نظر کارشناسان در مورد شباهت فیلم‌های هالیوودی با ویروس کرونا

سرویس استریم نتفلیکس (Netflix) در مستندی با عنوان Pandemic (بیماری جهان‌گیر)، نظر کارشناسان حوزهٔ بهداشت و درمان را در مورد چگونگی شیوع ویروس‌های کشنده، راه‌های مهار کردن این نوع همه‌گیری‌ها و البته پیامدهای چنین فجایعی را جویا شده بود و تنها چند ماه پس از پخش این مستند، دنیا درگیر ویروسی جدید، شدیداً واگیردار و البته کشنده‌ای با نامویروس کروناشد.

آژانس کنترل و پیشگیری بیماری (یکی از آژانس‌های ایالات متحده آمریکا و تحت نظر وزارت بهداشت و خدمات انسانی که به‌صورت رسمی در سطح دولت فدرال ایالات متحده آمریکا فعالیت دارد. این مرکز با ارائه اطلاعات پیرامون بهداشت، جهت محافظت از بهداشت عمومی و سلامتی فعالیت داشته و در این راه از وزارت بهداشت و سازمان‌های دیگر کمک می‌گیرد) در گزارشی میزان خطرناک‌بودن ویروس کرونا یا Covid 19 را چنین بیان کرده است:

Covid 19 یا همان ویروس کرونا، به‌صورت بالقوه برای سلامت عمومی جامعه چه در ایالات متحده آمریکا و چه در دیگر نقاط جهان، خطری بسیار جدی است.

همان‌طور که خود در خبرها خوانده‌اید و مطلع هستید، برخی کارشناسان حوزه بهداشت و درمان و همچنین برخی دانشمندان، پیش‌بینی کرده‌اند ۴۰ تا ۷۰٪ مردم دنیا طی سال جاری، در خطر ابتلای آلوده‌شدن به‌ ویروس کرونا هستند (البته مبتلا‌شدن به کرونا به‌معنای بیماری شدید و مرگ حتمی نیست). طبق آمار جدید سازمان بهداشت جهانی، حدوداً ۳.۴٪ افرادی که مبتلا به‌بیماری کرونا می‌شوند، جان خود را از دست می‌دهند که این عدد در مقایسه با آنفولانزای فصلی که ۱٪ است، رقمی بالا و نگران‌کننده محسوب می‌شود.

فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی، آینه‌ای از زندگی روزمره ما هستند، اما در این مورد خاص چطور؟ درواقع سینما و علی‌الخصوص سینمای هالیوود، در رابطه با چنین فجایعی تا چه میزان می‌توانند به‌درک بهتر ما نسبت به‌اتفاقاتی که در اطرافمان رخ می‌دهند کمک کنند و حال که کل مردم جهان به‌نحوی اسیر ویروس کرونا شده‌اند و با بحرانی به‌نظر سخت قابل کنترل روبه‌رو هستیم، آیا چیزهایی که در فیلم‌ها دیده‌ایم طرحی دقیق از چنین واقعه‌ای داده‌اند؟ سایت اینترتینمنت ویکلی با دو کارشناسی که در مستند «بیماری جهان‌گیر» حضور داشتند در این زمینه صحبت کرده است؛ دکتر سیرا مدد، متخصص پاتوژن‌های خونی و دکتر دنیس کارول، عضو پیشین ادارهٔ توسعه بین‌المللی آمریکا در بخش همه‌گیری بیماری آنفولانزا و بیماری‌های تهدید‌کنندهٔ نوظهور تا نظر آنان را در مورد وقایع به‌تصویر کشیده‌شده در برخی فیلم‌های هالیوودی جویا شود. خبرنگار این سایت منتخبی از صحنه‌های برخی فیلم‌های معروف را برای این دو کارشناس نمایش داده است تا آنان حقیقت را از خیال‌پردازی و اتفاقات غیرواقع، جدا کرده و البته بگویند که تا چه اندازه باید از ویروس کرونا و اتفاقاتی این چنینی بترسیم!

