آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟ | از راه رفتن مرد مرده تا مهمان نامرئی
در این شماره از مقالات «آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟» به‌سراغ سه اثر متفاوت رفته‌ایم. در ابتدا فیلمی فلسفی را خواهیم دید. اثری که به‌درستی فرم و محتوا را در یکدیگر تلفیق کرده است. بعد از آن فیلم بالا در آسمان را خواهیم دید. یک کمدی دلنشین که هم به سیستم کاری دنیای مدرن نقد وارد می‌کند و هم اینکه عواطف و احساسات انسانی را مورد بررسی قرار می‌دهد. و در آخر نیز مهمان نامرئی را می‌بیینیم، یک تریلر جنایی پر از پیچش‌های داستانی غافلگیرکننده.
فیلم راه رفتن مرد مرده
فیلم Dead Man Walking
- کارگردان: تیم رابینز
- بازیگران: سوزان ساراندون، شان پن
- سال انتشار: 1995
مردی در آستانه‌ی اعدام در تلاش است که خود را نجات دهد.
راه رفتن مرد مرده از آن فیلم‌های فلسفی است که باید حتما ببینیدش. این درام جنایی آمریکائی که اقتباسی است از یک کتاب غیرداستانی بعد از اکران خود با موفقیت تجاری و انتقادی خوبی روبه‌رو شد. برای ساراندون جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش زن را به‌همراه داشت و تیم رابینز و شان پن هم نامزدی بهترین کارگردانی و بهترین بازیگری نقش مرد را دریافت کردند. فیلم داستان مردی را روایت می‌کند که به جرم قتل یک زوج قرار است با تزریق مواد کشنده اعدام شود. او ادعا می‌کند که تحت تاثیر مواد بوده و اصلا یادش نمی‌آید که مرتکب چنین جرمی شده است. همین دیدگاه فیلم را به‌سمت ایده‌های فلسفی می‌کشاند. اینکه اصلا ما اختیاری در زندگی خود داریم؟ چرا باید برای چیزی مجازات شویم که از قبل برنامه‌ریزی شده است؟ اختیار در این بین چه نقشی دارد؟ آیا انسان در کنترل جبر و اتفاقات اطراف‌اش است؟
فیلم درنهایت به ایده‌ی سازواری جبر و اختیار در کنار یکدیگر می‌رسد. به زوایای پنهان اخلاقیات و نوع مجازات ورود می‌کند و درنهایت تبدیل به درامی انسانی اما از نوع بی‌رحم‌اش می‌شود. این فیلم نمونه‌ی خوبی برای نحوه‌ی بکارگیری ژانر است. فیلمساز بجای اینکه بیاید مفاهیم فلسفی سنگین جبر و اختیار را در قالب یک درام به‌تصویر بکشد از تعلیق و و ژانر جنایی استفاده می‌کند تا هم مخاطب عام را داشته باشد و هم مخاطبی که به‌دنبال اندیشه‌های بزرگ در سینماست. از طرفی هم از آنجائیکه پای ژانر در میان است مخاطب از دیدن فیلم خسته نمی‌شود و تا انتها پای فیلم می‌نشیند.
فیلم بالا در آسمان
فیلم Up In The Air
- کارگردان: جیسن رایتمن
- نویسنده: جیسن رایتمن
- بازیگران: جرج کلونی، ویرا فارمیگا
- سال انتشار: ۲۰۰۹
رایان بینگهام که مامور اخراج کارمندان، شرکت‌های مختلف است، در یکی از سفرهایش با زنی آشنا می‌شود و می‌فهمد که چه زندگی بی‌ثباتی داشته است.
بالا در آسمان کمدی درامی است که با اقتباس از کتابی به‌همین نام ساخته شده است. این فیلم در جشنواره‌های متفاوتی حضور داشت و در اسکار سال ۲۰۱۰ توانست به نامزدی چندین جایزه از جمله جایزه بهترین فیلمنامه، بهترین کارگردانی، بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش مرد و... برسد. رایان که کارمند منابع انسانی است همه‌ی عمر کاری خود را در سفر بوده است و حالا با ورود زنی تازه‌کار به‌همراه برنامه‌هایش به شرکت قرار است، سفرهای کاری جای خود را به ارتباطات اینترنتی بدهند. رایان زندگی نابسامانی دارد، روابط‌اش روابطی سطحی و یک‌شبه هستند و او میلی به مناسبات خانوادگی ندارد.
