تاریخچه سری کنسول های پلی‌ استیشن – قسمت دوم

پلی‌استیشن 1 بدون چون و چرا توانست در نسل پنجم به پیروزی برسد، تا این که نسل ششم کنسول‌های بازی در سال ۱۹۹۸ با حضور Sega Dreamcast آغاز شد. این کنسول اولین دستگاهی بود که توانست اینترنت را به صورت جدی جزوی از بازی‌های ویدیویی کند و حتی می‌شد با آن به جست و جوی اینترنت پرداخت. سگا در طول ۲ هفته توانست در آمریکای شمالی ۵۰۰ هزار واحد از کنسول خود را به فروش برساند و بسیاری فکر می‌کردند که این کنسول بسیار موفق خواهد بود. همچنین تصور می‌شد که سگا توسط Dreamcast آن شهرت فوق‌العاده خود را بازگردانده است. اما در این بین اتفاقی رخ داد که باعث نابودی سگا یا بهتر است بگویم خداحافظی همیشگی این کمپانی با ساخت کنسول شد. یک ماه بعد، در مراسم توکیو گیم «Tokyo Game Show» سال ۱۹۹۹ سونی کنسول جدید پلی‌استیشن 2 را معرفی کرد. این کنسول به قدری شگفت‌انگیز بود که فروش کنسول Sega Dreamcast به شدت کاهش پیدا کرد و حتی سگا تولید این کنسول را نیز متوقف کرد.

کنسول پلی‌استیشن 2 در زمان خود به شدت قوی بود و یک تحول واقعی نسبت به نسل قبل خود محسوب می‌شد. یکی از بهترین بخش‌های این کنسول قابلیت اجرای DVD بود و هر شخصی می‌توانست راحت فیلم‌هایی که روی DVD قرار داشتند را اجرا کند؛ آن هم درست در زمانی که هنوز دی‌وی‌دی پلیرها بسیار گران قیمت بودند. یکی دیگر از مزیت‌های عالی این کنسول قابلیت Backward Compatibility بود که می‌توانست بازی‌های پلی‌استیشن 1 را نیز اجرا کند. اما سرآمد تمامی نکات عالی این کنسول، دنیای بی‌انتهای بازی‌های آن بودند. در آن زمان هیچ کنسولی شبیه به پلی‌استیشن 2 نبود و به همین خاطر انواع و اقسام بازی‌های جاه‌طلبانه و خاطره‌انگیز برای آن منتشر شدند. علاوه بر آن، این کنسول با کابل Firewire و درگاه USB عرضه شد و به راحتی قادر بودیم لوازم جانبی برای آن تهیه کنیم.

بسیاری از مجموعه بازی‌های فوق‌العاده و بی‌نظیری که امروزه دنباله آن‌ها را تجربه می‌کنیم یا برخی از دیگر بازی‌های خاطره‌انگیز، از نسل طلایی پلی‌استیشن 2 آغاز شدند. قدرت این کنسول اجازه داد تا بازی جهان باز و بی‌نظیر Grand Theft Auto به صورت سه بعدی ساخته شود و به کلی نسبت به حالت قبلی خود متحول شود. بازی‌های عظیمی مانند Devil May Cry ،Need For Speed ،Tekken و بسیاری دیگر از جمله بازی‌هایی بودند که هر شخصی را برای خرید یک کنسول پلی‌استیشن 2 ترغیب می‌کردند.

البته این کنسول مشکلات ریز و درشتی را در طول بقای خود پشت سر گذاشت. این کنسول به قدری محبوب و پرفروش بود که در بازه زمانی خاصی سونی با کمبود موجودی کنسول پلی‌استیشن 2 در انبارهای خود رو به رو شد و پلی‌استیشن 2 با قیمت‌های نجومی ۱۰۰۰ دلار یا حتی بیشتر در فروشگاه‌های اینترنتی خرید و فروش می‌شد. یک سال بعد، نینتندو کنسول GameCube و مایکروسافت اولین کنسول خود به نام Xbox را عرضه کرد. اما پلی‌استیشن 2 در همان سال ابتدایی جای خود را به قدری محکم کرده بود که حتی قوی‌تر بودن کنسول ایکس‌باکس از نظر سخت‌افزاری هم نتوانست توجه دیگران را به آن صورت به خود جلب کند. در نهایت این کنسول بی‌نظیر به فروش فوق‌العاده ۱۵۵ میلیون واحد دست یافت.