انتقال اولیه ویروس

فیلم «بیست‌وهشت روز بعد» در سال ۲۰۰۲ اکران شد و کارگردانی آن را دنی بویل بر عهده داشت. در این فیلم پسارستاخیزی، علمی-تخیلی و ترسناک، یک میمونِ مریض در آزمایشگاهی از قفس خود رهاشده و منشأ شیوع ویروسی ترسناک می‌شود؛ ویروسی که توانایی انتقال از طریق خون و بزاق دهان را دارد و خیلی زود شهر بزرگ لندن را خالی از سکنه می‌کند و هرکسی در شهر باقی مانده، تبدیل به‌موجودی شده است که در فیلم‌ها با نام زامبی شناخته می‌شود.

در این رابطه دو بیماری به‌یادمان می‌آید، اول بیماری ویروسی ابولا و بعد هم بیماری ویروسی کرونا که این روزها درگیر آن هستیم. در سال ۲۰۱۴، حدود ۲۸۰۰۰ نفر به‌بیماری ویروسی ابولا مبتلا شدند. این عدد در برابر مبتلایان به‌بیماری کرونا که یک بیماری تنفسی است، چندان عدد بزرگ و چشمگیری نیست؛ در حال حاضر نزدیک به ۲۰۰۰۰۰ مبتلا به‌ویروس کرونای تأیید‌شده در ظرف دو ماه و چند روز داریم.

تا لحظهٔ نگارش این مطلب، نزدیک به ۹۰۰۰ بیمارِ مبتلا به‌این ویروس جان خود را از دست داده‌اند. این در حالی است که بیماری ابولا از زمان شیوع تا اکنون تقریباً ۱۱۰۰۰ کشته برجای گذاشته است. ویروس کرونا با سرعتی غیرقابل تصور در سراسر جهان در حال گسترش است، اما خب نسبت به‌آنچه در فیلم «بیست‌وهشت روز بعد» تماشا کردیم، شدت بسیار کمتری دارد و البته با وجود کشته‌های فراوان، هنوز هم به‌وحشتناکی فیلم دنی بویل از هیچ زاویه‌ای نمی‌رسد‌ (حداقل مردم زامبی نشده‌اند و چنین چیزی زایدهٔ تخیلات ذهنی بشر است). بااین‌حال همچنان نگرانی در مورد ویروس کرونا در درازمدت وجود دارد و دکتر دنیس کارول نگرانی خود را چنین بیان کرده است:

هرساله در فصل زمستان، چرخهٔ هر دو بیماری کرونا و آنفولانزای فصلی را داریم و خب در این صورت چالشی سخت و مشکلی اساسی پیش‌روی خواهیم داشت.

شناسایی

فیلم «جنگ جهانی زد» در سال ۲۰۱۳ به‌کارگردانی مارک فورستر و براساس رمان پرفروش «جنگ جهانی زد: تاریخ شفاهی جنگ زامبی»، اثر مکس براکس اکران شد و در این فیلم برد پیت نقش شخصیت اصلی داستان را بر عهده داشت. در یکی از صحنه‌های فیلم، مأمور یارگن وارمبورن (با نقش‌آفرینی لودی بوکن) برای جری لین (با نقش‌آفرینی برد پیت)، در مورد شیوع یک نوع ویروس زامبی‌زا صحبت می‌کند و اینکه اگر یک نفر برای مقابله با آن از پیش آماده شده بود، امکان جلوگیری از همه‌گیری ویروس وجود داشت (مأمور یارگن وارمبورن از تئوری ۱۰ مرد سخن گفت که در این تئوری ۹ نفر با موضوعی موافق هستند، اما یک نفر باید تحت هر شرایطی مخالف تصمیمات باشد تا در موارد نیاز، گزینهٔ فرعی نیز وجود داشته باشد).