شخصیت اصلی قصه در یکی از سفرهایش مجبور است تا با کارمند تازه‌کار روی مخ همسفر شود. اما رایان در این مسیر خودش را کم‌کم پیدا می‌کند و چیزهای زیادی می‌آموزد. نحوه‌ی اخراج کارمندان از سوی شرکت ایده‌های کمدی تاریکی را به لحن فیلم تزریق می‌کند. رایان به‌همراه همکارش با تشریفات خاص و جملات انگیزشی زرد کارمندان را بدرقه می‌کند، مخاطب در اینجا هم خنده‌اش می‌گیرد و هم ناراحت می‌شود. رایان: اون‌هایی که دنیا رو تغییر دادن زمانی جای تو نشسته بودن! زمانی اون‌ها هم اخراج شدن! این فیلم درواقع داستان مردی است که برای امرار معاش آدم‌ها را اخراج می‌کند. بالا در آسمان درنهایت تبدیل به درامی انسانی می‌شود. اثری که از دل بی‌رحمانه‌ترین رفتار سازمانی شرکت‌ها دنیایی پر از عشق را بیرون می‌کشد.
البته این را هم باید در نظر داشت که فیلمساز تمام سعی‌اش بر این است که تمام واقعیت‌های زندگی کاری و عاشقانه را بدون سانسور و اغراقی به مخاطب‌اش انتقال دهد. مثلا زمانی که رئیس رایان خوشحال است که اوضاع کشور بهم ریخته و تعداد اخراج‌ها بالا رفته است و او می‌تواند از این اوضاع استفاده کند و پول دربیاورد؛ برای مخاطب چیزهای زیادی آشناپنداری می‌شود. زندگی‌هایی که بخاطر منافع و آرزوهای دیگران بر باد می‌روند!
فیلم مهمان نامرئی
فیلم The Invisible Guest
- کارگردان: اورئول پائولو
- نویسنده: اورئول پائولو
- بازیگران: ماریو کاساس
- سال انتشار: ۲۰۱۷
تاجر ثروتمندی سعی دارد که از اتهام در دو پرونده‌ی قتل خودش را تبرئه کند.
مهمان نامرئی فیلمی تجاری و به‌شدت سرگرم‌کننده است. تریلری معمایی که در پی کشف راز یک قتل تکه پازل‌های زیادی را کنار یکدیگر می‌چیند. فیلم از یک خیانت شروع می‌شود، ملاقاتی که مصیبت بزرگی را رقم می‌زند. مهمان نامرئی روایتی جنایی درباره‌ی آدریان دوریا تاجر ثروتمندی است که سعی دارد خود را از بند اتهام یک قتل نجات دهد. او روابط و آدم‌های زیادی دارد، کسانی که سوابق‌اش را از پرونده‌های پلیس پاک کرده‌اند و رشوه‌های کلان می‌دهند. این فیلم در زیرمتنی از رویارویی قوانین مدنی و انسانی اتفاق می‌افتد. وقتی که پلیس به‌راحتی از پرونده‌ی گم شدن فرزند خانواده‌ای چشم‌پوشی می‌کند، پدر و مادر پسر دست‌به‌کار می‌شوند تا خود عدالت را اجرا کنند و قاتل را به دام بیندازند. در نبود قانون این آدم‌های عادی هستند که خود دست به اجرای قانون می‌زنند و این فیلم به‌خوبی این ایده را پرداخت می‌کند.
مهمان نامرئی نمونه‌ی موفق فیلمی است که در قالب ژانر ساخته شده است. اثر با استفاده از یک فلش‌بک روایت خود را پیش می‌برد و در این میان نیز به‌طرز ظریفی المان‌های ژانری تریلر را به کار می‌گیرد. به‌همین دلیل مهمان نامرئی می‌تواند یک کلاس آموزشی برای یادگیری عناصر ژانر باشد. تعلیق و پیچش داستانی که از خصوصیات بارز تریلرها و آثار جنایی هستند در مهمان نامرئی به‌عنوان چارچوب مهم روایت خودشان را نشان می‌دهند. مخاطب در هر لحظه غافلگیر می‌شود و ماجرای دو قتل به شیوه‌های متفاوتی از زبان یک نفر روایت می‌شود، این کشمکش‌ها و شیوه‌های مختلف روایت جوری پیش می‌روند که گاهی ما را به یاد راشومون می‌اندازند البته نه آنقدر جسور و جاه‌طلبانه. The Invisible Guest روایتی درباره‌ی فساد پلیس، خیانت و عشق است. اثری که به‌خوبی نقش وکیل خوب و بد را به‌تصویر می‌کشد و تاثیرشان را در انحراف قانون نشان می‌دهد.
این فیلم اسپانیایی بعد از اکران خود، به فروش متوسطی در داخل کشور رسید اما در بازارهای جهانی تبدیل به یک موفقیت تجاری بزرگ شد، تا جائی که در چین موفقیت چشم‌گیری را رقم زد. این فیلم آنقدر در کشورهای دیگر محبوب شده بود که شش بازسازی از آن ساخته شده است. چین، کره، ایتالیا، هند، کانادا و... کشورهایی بودند که هرکدام دست به بازسازی این فیلم تجاری و موفق زدند.