در آن زمان سونی بر خلاف سگا، نگاه ویژه‌ای را به بخش آنلاین معطوف کرد. چرا که در آن زمان مایکروسافت همراه با کنسول ایکس‌باکس قابلیت آنلاین را به صورت خیلی جدی‌تر وارد صنعت گیم کرده بود و سونی نیز به همین منظور در سال ۲۰۰۲ آداپتور مخصوص PlayStation Network را عرضه کرد. بازی‌های مختلف آنلاینی نیز برای این کنسول عرضه شدند. آثاری مانند SOCOM: U.S. Navy SEALs. رفته رفته بخش آنلاین در حال رشد بود و به حدی رسید که سیستم آنلاین PlayStation Network با حمایت و پشتیبانی کمپانی الکترونیک آرتز همراه شد.

لوازم جانبی مختلفی نیز برای پلی‌استیشن 2 تولید شد. در این بین دوربینی به نام EyeToy توسط سونی منتشر شد که دارای سنسور حرکتی بود و اجازه می‌داد گیمرها از طریق این سنسور به انجام برخی بازی‌های کوچک بپردازند. EyeToy که فروش جهانی ۱۰ میلیونی داشت، شاید منبع الهام اصلی دوربین پیشرفته کینکت محسوب شود. هرچند این دوربین پلی‌استیشن 2 بازی‌های به آن صورت جذابی نداشت، اما در برخی از بازی‌ها باعث ایجاد تجربه بهتر و هیجان‌انگیزتری برای گیمرها بود.

از نکات جالب پلی‌استیشن 2 می‌توان به طراحی آن اشاره کرد. شکل و شمایل پلی‌استیشن 2 بر اساس یک طراحی اولیه از کنسول آتاری بوده است. در سال ۱۹۹۳، آتاری روی طرح جدیدی از کنسول به نام Falcon 030 Microbox کار می‌کرد. اما آن‌ها این طرح را به کلی کنار گذاشتند و پروژه شکست خورده Atari Jaguar را عرضه کردند. از دیگر نکات خیلی جالب پلی‌استیشن 2 این بود که برای اولین بار به بازیکنان اجازه می‌داد کنسول خود را به صورت ایستاده قرار دهند که در آن زمان بسیار جالب توجه بود.

اما مهم‌ترین اقدام سونی نیز که در طول عمر پلی‌استیشن 2 رقم خورد را باید به تصاحب درآوردن و تاسیس استودیوهای مختلف دانست. استودیوهایی که از آن زمان تا امروز باعث شده‌اند تا موفقیت‌های سونی بیشتر و بیشتر شود. سونی در آن زمان، درست در سال ۲۰۰۱ اقدام به خرید استودیو ناتی‌داگ، سازنده بسیار محبوب سری Crash ،Uncharted و The Last of Us کرد. در سال ۱۹۹۹ نیز سونی استودیو سانتامونیکا را تاسیس کرد که سری Twisted Metal و سری شاهکار God of War به دست آن‌ها خلق شد. استودیو گوریلا که سابقه ساخت بازی Shellshock و Killzone را برای پلی‌استیشن 2 در کارنامه داشت، در سال ۲۰۰۵ به مالکیت سونی درآمد و خود را برای ساخت یک بازی برای PSP و در ادامه ساخت ادامه سری Killzone برای پلی‌استیشن 3 آماده کرد.