سازمان بهداشت جهانی مسئول هشدار به‌عموم افراد جامعه در مورد خطرهای قریب‌الوقوعی همچون شیوع ویروس کرونا است. این سازمان همراه با گروه مقررات بین‌المللی بهداشت که همواره به‌دنبال یافتن خطرهای این چنینی در سراسر جهان است، مدل خاصی از تئوری ۱۰ مرد دارد. طبق سخنان دکتر دنیس کارول، در مورد ویروس کرونا، سازمان بهداشت جهانی به‌شیوهٔ خود دولت‌ها را نسبت به‌گسترش نگرا‌ن‌کننده ویروس کرونا خبردار کرد؛ وی در این رابطه چنین گفت:

سازمان به‌خوبی امور را در دست داشت، بخش مشورتی گروه‌های کارشناسی پیوسته از این موضوع اطمینان حاصل می‌کردند که چه کسی توانایی سخنگو‌شدن را دارد و البته این شخص باید مورد حمایت جوامع علمی باشد و سخنانی که می‌گوید، همواره پشتوانهٔ علمی داشته باشند.

اما خب مشکل اینجاست که دولت‌ها در حقیقت چه اقدامات پیش‌گیرانه و احتیاطی درست، مناسبی و مفیدی را انجام می‌دهند که همان تئوری ۱۰ مرد آنان است.

دکتر دنیس کارول سخنان خود را چنین ادامه می‌دهد:

هشدار و اطلاع‌رسانی فنی نسبت به‌سلامت عموم جامعه، معمولاً به‌موقع و قبل از زمان معینی صورت می‌گیرد. می‌توانید نگاهی به‌جهان داشته باشید و ببینید دولت‌ها چقدر سریع به‌شیوع این بیماری واکنش نشان دادند یا بالعکس ندادند. فکر می‌کنم اکثر کنفرانس‌های مطبوعاتی اخیری که رئيس‌جمهورمان (اشاره به ) برگزار کرده و باوجود اظهاراتی که در این رابطه داشته است، هنوز هم مردم ما فکر نمی‌کنند که شیوع ویروس کرونا، مشکل آنچنان بزرگی باشد.

جلوگیری از گسترش اولیه

فیلم «شیوع» به‌کارگردانی استیون سودربرگ در سال ۲۰۱۱ اکران شد و بازیگران مطرحی چون ماریون کوتیار، مت دیمون، لارنس فیشبرن، جود لا، گوئینت پالترو و کیت وینسلت در آن حضور داشتند و به‌ایفای نقش پرداختند. در این فیلم شاهد شباهت شیوع ویروس با ویروس کرونا بودیم که همین موضوع باعث شد تا بسیاری شروع به‌مقایسه اتفاقات فیلم با شیوع این بیماری کنند و حتی شاهد ارائه تصاویر مشابه نیز بودیم. همچنین در مقاله‌ای مفصل به‌شباهت‌های ویروس فیلم «شیوع» با ویروس کرونا پرداختیم. در این فیلم شخصیت دکتر ارین میرز (با نقش‌آفرینی کیت وینسلت)، طی تحقیقات خود متوجه می‌شود شخصیت بث (با نقش‌آفرینی گوئینت پالترو)، با مردی رابطه داشته که ناقل ویروس بوده است و مأموریت وی نیز از همان ابتدا جداکردن آن مرد از دیگران تحت هر شرایطی بود.

نوعی پروسه بسیار دقیق و پیچیده داریم با نام «دنبال‌کردن بیمار» که در این پروسه اشخاصی را که با فرد بیمار ارتباط داشته‌اند و بیمار شده‌اند، از جامعه جدا کرده و سپس اشخاصی را که ممکن است با این فرد برخورد داشته باشند، شناسایی می‌کنیم، کارهای آنان را دنبال می‌کنیم و درواقع همیشه آنان را تحت نظر داریم.

البته در فیلم «شیوع» صحنه‌ای وجود داشت که چندان درست نبود و دکتر کارول در مورد آن صحنه گفت:

در چرخهٔ دنبال‌کردن افراد بیمار، باید تمامی افرادی که در صحنهٔ اتوبوس حضور داشتند، تحت نظر قرار می‌گرفتند و باید اطمینان حاصل می‌شد که آنان نیز بخشی از پروسه «دنبال‌کردن بیمار» باشند.

