همه چیز در مورد نبرد اپل و گوگل با اپیک بر سر Fortnite

اواخر تابستان سال قبل و درحالی‌که صنعت بازی آماده‌ی استقبال از کنسول‌های پلی استیشن 5، ایکس باکس سری ایکس و ایکس باکس سری اس می‌شد و همه‌ی اخبار مهم پیرامون این کنسول‌های نسل جدید جریان داشتند، ناگهان خبری حیرت‌انگیز منتشر شد که توانست لقب جنجالی‌ترین اتفاق چند وقت اخیر را به خود اختصاص دهد؛ خبری که حکایت از دعوای حقوقی عظیمی بین شرکت‌های اپیک گیمز (Epic Games) و اپل (Apple) داشت و کار به حذف یکی از محبوب‌ترین آثار تاریخ این صنعت یعنی بازی فورتنایت (Fortnite) از روی اپ استور رسید.

درگیری اپیک و اپل همچنان ادامه دارد و به مراحل جالبی رسیده و هنوز مشخص نیست پایان آن چه خواهد بود، ولی بد نیست نگاهی داشته باشیم به دلایل آغاز این ماجرا و اتفاقاتی که بعد از آن رخ داد و همین‌طور نتایجی که شاید در آینده به‌دنبال داشته باشد. با زومجی همراه شوید. این مقاله، اولین بار شهریور ۱۳۹۹ منتشر شده و ۲۷ شهریور با اطلاعات جدید (از قسمت رأی نهایی دادگاه اپل و اپیک گیمز به بعد) به‌روزرسانی شده است.

همه‌چیز از روز ۱۳ اوت (۲۳ مرداد) آغاز شد؛ زمانی‌که اپیک گیمز در بیانیه‌ای خبر از ارائه‌ی قیمت‌های مناسب‌تر برای آیتم‌های درون بازی و مواردی چون V-Buck (واحد پولی فورتنایت) داد. برای مثال اگر طرفداران بازی تا آن روز مجبور بودند برای دریافت هزار V-Buck ازطریق اپ استور و فروشگاه گوگل پلی مبلغ ۹.۹۹ دلار پرداخت کنند، اکنون می‌توانستند با پرداخت ۷.۹۹ دلار این کار را انجام دهند، یعنی تخفیفی معادل ۲۰٪ برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شد. البته نحوه‌ی پرداخت قبلی هم برای افرادی که همچنان تمایل به استفاده از آن داشتند، در نظر گرفته شده بود.

علت این قضیه به سیستم پرداخت جدید اپیک برمی‌گشت که مشتریان در آن به‌طور مستقیم از خود اپیک خرید می‌کردند و به‌نوعی سیستم‌های پرداخت اپل و گوگل دور زده می‌شد؛ دو شرکتی که با پرداخت پول توسط کاربران برای خرید هر چیزی (از آیتم‌هایی مثل لباس درون بازی‌های ویدیویی تا واحدهای پولی این بازی‌ها) ۳۰٪ از این مبلغ را برای خود برمی‌دارند و این قضیه هم جزئی از قوانین فروشگاه‌های هر دو شرکت محسوب می‌شود. حال اپیک قصد داشت با سیستم پرداخت جدید خود و عدم رعایت این قوانین و در نتیجه کاهش قیمت‌ها، به مخاطبان فورتنایت در خرید آیتم‌ها تخفیف دهد؛ موضوعی که البته به‌هیچ‌وجه از طرف اپل و گوگل قابل قبول نبود.

تنها ساعاتی پس از راه‌اندازی سیستم پرداختی جدید اپیک و پایین آمدن قیمت‌ها در فورتنایت، اخباری عجیب منتشر شد که نشان از خشم بالای مسئولان اپل و گوگل داشت؛ اخباری که ابتدا با حذف بازی فورتنایت از روی اپ‌استور آغاز شد و یکی از پرمخاطب‌ترین بازی‌های این روزها شاهد حذف نسخه‌های آیفون، آیپد و مک خود بود. درحالی‌که همه در شوک ناشی از شنیدن این خبر بودند، مشخص شد که فروشگاه گوگل‌پلی نیز دست به اقدام مشابهی زده و فورتنایت از روی فروشگاه اصلی سیستم‌عامل اندروید نیز حذف شده است.