در زمانی که کنسول دستی Game Boy و مدل‌های مختلف آن در بخش کنسول‌های قابل حمل آقایی می‌کرد، در E3 سال ۲۰۰۴، سونی از سیستم جدید گیمینگ خود که یک پلی‌استیشن قابل حمل بود رونمایی کرد. این کنسول که واکمن قرن ۲۱ نامیده شد، قادر به انجام وظایف مختلفی مانند نمایش فیلم، موسیقی و اجرای بازی بود. قبل از کنسول دستی PSP، کنسول‌های قابل حمل چنین قدرت سخت‌افزاری بالایی نداشتند و سازندگان به این صورت با آزادی برای به سرانجام رساندن آرزوهای خود روی یک کنسول دستی رو به رو نشده بودند. کنسول دستی Game Boy نینتندو و کنسول دستی Game Gear کمپانی سگا شاید محبوبیت زیادی داشتند اما هرگز چنین قدرتی درون یک کنسول دستی گنجانده نشده بود. درست زمانی که نینتندو در بخش کنسول‌های دستی فروش بی‌نظیری را تجربه می‌کرد، این تنها PSP بود که با ورود خود توانست شانه به شانه محصول این کمپانی حرکت کند و دیگر کمپانی‌ها به سختی جرات ورود به این بخش از دنیای گیمینگ را داشته باشند.

در سال ۲۰۰۴ یک کنسول قابل حمل که اجازه دهد بازی‌ها را با کیفیت گرافیکی بسیار خوب و نزدیک به کنسول‌های خانگی تجربه کنیم بسیار هیجان‌انگیز بود. یکی از موفقیت‌های بسیار خوب این کنسول وجود بازی‌های بسیار خوب و بزرگی بود که طرفداران زیادی داشتند. نسخه‌های فرعی بازی‌هایی مانند Assassin’s Creed ،Call of Duty ،Castlevania ،Dirt ،Crash، FIFA ،Gran Turismo و حتی بازی God of War ارزش این کنسول را بیش از پیش بالا بردند. مدل‌های مختلفی از این کنسول از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۱ به بازار عرضه شدند. PSP 1000 ،PSP 2000 ،PSP 3000 ،PSP Go و PSP E1000 از جمله مدل‌هایی بودند که با امکانات مختلف به بازار عرضه شدند. در مجموع این کنسول توانست ۸۲ میلیون واحد فروش داشته باشد.

در سال ۲۰۰۵، رقیبی بسیار جدی‌تر به نام ایکس‌باکس 360 در برابر کنسول سونی قرار گرفت. ایکس‌باکس که آغاز کننده نسل هفتم کنسول‌‌های خانگی بود، از سخت‌افزاری خوب، راحت برای بازی‌سازی و امکانات جذاب بهره می‌برد. اما از طرفی دیگر کمپانی سونی توسط پلی‌استیشن 2 جایگاه بسیار محکمی برای خود دست و پا کرده بود و اعتماد به نفس بالایی داشت. از همین جهت آن‌ها با یک سال تاخیر و سیاست‌هایی عجیب کنسول پلی‌استیشن 3 را عرضه کردند. پلی‌استیشن 3 بدترین عرضه کنسولی تاریخ سونی را داشت. تاخیرهای مختلف، قیمت بسیار بالا و وحشتناک کنسول که از خوش خیالی سونی نشات گرفته بود، عدم وجود بازی‌های هنگام انتشار و حتی نقد و تحلیل‌های شخصیت‌های مهمی مانند گیب نویل از سوی کمپانی والو که کنسول را هدر دادن وقت نامیده بود از جمله مشکلات بسیار بدی بود که گریبانگیر سونی در هنگام عرضه پلی‌استیشن 3 شد. البته باید گفت سونی خود مقصر این مشکلات بود و اعتماد به نفس بالا کار دست کمپانی سونی داد.

البته این مشکلات هیچ ربطی به خود کنسول نداشت و تنها مربوط به سیاست‌های خود سونی می‌شد. کنسول پلی‌استیشن 3 نکات ویژه‌ای مانند پشتیبانی از فرمت دیسک‌های بلوری داشت. همچنین از نظر سخت‌افزاری، این کنسول قدرت بالایی داشت، اما نسبت به کنسول مایکروسافت بازی ساختن برای آن کمی پیچیده‌تر بود. اما در کل موردی که باعث عقب ماندن سونی در اوایل عرضه این کنسول شد، قیمت ۶۰۰ دلاری آن برای مدل ۶۰ گیگابایتی و قیمت ۵۰۰ دلاری برای کنسول ۲۰ گیگابایتی بود. اما کنسول مایکروسافت که در آن زمان با عرضه بازی فوق‌العاده Gears of War سر و صدایی عجیبی با گرافیک خیره کننده خود به راه انداخته بود، ۱۰۰ دلار ارزان‌تر از کنسول سونی قیمت داشت.