قرنطینه

فیلم اکشن، مهیج، و علمی–تخیلی «همه‌گیری» به‌کارگردانی ولفگانگ پترسن و با حضور بازیگرانی چون داستین هافمن، رنه روسو، مورگان فریمن، دونالد ساترلند و کوین اسپیسی در سال ۱۹۹۵ اکران شد و داستان این فیلم در اردوگاهی از سربازان مزدور روایت می‌شد که یک بیماری عفونی مرموز توجه مقامات بخش بهداشت ارتش آمریکا را جلب می‌کند و دکتر سام دانیلز (با نقش‌آفرینی داستین هافمن) مأمور بررسی این بیماری می‌شود. همه‌گیری این بیماری با بی‌احتیاطی یک تکنیسین بیمارستان آغاز می‌شود که شيشهٔ حاوی نمونه خون آلوده‌شده را اتفاقی می‌شکند و ویروس از طریق هوا خیلی سریع بین همه منتشر می‌شود. دستور قرنطینه شهر صادر می‌شود، اما قرنطینه‌کردن مشکلات خود را دارد و نمی‌توان رفتار اشخاص را در این موقعیت پیش‌بینی کرد و نافرمانی از دستورات شروع می‌شود.

شیوع بیماری کرونا در شهر ووهان کشور چین بود و درواقع اولین مورد شناسایی‌شده مبتلا به‌این ویروس، در این شهر پیدا شد. مقامات دولت چین به‌سرعت دستور قرنطینه شهر ووهان را صادر می‌کنند تا بتوانند جلوی پتانسیل وحشتناک گسترش ویروس کرونا یا Covid 19 را بگیرند. روش قرنطینه‌‌سازی در شهرهای بزرگ دیگری نیز پیاده شد و دولت آمریکا نیز به‌صورت جدی این گزینه را روی میز دارد. در همین راستا طی دو ماه اخیر از برخی مسافرانی که از کشور چین وارد خاک ایالات متحده آمریکا شده‌اند، خواسته شده است که جهت احتیاط و همچنین احترام به‌افراد دیگر جامعه، خود را قرنطینهٔ خانگی کنند. بسیاری عقیده دارند قرنطینه‌سازی در کشوری چون آمریکا به‌دلیل نوع دموکراسی حاکم بر این کشور انجام نشده است.

دکتر سیرا مدد در رابطه با قرنطینه‌سازی شهرها در کشور آمریکا چنین نظری دارد:

در کشور چین دیدید که تعداد بسیاری کمی از قشر دکترها تلاش کردند در مورد اتفاقی جدی که در حال رخ‌دادن بود، به‌دولت و مردم هشدار بدهند. اما در مقابل مقامات ارشد دولت چین با قانون کلی این کشور به‌سراغ آن قشر اندک در خانه‌هایشان رفتند و آنان را به‌سکوت واداشتند و به‌آنان هشدار دادند که شما را پیدا خواهیم کرد و چنین و چنان می‌کنیم. فکر می‌کنم خود بهتر می‌دانید چه نوع استراتژی‌ای را مقامات دولت چین در پیش گرفتند. به‌نظر من تجربه‌ای که از نتیجهٔ آن اقدامات گرفتیم سبب می‌شود دولت ما رویهٔ متفاوتی را در پیش بگیرد.

ایالات متحده آمریکا با رعب و وحشتی که شیوع یک بیماری می‌تواند در بطن یک جامعه به‌وجود آورد ناآشنا نیست و در سال ۲۰۰۹ همه‌گیری ویروس آنفلولانزای خوکی این وضعیت را در این کشور به‌وجود آورده بود، اما خبری از قرنطینهٔ شهری نبود و مقامات بلندپایه این کشور چنین تصمیمی نگرفتند.

