از شایعه تا واقعیت: هدف سونی از ساخت پلی‌استیشن 4.5 چیست؟

بعد از کنفرانس توسعه‌دهندگان بازی و اعلام قیمت و تاریخ عرضه‌ی پلی‌استیشن وی‌آر، مهم‌ترین موضوعی که تبدیل به بحث اصلی تمام جامعه‌ی گیمرها شد، شایعه‌‌ای بود که اولین بار وب‌سایت کوتاکو منتشر کرد. حال منابع متعددی تأیید کرده‌اند که پلی‌استیشن 4.5 واقعی است و سونی در مرکز تحقیق و توسعه‌ی خود، نمونه‌های اولیه‌ی این دستگاه را ساخته‌ است. فعلاً هرچه که در مورد این کنسول جدید می‌دانیم، به قابلیت آن در اجرای بازی‌ها در رزولوشن 4K خلاصه شده و ما هم به همین دلیل، آن را پلی‌استیشن 4K لقب خواهیم داد. اجرای بازی‌ها و سایر محتوای تصویری در رزولوشن UHD بدین معنی است که در کنسول جدید، شاهد تمام ویژگی‌های مختص رزولوشن بالاتر خواهیم بود. بازی‌ها از این پس می‌توانند از دامنه‌ دینامیکی بالاتری برای نمایش صحیح سایه‌ها و روشنایی‌ها استفاده کنند و محدوده‌ رنگ‌های نمایش داده شده نیز وسعت بیشتری خواهد داشت.

اینجا است که اوضاع  کمی پیچیده می‌شود. با اینکه قدرت پردازشی بیشتری در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌گیرد، اما در واقعیت سخت‌افزار کنسول جدید هیچگاه توانایی اجرای بازی‌ها در کیفیتی مشابه بازی‌های فعلی در رزولوشن 4K را نخواهد داشت. گنجاندن سخت‌افزار یک رایانه‌ شخصی بسیارقدرتمند (مشابه نمونه‌ی پیشنهاد شده در راهنمای خرید کامپیوتر با بودجه‌ی ۷ میلیون تومان) در دستگاهی به اندازه‌ی کنسول‌ که بازار بزرگ‌تری را هدف گرفته، غیرممکن است. باید کمی واقع‌بینانه به راه‌حل‌های سونی برای عملی کردن این ادعا نگاه کنیم، چون قرار نیست شاهد آغاز نسل نهم بازی‌های رایانه‌ای باشیم.

اما چرا هم سونی و هم مایکروسافت در تلاش برای بروزرسانی سخت‌افزاری کنسول‌های خود در میانه‌ی نسل هستند؟ جواب را شاید در تصویر بالا که توسط AMD منتشر شده بیابیم. این تصویر بهبودهای اساسی پردازنده‌ها در طول یک دهه‌ی گذشته را که باعث تغییر نسل می‌شوند، نشان می‌دهد. پیام آن واضح است: سرعت کوچک‌تر شدن ریزپردازنده‌ها و توانایی سازندگان در گنجاندن ترانزیستورهای بیشتر روی آن‌ها (و در نتیجه، افزایش قدرت پردازشی آن‌ها) در حال کاهش است. به همین جهت، کنسول‌ها شاید مجبور شوند وارد یک چرخه‌ی بروزرسانی شوند. به این معنی که به جای جهش‌های بزرگ در هر نسل، به تدریج و در طول فواصل کوتاه‌تر بهینه و قوی‌تر شوند. درست مثل سخت‌افزار رایانه‌های شخصی.

با کنار هم قرار دادن شواهد و مدارک و با توجه به واقعیات، ما سه هدف معقولانه برای یک پلی‌استیشن میان‌نسلی بالقوه را در نظر گرفته‌ایم.