در طول رقابت با ایکس‌باکس و کنسول Wii، شاید می‌توان گفت تنها برگ برنده سونی استودیوهای داخلی بودند که بازی‌های بی‌نظیری را عرضه کردند. درست است پلی‌استیشن 3 قدرت سخت‌افزاری بالایی داشت، اما سازندگان وقت زیادی را مانند استودیوهای داخلی سونی نمی‌توانستند برای این کنسول خرج کنند. یکی از مهم‌ترین استودیوهای داخلی این کمپانی ناتی‌داگ بود که با عرضه بازی Uncharted 2 جانی دوباره به این کنسول دمید و قدرت بالای آن را به نمایش گذاشت. آثاری مانند God of War 3 ،Uncharted 3، KillZone 2 و The Last of Us جزو بازی‌های بی‌نظیری بودند که توانستند پلی‌استیشن 3 را به جایگاهی که باید باشد برسانند و فاصله کنسول را نسبت به کنسول ایکس‌باکس 360 کاهش دهند.

در طول عمر کنسول پلی‌استیشن 3، سونی اشتباهات مختلفی نیز در کارنامه خود داشت. آن‌ها در ابتدا کنترلر جدید سیکس‌اکسیس را عرضه کردند که در نگاه اول کنترلری بسیار خوب به شمار می‌رفت، اما عدم وجود ویبره به خاطر وجود سنسور‌های حساس حرکتی در کنترلر، باعث دلسرد شدن طرفداران شده بود.از طرفی کنترلر کنسول Wii که هم دارای سنسور حرکتی بود و در عین حال قابلیت ویبره را در خود جای داده بود، فشارها را روی سونی بیشتر از قبل کرده بود. همچنین یکی دیگر از مشکلاتی که گریبانگیر سونی شده بود، هک گسترده سرورهای این کنسول بود که اطلاعات بسیاری از کاربران را فاش کرد.در ماه نوامبر سال ۲۰۱۱ اتفاقی ناگوار برای سونی رخ داد و شبکه پلی‌استیشن هک شد و تک تک گیمرها را در شوک قرار داد. از آن بدتر این بود که اطلاعات ۷۷ میلیون کاربر شبکه پلی‌استیشن توسط این هکرها دزدیده شدند. بعد از مدت‌ها تلاش، سونی بالاخره توانست شبکه پلی‌استیشن را به حالت عادی بازگرداند و سرورها آنلاین شدند. سونی نیز برای عذرخواهی از مردم، بازی‌هایی چون Dead Nation ،Wipeout HD و Infamous را به صورت رایگان به آن‌ها ارایه داد.

در آن سال‌ها که نینتندو با کنترل حرکتی فوق‌العاده جذاب و خلاقانه خود توانست نگاه میلیون‌ها میلیون نفر را به خود جلب کند و به راحتی باعث فروش کنسول خود شود، هم سونی و هم مایکروسافت در ادامه راه سعی کردند تا برای خود سنسور حرکتی تولید کنند تا از قافله عقب نمانند. مایکروسافت که کینکت را عرضه کرد و سونی نیز کنترلر حرکتی Move را معرفی کرد. به عنوان تکنولوژی جدید، هم Move و هم کینکت محصولات بدی نبودند و جذابیت فوق‌العاده‌ای داشتند. اما به هر حال این دو کمپانی خیلی دیر این کار را انجام دادند و نینتندو قشر عظیمی از بازیکنان غیر حرفه‌ای را در اختیار خود داشت.