واکسن

بار دیگر به فیلم «شیوع» استیون سودربرگ بازگردیم که بیشترین شباهت را به‌اتفاقاتی که در حال حاضر شاهد آن هستیم دارد. برخی گزارش‌ها خبر از تهیه واکسن اولیه ویروس کرونا می‌دهند و حتی در ایالات متحده اولین نمونه روی انسان آزمایش شده است. اما طبق تخمین زمانی کارشناسان حوزهٔ بهداشت، تولید انبوه واکسنِ حقیقی Covid 19 از همین الان حداقل بین ۱۲ تا ۱۸ ماه طول خواهد کشید. دکتر دنیس کارول نیز این تخمین زمانی را تأیید می‌کند و همچنین می‌افزاید که هرگونه واکسنی هم اگر درست شده باشد، به‌احتمال فراوان باید منتظر توزیع آن پس از پایان‌یافتن موج کنونی ویروس کرونا باشیم. البته انتظار می‌رود تولید واکسن‌های جدید، سال به‌سال سرعت بیشتری گرفته و درنهایت همچون واکسن آنفولانزای فصلی در دسترس مردم قرار بگیرد، این موضوع نیازمند زمان است که خب با این وضعیتی که اکنون دولت‌ها با آن مواجه هستند، هر ثانیه نیز حکم طلا را دارد.

درنهایت دکتر دنیس کارول هرگونه توطئه‌چینی در مورد ساخت این ویروس در آزمایشگاه را رد می‌کند و در مورد تهیه واکسن نیز چنین نظری دارد:

مراحل توسعه و تولید واکسن بسیار پرهزینه است و زمان زیادی باید برای کشف یک واکسن سپری شود و این‌طور نیست که واکسن را بتوان خیلی زود به‌صورت عمده تولید و راهی بازار کرد.

گفتنی است هفته گذشته بود که اعلام شد تست کرونایتام هنکسوریتا ویلسونمثبت اعلام شده و این دو در حال حاضر در قرنطینه به سر می‌برند. ادریس البا، بازیگر برنده جایزه گلدن گلوب نیز با انتشار ویدیویی در صفحهٔ شخصی خود در توییتر اعلام کرد که وی به ویروس کرونا مبتلا شده است و اکنون در قرطنیه به‌سر می‌برد. کریستوفر هیویو که وی را با نقش‌آفرینی در سریال Game of Thrones (بازی تاج و تخت) و فیلم Force Majeure (فورس ماژور) می‌شناسیم هم به‌کرونا مبتلا شده است.

ویروس کرونا طی روزهای اخیر باعث کاهش شدید مراجعه‌کنندگان به‌سینما شده است. کاهش استقبال مردم از فیلم‌ها باعث شد تا اکران فیلم‌های بسیاری از جمله فیلم No Time to Die (زمانی برای مردن نیست)، فیلم Fast and Furious 9 (فیلم سریع و خشن ۹)، فیلم Mulan (مولان) و فیلم A Quiet Place: Part 2 (یک مکان ساکت: قسمت دوم) با تأخیر مواجه شوند. همچنین فیلمبرداری و تولید فیلم‌های سینمایی و سریال‌هایی چون فصل دوم سریال The Witcher (ویچر)، فصل چهارم سریال Stranger Things (اتفاقات ناآشنا)، سریال The Lord of the Rings (ارباب حلقه‌ها)، فیلم The Batman (بتمن)، فیلم Jurassic World: Dominion (دنیای ژوراسیک: دامینین)، فیلم Shang-Chi and The Legend of the Ten Rings (شانگ-چی و افسانه ۱۰ حلقه) نیز بخاطر شیوع گسترده ویروس کرونا در سراسر جهان تعطیل شده‌اند. فصل چهارم سریال Fargo (فارگو) شبکه FX به‌همراه فصل جدید سریال Atlanta (آتلانتا)، سریال Y: The Last Man (وای: آخرین مرد) و سریال Snowfall (اسنو‌فال)، دیگر سریال‌هایی هستند که تولید آن‌ها بخاطر ویروس کرونا تعطیل و عقب افتاده است.