اپل و گوگل هرکدام بیانیه‌ی خاص خود را هم در این زمینه منتشر کردند که هر دو بیانیه شباهت‌های زیادی به یکدیگر داشتند و از زیر سؤال رفتن قوانین خود توسط اپیک شکایت کرده و این قوانین را برای حفظ امنیت و یکسان‌سازی شرایط تمام بازی‌ها و برنامه‌ها واجب دانسته و درنهایت از گفت‌وگو با مسئولان اپیک و بازگشت دوباره‌ی فورتنایت به این فروشگاه‌ها در صورت رعایت قوانین استقبال کرده بودند.

روش پرداختی جدید اپیک که باعث ارزان‌تر شدن V-Buckها می‌شد

ولی اپیک هم ساکت نماند و خیلی زود شاهد واکنش مسئولان آن بودیم؛ واکنشی آن‌قدر سریع که نشان می‌داد آن‌ها از قبل احتمال رخ دادن چنین ماجرایی را می‌داده‌اند و خود را برای آن آماده کرده بودند. اپیک بلافاصله اقدام به شکایت حقوقی از صاحبان هر دو فروشگاه کرد و با اعتراض به حذف بازی خود، آن‌ها را متهم کرد به استفاده از سیستم توزیع ناعادلانه‌ای برای برنامه‌ها و بازی‌ها که به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان آسیب می‌زند و درصد زیادی از هر پرداخت را به خود اختصاص می‌دهد.

همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم، مشخص بود که اپیک از قبل آمادگی زیادی برای مقابله با تصمیم اپل در حذف فورتنایت داشته و به‌همین دلیل خیلی زود کمپینی تحت‌عنوان «فورتنایت را آزاد کنید» (Free Fortnite) را با هشتگ مربوط‌به آن راه‌اندازی و ویدیویی را نیز در این زمینه منتشر کرد که از علاقمندان فورتنایت می‌خواست برای جلوگیری از تبدیل شدن سال ۲۰۲۰ به ۱۹۸۴ (اشاره به رمان معروف جورج اورول) به اپیک بپیوندند و به جنگ با اپل بروند. این ویدیو نسخه‌ی پارودی و کمدی تبلیغی قدیمی از اپل بود؛ تبلیغی که اپل آن‌را به کارگردانی ریدلی اسکات در سال ۱۹۸۴ برای معرفی مکینتاش تولید کرده بود.

بعد از آن هم ماجرا به جایی رسید که اپیک حتی کلاه‌های مخصوصی را هم برای این نبرد عظیم(!) تدارک دید تا به نفرات برتر مسابقات فورتنایت اهدا کند. و البته اسکین مخصوصی تحت‌عنوان Tart Tycoon که به افرادی اهدا می‌شد که در مسابقات Free Fortnite بیش از ۱۰ امتیاز گرفته بودند؛ اسکینی که با ظاهر سیب‌مانند خود به شکل واضحی شرکت اپل را نشانه گرفته بود.

دانلود ویدیو از آپارات

سازنده‌ی فورتنایت در بیانیه‌ای که برای دفاع از خود منتشر کرد، چنین گفته بود: «اپل از اپیک درخواست کرده دوباره به سراغ استفاده از سیستم پرداخت اختصاصی آن برود و به ادامه یافتن انحصار این شرکت روی پرداخت‌های درون برنامه‌ای iOS کمک کند و اهمیتی به بازار آزاد رقابتی ندهد، ولی اپیک عقاید و اصولی را دنبال می‌کند که اجازه‌ی چنین کاری را به آن نمی‌دهد. به نظر اپیک، شما دارندگان وسایل همراه باید این اختیار را داشته باشید که برنامه‌های دلخواه خود را از هر جایی که دوست دارید روی وسیله‌ی موردنظرتان نصب کنید و تولیدکنندگان برنامه‌ها هم باید این آزادی عمل را داشته باشند که ایده‌های خود را در بازار رقابتی آزاد ارائه دهند، کاری که اپل با سیاست‌های خود جلوی آن‌را گرفته است.»