در نهایت، سونی هرگز نتوانست به آن صورت که نینتندو از کنترلر حرکتی Wii پشتیبانی کرد، از کنترلر موو پشتیبانی کند. اما از این مسئله نمی‌توان گذشت که کنترلر موو به روش‌های خلاقانه‌ای در برخی از بازی‌ها به کار برده شده بود؛ بازی‌هایی مانند Heavy Rain و Portal 2. اما به طور کلی، سیاست‌های سونی در قبال موو اشتباه بود. دو کنترلر و یک دوربین به تنهایی قیمتی بالاتر از کنسول Wii داشتند و بازی‌های بزرگی هم با پشتیبانی از این کنترلر عرضه نشدند. البته نباید فراموش کرد که کنترلر موو، حالا با وجود هدست واقعیت مجازی پلی‌استیشن، شانس دوباره‌ای را به دست آورده است. اما برای پلی‌استیشن 3 و خریداران آن چیزی جز شکست نبود و خیلی‌ها آن را برای کنسول پلی‌استیشن 3 شکست خورده می‌دانستند.

در اواخر سال ۲۰۱۱، کمپانی سونی برای ادامه موفقیت‌های کنسول دستی PSP، کنسول قابل حمل جدیدی با مشخصاتی مشابه با کنسول‌های خانگی نسل هفتم به نام پلی‌استیشن ویتا عرضه کرد. این کنسول دستی قدرتمند قادر بود بازی‌هایی با گرافیک عالی را به اجرا بگذارد. اما دو مشکل بسیار بزرگ بر سر راه آن قرار گرفت. اصلی‌ترین مشکل این کنسول چیزی نبود جز وجود تبلت‌ها و گوشی‌های مختلفی که امکانات بیشتری را در اختیار خریداران قرار می‌دادند. اما مشکل بعدی کنسول ویتا، حضور کنسول دستی Nintendo 3DS بود. کنسول نینتندو همراه با بازی‌های محبوب خود به شدت مورد توجه بازیکنان قرار گرفت و با فاصله زیادی ویتا را پشت سر گذاشت. اما مهم‌ترین نکته‌ای که باعث شکست این کنسول شد، بی‌توجهی خود سونی و استودیوهای آن به پلی‌استیشن ویتا بود. اکثر بازی‌هایی که برای این کنسول تولید شد کوچک و کم اهمیت بودند و برای بسیاری از گیمرهای حرفه‌ای هیچ جذابیتی نداشتند. حتی برخی از این بازی‌ها نیز روی گوشی‌های موبایل قابل بازی بودند و نیازی نبود به خاطرشان یک کنسول دستی جدا خریداری شود.

البته قیمت بالای این محصول نیز از دیگر مشکلاتی بود که بر سر راهش قرار گرفت. در عین حال که می‌توانستیم با ۳۰۰ دلار یک کنسول نسل هفتمی با کلی بازی خریداری کنیم، ویتا قیمتی ۲۵۰ دلاری داشت. البته این به خاطر سخت‌افزار بسیار قدرتمند این محصول بود، اما سونی هیچگاه نتوانست قدرت این محصول را به خوبی به سازندگان و بازیکنان نشان دهد. علاوه بر گران بودن این محصول، کارت‌های حافظه کنسول ویتا از جمله تصمیمات بد سونی بود. خریداران باید برای حافظه ۳۲ گیگابایتی کنسول ویتا ۱۰۰ دلار پرداخت می‌کردند. این در صورتی بود که کارت‌های حافظه معمولی ۳۲ گیگابایتی حدود ۲۰ دلار قیمت داشتند. پس از مدتی حتی خود سونی نیز در کنفرانس‌های خود اشاره خیلی کوچکی به این کنسول می‌کرد و دیگر با آن کاری نداشت. تا سال ۲۰۱۳ سونی تنها توانست 4 میلیون واحد از این دستگاه را به فروش برساند. در آخرین کنفرانس خبری E3 نیز سونی تیر خلاص را زد و هیچ حرفی از این کنسول دستی در مهم‌ترین رویداد صنعت گیم به زبان نیاورد.

