از آن جهت که باید شاهد خون و خون‌ریزی باشید. از آن فیلم‌های مستقل کمتر دیده شده با بازی جذاب جسی آیزنبرگ. کیسی بعد از اینکه مورد حمله‌ی چند سارق موتورسوار قرار می‌گیرد، زندگی‌اش به کل تغییر می‌کند و وارد مسیر تازه‌ای می‌شود. یک جور سفر قهرمانی خشونت‌بار که کاراته آغازگر آن است. کیسی در یک مدرسه‌ی هنرهای رزمی شرکت می‌کند اما آن مدرسه، مدرسه‌ای معمولی نیست. فیلم بعد از عبور از دو پرده‌ی ابتدایی خود، ایده‌های جنایی‌اش را رو می‌کند و به یک پیچش داستانی بزرگ می‌رسد.

کیسی در این مسیر مبارزه بزرگ و بزرگتر می‌شود، لزلی ضدقهرمان قصه را از پای درمی‌آورد و کمربند مشکی را به کمر یکی دیگر از دانشجویان می‌بندد. فیلم هنر دفاع شخصی در معنای نزدیک خود شاید به هنرهای رزمی اشاره داشته باشد اما درواقع بیانگر مسیری است که انسان در آن باید بتواند از خود محافظت کند و مورد سواستفاده قرار نگیرد. اما فیلم در بطن خود به سازمان‌های مخوف با اندیشه‌های رادیکال هم اشاره دارد. لزلی از کیسی که فرد ضعیفی است برای سازمان خود استفاده می‌کند تا او را تبدیل به فردی خشن و انتقام‌جو کند. این فیلم با بازی آرام و همیشگی آیزنبرگ تبدیل به یک کمدی کششمند می‌شود. درواقع بخش بزرگی از روایت فیلم روی شانه‌های اوست و آیزنبرگ می‌داند که چگونه فیلم را هدایت کند.

فیلم Only God Forgives

• کارگردان: نیکلاس ویندینگ رفن
• بازیگران:‌ رایان گاسلینگ، کریستن سکات توماس
• سال انتشار: 2013

مردی آمریکائی در تایلند به قتل می‌رسد و مادرش برای گرفتن انتقام به این کشور سفر می‌کند.

این فیلم یکی از فیلم‌های پرسروصدای سال‌های اخیر است. فیلمی اکشن با لحنی هنری، قاب‌بندی‌هایی غیرتجاری و دیالوگ‌هایی به‌شدت اندک. نیکلاس ویندینگ رفن هم که تا پیش از این فیلم با فیلم Drive در جشنواره کن همراه با رایان گسلینگ خودی نشان داده بود منتقدان و مخاطبان را منتظر این اثر نگه داشته بود. علت این انتظار همکاری دوباره‌ی این کارگردان نوردیکی برنده‌ی جایزه کن و ستاره‌ی پرهیاهوی فیلم‌اش یعنی رایان گسلینگ بود. اما فیلم فقط خدا می‌بخشد فضایی دوقطبی را میان مخاطبان و منتقدان بوجود آورد و بعضی‌ها فیلم را پسندیدند و بعضی‌ها نیز از خشونت‌های عریان فیلم گله کردند.

با همه‌ی انتقادهایی که به این فیلم شده بود چیزی در این میان وجود داشت که اثر را نسبت به دیگر فیلم‌های سینمای اکشن متمایز می‌کرد و آن لحن فیلم و نوع روایت‌اش بود. این فیلم از لحاظ فرم، اکشن بود اما تمایل شدیدی به سینمای موسوم به هنری نشان می‌داد. نیکلاس ویندینگ رفن با نگاهی به سینمای نوردیک لحنی سرد به این فیلم بخشیده بود، گویا او می‌خواست چیز تازه‌ای به سینمای اکشن اضافه کند. فیلم فقط خدا می‌بخشد در تایلند اتفاق می‌افتد، مردی آمریکائی پس از تعرض به یک دختر نوجوان او را به قتل می‌‌رساند و این اتفاق حادثه محرکی برای شکل‌گیری پیرنگ انتقام می‌شود.

بحث دیگری که در این فیلم وجود دارد، مسائل فرویدی است. عقده‌ی ادیپ تبدیل به نیروی محرکه‌ی درام می‌شود و ایده‌ی اصلی اثر را به جلو می‌راند. این فیلم قرار بود وسترنی در خاور دور باشد اما رایان گاسلینگ کارگردان را منصرف کرد و به روایت حال‌وهوایی نوردیکی بخشید. فیلم فقط خدا می‌بخشد در کنار فرم اکشن و ایده‌های روانشناختی‌اش، بیانگر سبک زندگی مردمان تایلندی نیز هست. جائی که فقر بیداد می‌کند، زنان قربانی خشونت‌های جنسی می‌شوند و جامعه نیازمند قهرمانی از جهان آثار وسترن می‌شود.