در ادامه‌ی بیانیه هم به مثال‌هایی در این زمینه اشاره شده بود: «سیاست‌های اپل به قدری محدودیت ایجاد می‌کند که آن‌ها جلوی ارائه‌ی سرویس‌های بازی مثل ایکس کلود (xCloud) از مایکروسافت، جیفورس ناو (GeForce Now) از انویدیا و استیدیا از گوگل را گرفته‌اند و سیاست‌های این شرکت به صورتی است که حتی اگر شبکه جهانی وب هم بعد از عرضه‌ی آیفون ایجاد می‌شد، جلوی آن‌را هم می‌گرفتند به این بهانه که نمی‌توانند روی آن نظارت کنند و تمام محتوا و سیستم‌های پرداخت آن‌را تحت کنترل داشته باشند.»

درنهایت هم این بیانیه با اشاره به گسترده بودن دنیای فورتنایت و مخاطبان بی‌شمار آن به پایان می‌رسید: «اپیک یکی از شرکت‌هایی است که در این سال‌ها تلاش کرده محیط‌هایی مناسب و سالم برای ارائه‌ی محصولات خود روی پلتفرم‌های مختلف در نظر بگیرد و سعی داشته با ارائه‌ی سازوکارهایی مثل قابلیت کراس‌پلتفرم و روابط نزدیک با مخاطبان روی هفت پلتفرم مختلف (که اکنون ۶ عدد شده‌اند) به صنعت بازی کمک کند. ما خود را ملزم به آزادی و کمک به دستیابی به آن می‌دانیم و در این راه مبارزه می‌کنیم.»

اسکین و کلاه مخصوص Free Fortnite

دراین‌میان به‌دلیل سازوکار متفاوت اندروید نسبت به iOS، حذف فورتنایت از فروشگاه گوگل‌پلی به اندازه‌ی اپ‌استور برای اپیک دردساز نمی‌شود. چرا که برخلاف iOS که کاربران آن محدود به استفاده از اپ‌استور هستند، سیستم‌عامل اندروید با آزادی عمل بالای خود به اپیک اجازه می‌دهد بازی را از راه‌های دیگری به‌دست علاقمندان برساند و هرچند حضور بازی روی گوگل‌پلی تفاوت چشم‌گیری با عدم حضور آن خواهد داشت، ولی راه‌های دیگری هم برای دانلود آن وجود دارد. همین قضیه هم باعث شده بود اپیک در سال ۲۰۱۸ بازی خود را از فروشگاه گوگل‌پلی خارج کند و آن‌را ازطریق روش‌های دیگری مثل سایت رسمی خود در اختیار علاقمندان قرار دهد.

در آن زمان تیم سوئینی مدیر اپیک گفته بود: «ما دوست داریم روی تمام پلتفرم‌ها رابطه‌ی مستقیمی با مخاطبان خود داشته باشیم و از آنجایی که به‌لطف گسترش اینترنت و انقلاب دیجیتالی وارد دورانی شده‌ایم که استفاده از فروشگاه‌های فیزیکی دیگر مثل گذشته اجباری نیست، می‌توانیم به سراغ راه‌های جدیدی برای ارتباط با مشتریان خود برویم.» البته در همان زمان هم چالش‌هایی بین اپیک و اپل به خاطر محدودیت‌های ایجاد شده توسط این شرکت به وجود آمده بود، ولی حداقل فضای اندروید به اپیک اجازه‌ی تصمیم‌گیری راحت‌تری را می‌داد.