همانطور که گفتیم سونی در پلی‌استیشن 4 از پردازنده‌های بهینه‌سازی شده‌ی AMD با معمانی ۲۸ نانومتری استفاده می‌کند. بهره‌گیری از پرادازنده‌های ۱۴ و ۱۶ نانومتری در کنسول جدید، سونی را قادر می‌سازد در یک تراشه به همان اندازه، تعداد ترانزیستورها را دوبرابر کند و درنتیجه خروجی دوبرابر قوی‌تری داشته باشد. سونی همچنین می‌تواند از فناوری‌های جدید AMD در زمینه‌ی واحدهای پردازشی محاسباتی و گرافیکی که با نام‌های «زِن» و «پولاریس» شناخته می‌شوند استفاده کند. اینجا اما مشکلی خودنمایی می‌کند: واحد گرافیکی پولاریس شاید در دسترس سونی باشد اما واحد پردازشی محاسبات جدید، سازگاری چندانی با معماری کنسول‌ها ندارد. زِن ابتدا به عنوان سخت‌افزاری برای رایانه‌های شخصی عرضه می‌شود و قاعدتاً مصرف بالایی خواهد داشت که استفاده از آن را در کنسول‌ها دشوار می‌کند. اگر شاهد پلی‌استیشن جدیدی در سال ۲۰۱۷ باشیم، عملکرد گرافیکی آن بهبود زیادی خواهد داشت اما از لحاظ پردازش‌های محاسباتی، تغییر چندانی را مشاهده نخواهیم کرد.

اما برگردیم به وعده‌ی اصلی سونی برای کنسول جدیدش. پلی‌استیشن 4K قرار است با یک تلویزیون UHD همراه شود و باید توانایی اجرای بازی‌ها در آن رزولوشن را هم داشته باشد. با این حال، حتی دستیابی به قدرت پردازش گرافیکی دو برابر نسبت به کنسول فعلی نیز دستاورد بسیار بزرگی است که شاید هم زیادی خوشبینانه به نظر برسد. از طرف دیگر، برای ارائه‌ی تجربه‌ای بی‌نقص از رزولوشن 4K (بافت‌هایی با کیفیت بالاتر) باید به حافظه‌ی RAM بیشتر و سریع‌تری دسترسی داشته باشیم. در این زمینه سونی انتخاب‌های زیادی ندارد و نمی‌توان انتظار پیشرفت بزرگی داشت، چرا که مسئله‌ی هزینه به میان می‌آید و فناوری‌های جایگزین هم گران‌تر از آنی هستند که در کنسول به کار گرفته شوند.

آنچه می‌توان انتظار داشت:

• استفاده از پردازنده‌هایی با معماری پولاریس و افزایش صد درصدی عملکرد پردازنده‌ی گرافیکی. در مورد پردازنده‌ی محاسباتی، پیش از گمانه‌زنی‌ها باید ابتدا منتظر عرضه‌ی سخت‌افزار مورد نظر برای رایانه‌های شخصی باشیم.
• بهره‌گیری از پولاریس به معنای پیشتبانی از درگاه HDMI 2.0، رزولوشن 4K، محافظ محتوای دیجیتالی با پهنای باند بالا (HDCP 2.2) و دامنه دینامیکی بالا (HDR) است.
• قیمت کنسول ارزان نخواهد بود و احتمالاً قیمتی مشابه پلی‌استیشن 4 در زمان عرضه (۴۰۰ دلار) خواهد داشت.
• اگر سونی از آخرین فناوری‌‌ها در زمینه‌ی پردازنده‌ها استفاده کنند و حافظه‌ی رَم بیشتری هم برای کنسول در نظر بگیرد، احتمال افزایش قیمت وجود خواهد داشت.
• پلی‌استیشن 4K می‌تواند همراه یک «پلی‌استیشن 4 اسلیم» ارزان‌تر عرضه شود که آن هم از معماری ۱۴ و ۱۶ نانومتری بهره خواهد برد.