پس از به پایان رسیدن نسل با شکوه هفتم که ایکس‌باکس، پلی‌استیشن و Wii هر سه با سبک و سیاق خود اتفاقاتی عالی را رقم زدند و البته اشتباهات عجیب غریبی نیز در کارنامه خود ثبت کردند، نوبت به معرفی کنسول‌های نسل هشتمی رسید. در طی رونمایی کنسول‌ها، اتفاقاتی رقم خورد که کل نسل را تحت شعاع خود قرار داد؛ مایکروسافت مسیری پر از سیاست‌های اشتباه را اتخاذ کرد و سونی درست برعکس آن‌ها سیاست‌هایی را پیش گرفت که نگاه خیلی از گیمرها را به خود جلب کرد. قیمت بالای کنسول مایکروسافت، قیمت پایین‌تر کنسول سونی، قدرت سخت‌افزاری بهتر کنسول سونی نسبت به مایکروسافت و حتی سیاست‌های بخش آنلاین و بازی‌های دست دوم باعث شد تا خیلی از گیمرها مایکروسافت را نادیده بگیرند و به سمت سونی بیایند. فروش پلی‌استیشن 4 به قدری بالا رفت که بسیاری از تحلیل گران آن را موفق‌تر از کنسول پلی‌استیشن 2 می‌دانند. حتی شرایط سخت‌افزاری پلی‌استیشن به قدری خوب بود که از وضوح تصویر و نرخ فریم دو برابری نسبت به کنسول رقیب در برخی بازی‌ها برخوردار بود. از آن طرف نیز نینتندو در این نسل هیچ حرفی برای گفتن نداشت. آن‌ها کنسول Wii U را عرضه کردند که جذابیت خاصی نداشت و به قدری سخت‌افزار آن بد بود که سازنده‌های خارج از این کمپانی علاقه‌ای به ساخت بازی برای آن‌ نداشتند.

شاید از نظر فروش این کنسول هنوز به پای پلی‌استیشن 2 نرسیده باشد، اما می‌توان به راحتی بیان کرد که کنسول پلی‌استیشن 4 موفق‌ترین کنسول کمپانی سونی محسوب می‌شود. در حالی که روز به روز به فروش این کنسول افزوده می‌شود، بازی‌های بزرگ مختلفی نیز برای آن عرضه شده‌اند. آثاری مانند Uncharted 4 یا Bloodborne که هر کدام شکوه و عظمت خود را دارند. همچنین بازی‌های بزرگی که در راه هستند، نوید موفقیت هر چه بیشتر این کنسول را می‌دهند. چه به لطف سیاست‌های خود سونی یا چه بهره صحیح از اشتباهات مایکروسافت، سونی توانست در نسل هشتم کنسول‌ها برنده زودهنگامی از سوی طرفداران و از نظر فروش محسوب شود و موفقیتی بی‌حرف و حدیث را در کارنامه خود ثبت کند.

اما یکی از اتفاقات عجیبی که در یک سال اخیر رخ داده، زمزمه شایعاتی منبی بر عرضه کنسولی با نام رمزی پلی‌استیشن 4.5 یا پلی‌استیشن نئو است که در آخر خود سونی نیز این کنسول را تایید کرده است. این موضوع از این جهت عجیب بود که ‌سونی با کنسول پلی‌استیشن 4 به تنهایی در نسل هشتم آقایی می‌کرد و نیاز به کنسولی با قدرت سخت‌افزاری بالاتر نبود. مشخص نیست دلیل اصلی عرضه این کنسول به خاطر نیاز به قدرت بالای هدست واقعیت مجازی Playstation VR است یا عقب نماندن سونی از پروژه اسکورپیو مایکروسافت. به هر حال باید منتظر ماند و دید سونی چه سیاست‌هایی را با پلی‌استیشن نئو اتخاذ می‌کند و چگونه این موفقیت دست نیافتنی خود را حفظ خواهد کرد.

شما چه خاطرات تلخ و شیرینی با کنسول‌های پلی‌استیشن دارید؟ خاطرات خود را با زومجی به اشتراک بگذارید.