در بیانیه‌ی اپیک پس از بازگشت به گوگل‌پلی نوشته شده بود: «بعد از گذشت ۱۸ ماه که بازی فورتنایت از راه‌هایی به جز فروشگاه گوگل‌پلی به‌دست علاقمندان می‌رسید، این نکته را متوجه شدیم که شرکت گوگل مشکلات زیادی را برای نرم‌افزارهای خارج از فروشگاه خود ایجاد می‌کند و باعث آسیب تجاری به آن‌ها می‌شود، آن هم ازطریق راه‌هایی مثل ترسناک نشان دادن نرم‌افزارهای خارج از گوگل‌پلی و نمایش دادن هشدارهای پی‌درپی به کاربران به خاطر دانلود آن‌ها از راه‌های دیگر و ایجاد این طرز تفکر که برنامه‌های خارج از گوگل‌پلی همگی مخرب و بدافزار هستند.»

به این ترتیب اپیک مجبور شد دوباره با ورود به گوگل‌پلی، با برداشت ۳۰٪ از پرداخت‌های مردم توسط گوگل موافقت کند. هرچند سوئینی باز هم از این قضیه شکایت داشت و ابراز امیدواری کرد که گوگل هرچه زودتر این درصد را کاهش دهد. ولی درنهایت به اتفاقات اخیر رسیدیم و تصمیم اپیک برای دور زدن مقررات گوگل و سرانجام حذف فورتنایت از این فروشگاه.

با اینکه در نگاه اول به نظر می‌رسید گوگل به اندازه‌ی اپل قصد مبارزه با اپیک را ندارد، ولی بعضی اخبار حکایت از شرایط دیگری داشت و گوگل هم به فکر راه‌های مختلفی برای ضربه زدن به اعتبار فورتنایت افتاده بود. برای مثال آن‌ها شرکت وان پلاس (OnePlus)، سازنده‌ی تلفن‌های همراه را مجبور کردند به قرارداد خود با اپیک پایان دهد؛ قراردادی که باعث می‌شد روی گوشی‌های این شرکتِ چینی نسخه‌ای از فورتنایت به‌طور از پیش نصب شده وجود داشته باشد. حتی طبق اظهارات اپیک، این موضوع در مورد شرکت الجی هم اتفاق افتاده و گوگل با آن‌ها هم در مورد حذف نسخه‌های از پیش نصب شده‌ی فورتنایت روی گوشی‌های خود مذاکره کرد.

اما بد نیست به عقب برگردیم و دلیل تصمیم اپیک گیمز برای دور زدن قوانین اپل و گوگل را از زاویه‌ای دیگر بررسی کنیم. اپیک در طول سال‌های اخیر سعی فراوانی کرده تا خود را شرکتی مدافع حقوق همه‌ی طرفین صنعت بازی نشان دهد، از بازی‌سازها گرفته تا گیمرها. برای مثال آن‌ها از سال ۲۰۱۵ اقدام به عرضه‌ی رایگان موتور آنریل 4 کردند و هر کسی از آن زمان به بعد می‌تواند بدون پرداخت مبلغ اولیه به‌سراغ استفاده از یکی از بهترین موتورهای گرافیکی بازار برود. فرد یا استودیوهای موردنظر اگر قصد درآمدزایی با محصول خود را نداشته باشد، نیازی به پرداخت مبلغی به اپیک نیست و در صورت تولید محصولی برای فروش نیز تا پیش‌از رسیدن درآمد آن به میزانی مشخص (که سال گذشته به یک میلیون دلار رسید) نیازی به پرداخت پول به اپیک نیست و پس از آن باید ۵٪ از درآمدهای بعدی را به این شرکت اختصاص داد.

به عقیده‌ی اپیک، ۳۰٪ سهم استیم از فروش بازی‌ها رقم خیلی زیادی است و آن‌ها باید این میزان را کاهش دهند، مثل خود اپیک که تنها ۱۲٪ از فروش هر بازی را به خود اختصاص می‌دهد. البته نگاهی به درصدهای دریافتی در فروشگاه‌های مختلف از پی سی گرفته تا کنسول‌ها و موبایل نشان می‌دهد دریافت ۳۰٪ از سهم فروش، رقمی کاملاً استاندارد است و تقریباً تمام فروشگاه‌های بزرگ چنین درصدی را برای خود برمی‌دارند، ولی به‌هرحال اپیک اعتقاد دارد این میزان سود بیش از حد است و تا زمانی‌که استیم درصد دریافتی خود را کاهش ندهد، آن‌ها هم به رقابت از راه‌هایی مثل انحصاری کردن بازی‌ها ادامه خواهند داد.