سخن آخر: تولید پردازنده‌هایی بر اساس معماری ۱۴ و ۱۶ نانومتری در سال ۲۰۱۷ به بلوغ خواهد رسید و می‌توانیم شاهد عرضه‌ی یک پلی‌استیشن بسیار قوی‌تر باشیم. اما سرعت پیشرفت فناوری در سخت‌افزار رایانه‌های شخصی، به اندازه‌ی سخت‌افزارهای کوچک و کم‌مصرف‌ سریع نیست و تا سال ۲۰۱۷، تنها شاهد یک جهش بزرگ در زمینه‌ی فناوری‌های مورد استفاده‌ی سازندگان کنسول خواهیم بود. باید سطح انتظاراتمان از کنسول جدید را با توجه به واقعیات تنظیم کنیم، چرا که شاید شاهد بازی‌های بسیار محدودی باشیم که واقعاً از تمام قابلیت‌های رزولوشن 4K استفاده کنند.

سونی با پلی‌استیشن 4 در وضعیت بسیار مطلوبی در بازار کنسول‌ها قرار دارد. فروش فوق‌العاده و علاقه‌ی سازندگان به انتخاب این کنسول به عنوان پلتفرم اصلی در ساخت بازی‌ها، حاکی از موفقیت آن است. به همین دلیل تغییر شدید در ساختار این کنسول، می‌تواند منجر به تقسیم منابع و کاهش کیفیت بازی‌های پلی‌استیشن 4 شود. پلی‌استیشن 4K  مسیر سختی در پیش رو دارد، لزوم ارائه‌ی ویژگی‌های نو و متقاعدکننده برای علاقه‌مندان از یک طرف و فراموش نکردن جامعه‌ی کاربری ۴۰ میلیون نفری پلی‌استیشن 4 از طرف دیگر.

مسئله‌ی سازگاری مشکل دیگری است که در بُعد فنی‌ قضایا به وجود می‌آید. سونی در حال حاضر دسترسی سطح پایینی به سخت‌افزار گرافیکی پلی‌استیشن 4 مهیا می‌کند و مهاجرت به پردازنده‌هایی با معماری جدیدتر، ریسک به وجود آمدن ناسازگاری را به همراه دارد. به همین جهت، راه حلی که ریزپردازنده‌هایی با معماری ۱۴ یا ۱۶ نانومتری در اختیار سونی قرار می‌دهند، افزایش مقیاس تراشه‌ی فعلی و افزودن قابلیت‌های 4K به آن است.

جدا از افزایش سرعت ریزپردازنده، نمی‌توان با هسته‌های واحد پردازش محاسباتی فعلی پلی‌استیشن 4 کار زیادی کرد اما در واحد پردازش گرافیکی، وضعیت به شکل دیگری است. در حال حاضر جانشین بسیار مناسبی برای واحد پردازش گرافیکی پلی‌استیشن 4 وجود دارد که ۶۰ درصد توان بیشتری در انجام محاسبات دارد و می‌توان آن را با افزایش سرعت پردازنده و استفاده از میزان رَم بیشتر و سریع‌تر همراه کرد. هرچند در این مورد، مسئله هزینه ممکن است مشکل‌ساز شود.

آنچه می‌توان انتظار داشت:

• شاهد معرفی پلی‌استیشن جدیدی خواهیم بود که توانایی اجرای بازی‌های فعلی با پیشرفت‌های بصری را دارد.
• بازی‌های قدیمی‌ به طور پیش‌فرض روان‌تر اجرا می‌شوند و یا با ارائه‌ی بروزرسانی‌ها، امکان دسترسی به سخت‌افزار جدید را پیدا می‌کنند.
• رزولوشن می‌تواند از 1080p بالاتر رود و روی نمایشگرهای 4K تجربه‌ی زیباتری را ایجاد کند، اما اجرای بازی‌ها در رزولوشن UHD به صورت طبیعی و واقعی برای بازی‌های بزرگ غیرممکن است.
• این گزینه ارزان‌تر از کنسول احتمال اول خواهد بود.
• با وجود پشتیبانی عالی از محتوای 4K، فروختن دستگاه به عامه‌ی گیمرها غیر از گیمرهای حرفه‌ای با مشکلاتی همراه خواهد بود.

سخن آخر: افزایش پردازنده‌ها و بهبود جزئی پلی‌استیشن فعلی، چندان هیجان‌انگیز به نظر نمی‌رسد و هدف از ساخت یک پلی‌استیشن 4K که توانایی کامل اجرای تمام بازی‌ها با بالاترین کیفیت در رزولوشن 4K را ندارد، هنوز جای سؤال دارد. با این وجود، این طراحی  ارتقای مناسبی برای توانایی‌های دستگاه خواهد بود و مشکل زیادی از نظر سازگاری با بازی‌های کنسول فعلی ایجاد نخواهد کرد. به احتمال زیاد نسخه‌های اولیه‌ای که از کنسول جدید ساخته شده‌اند، همین روند را پیش گرفته‌اند.

با کوچک‌تر کردن پردازنده‌ی فعلی به ساختار ۱۴ یا ۱۶ نانومتری و اعمال بهبودهایی کوچک در سخت‌افزار، پلی‌استیشن 4K احتمال دارد یک «پلی‌استیشن 4 اسیلم» باشد. از آنجایی که استفاده از معماری جدید مستلزم طراحی دوباره‌ی تراشه است، سونی می‌تواند از این فرصت برای بهبودهای جزئی و افزودن پشتیبانی از 4K استفاده کند. بدین شکل ویژگی‌های دامنه‌ی دینامیکی بالاتر، محدوده‌ی رنگی وسیع‌تر، درگاه HDMI 2.0 و محافظ محتوای دیجیتالی با پهنای باند بالا (HDCP 2.2) می‌توانند به آسانی به پردازنده‌ی جدید افزوده شوند.

اگر فرض کنیم سونی فقط قصد ارتقای پردازنده‌ی فعلی خود را دارد و استفاده از تراشه‌های کاملاً جدید و قوی‌تر در برنامه‌اش نیست، می‌توان انتظار کنسولی با ابعاد کوچکتر را داشت که در نسل‌های گذشته به نام اسیلم شناخته می‌شدند. این حالت فقط یک بهبود ساده برای زمانی است که تراشه‌ی فعلی با معماری ۱۴ یا ۱۶ نانومتری بروزرسانی شود. حالت دیگر این است که سونی دو واحد پردازشی قفل‌شده در پردازنده‌ی فعلی خود را آزاد کند تا ۱۱ درصد به قدرت محسباتی پردازنده‌ی گرافیکی افزوده شود. برای به حداکثر رساندن قدرت گرافیکی، سونی باید از حافظه‌های رم سریع‌تری از ماژول‌های GDDR5 فعلی استفاده کند.

آنچه می‌توان انتظار داشت:

• سازگاری کامل با نمایشگرهای 4K و محتوای رسانه‌ای نسل بعدی
• سازگاری کامل و بدون مشکل با بازی‌های فعلی پلی‌استیشن 4
• پشتیبانی از دامنه‌ی دینامیکی بالا در نمایشگر‌های 4K، حتی اگر بازی‌ها در رزولوشن 1080p اجرا شوند.
• با ارزان‌تر شدن تراشه‌های ۱۴ و ۱۶ نانومتری، احتمال پایین آمدن قیمت کنسول وجود دارد.
• کاربران فعلی پلی‌استیشن 4 مشکلی با این کنسول جدید نخواهند داشت،‌ چرا که ویژگی‌های جدید بیشتر از اینکه ضروری باشند، صرفاً کمی تجربه‌ی بصری بازی‌ها را بهبود می‌بخشند.

سخن آخر: پلی‌استیشن 4 می‌تواند نسخه‌ای جمع و جورتر از کنسول فعلی باشد که با بهبودهای سخت‌افزاری، قابلیت پشتیبانی از محتوای 4K و احتمالاً دامنه‌ی دینامیکی بالا را خواهد داشت. در این حالت معماری پردازنده‌ی فعلی بهبود می‌یابد و این پردازنده می‌تواند از نهایت ظرفیت خود استفاده کند. این دستگاه بیشتر به یک نسخه‌ی گردگیری شده از کنسول فعلی می‌ماند، وجودش ضرری ندارد اما هیچگاه ارتقایی که آن را پیشرفتی بزرگ حتی در میانه‌ی نسل بدانیم نیست. با فرض عرضه در سال ۲۰۱۷، آیا این دستگاه شانسی خواهد داشت؟

شاید باور این قضیه که سونی قصد دارد به عمر موفق‌ترین کنسولش پایان دهد کمی دشوار باشد. آن‌ هم زمانی که نسل فعلی تازه اوایل راه خودش است به نظر می‌رسد هنوز از ظرفیت هر دو کنسول به طور کامل استفاده نشده است. اما در هر صورت، سونی این راه را پیش گرفته و مایکروسافت هم هیچ مشکلی با ارائه‌ی کنسولی قوی‌تر بعد از سه سال از عرضه‌ی ایکس‌باکس وان ندارد. فیل اسپنسر اخیراً اشاراتی به این موضوع کرده است:

ما در سایر پلتفرم‌ها، چه رایانه‌های شخصی باشد چه موبایل، شاهد یک نوآوری مداوم و پیوسته هستیم که به ندرت روی کنسول‌ها می‌بینیم. سخت‌افزار و نرم‌افزار کنسول‌ها از آغاز نسل قفل می‌شوند و شما با همین کنسول تا هفت سال یا بیشتر سپری می‌کنید و سپس منتظر قدم بزرگ بعدی می‌شوید، در حالی که دیگر اکوسیستم‌ها مدام بهتر، سریع‌تر و قوی‌تر می‌شوند. من معتقدم ما شاهد نوآوری‌های سخت‌افزاری بیشتری در زمینه‌ی کنسول‌ها خواهیم بود. خواهید دید در میانه‌ی نسل، سخت‌افزارهای جدیدی معرفی می‌کنیم که ما را قادر می‌سازند همان بازی‌های کنسول پیشین را روی دستگاه جدید اجرا کنیم و مشکلی از لحاظ سازگاری با سخت‌افزار جدید نداشته باشیم، چرا که ما برنامه‌ی جامع ویندوز را داریم که در راستای پلتفرم جامع ویندوز قرار می‌گیرد. این پلتفرم جامع به ما این امکان را می‌دهد که تمرکز بیشری روی نوآوری‌های سخت‌افزاری داشته باشیم بدون این که مشکلی برای اجرای بازی‌ها پیش بیاید.

باید سوال‌های اساسی‌تری از سازندگان یک کنسول جدید بپرسیم. با بهبود جزئی سخت‌افزار، شاهد چه تجربه‌های تازه‌ای در زمینه‌ی گیم‌پلی بازی‌ها خواهیم بود؟ دقیقاً چه زمانی پشتیبانی از پلی‌استیشن 4 خاتمه می‌یابد؟ شاید بتوانیم نسخه‌ای پیشرفته‌تر از پلی‌استیشن را تصور کنیم، دستگاهی که برای جدی‌ترین گیمرها ساخته شده و تجربه‌ای غنی‌تر از لحاظ بصری به ارمغان می‌آورد. اما این دستگاه اقلیت کوچکی از گیمرها را هدف گرفته و یک رایانه‌ی شخصی قوی از هرلحاظ انتخاب بهتری برای کسی است که می‌خواهد بازی‌ها را در زیباترین حالت‌شان تجربه کند. اگر روزی کنسول بهبودیافته‌ای معرفی شد، باید ویژگی‌های بسیار متقاعدکننده‌ای برای خریداران داشته باشد.

تهیه شده در زومجی با اقتباس از مقاله‌ی Eurogamer