جالب اینکه مایکروساف هم به‌تازگی دست به اقدام مشابهی زده و از مدتی دیگر، رقم دریافتی خود از فروش بازی‌های فروشگاه ویندوز را به ۱۲٪ کاهش خواهد داد تا در این زمینه به فروشگاه اپیک گیمز نزدیک شده و این دو درکنار یکدیگر کار را برای استیم سخت‌تر کنند. هرچند استیم هم با سابقه زیاد و محبوبیت فوق‌العاده‌ای که دارد، به این سادگی‌ها بازار را از دست نخواهد داد.

این‌ها را گفتیم تا به این نکته اشاره کنیم که اپیک تلاش زیادی می‌کند تا خود را شرکتی خیرخواه و شاید بتوان گفت مهربان در صنعت بازی نشان دهد و کاهش قیمت‌های آیتم‌ها و واحد پولی فورتنایت نیز به‌نوعی در همین مسیر قرار گرفته است؛ موضوعی که البته این‌بار با موانع زیادی رو‌به‌رو شده و هنوز مشخص نیست به کجا ختم خواهد شد. دراین‌میان درحالی‌که آن روزها اکثر شرکت‌های بزرگ در هیاهوی دعوای اپیک و اپل سکوت کرده بودند، مایکروسافت به دفاع از اپیک گیمز پرداخته و نسبت به سیاست‌های انحصارطلبانه‌ی اپل اعتراض کرد.

غول ردموندی که خود نیز در آن دوران به‌دلیل سیاست‌های خاص اپل بازار به‌شدت وسیع iOS برای ایکس کلود را از دست داده بود، در بخشی از بیانیه‌اش چنین نوشته بود: «موتور گرافیکی آنریل اهمیت بسیار بالایی برای شرکت‌های مختلف از مایکروسافت گرفته تا استودیوهای کوچک و مستقل دارد و موتورهای خیلی کمی در بازار هستند که می‌توانند به اندازه‌ی آنریل به کمک شرکت‌های تردپارتی بیایند.» فیل اسپنسر، رئیس ایکس باکس نیز از این اقدام اپل شکایت کرده و احتمال قطع دسترسی اپیک به ابزار مرتبط با موتور آنریل را عملی نامناسب دانسته بود. بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که مایکروسافت بازی‌ای مثل Forza Street را روی iOS داشته که با موتور گرافیکی آنریل تولید شده و به همین دلیل در صحبت‌های خود به این بازی هم اشاره کرده و از مشکلات احتمالی برای به‌روزرسانی‌های آن گفته بود.

بااین‌حال اکنون که ماه‌ها از اواخر تابستان سال قبل و شکایت مایکروسافت از اپیک می‌گذرد، به‌تازگی شاهد ارائه سرویس ایکس کلود برای iOS بوده‌ایم؛ البته فعلاً به شکل خیلی محدود و دعوت‌نامه‌ای و ازطریق مرورگر اینترنت روی پلتفرم‌های مبتنی بر iOS.

به ماجرای اپیک و اپل برگردیم. در روزهای داغی که دعوای بین این شرکت‌ها اوج گرفته بود، اتفاقات مختلفی رخ داد که یکی از آن‌ها به انتشار ایمیل‌های سوئینی در فضای مجازی مربوط می‌شد؛ ایمیل‌هایی که او پیش از تصمیم نهایی اپیک برای دور زدن قوانین اپل با مسئولان بالارتبه‌ی این شرکت رد و بدل کرده و از آن‌ها خواسته بود فکری به حال سهم ۳۰٪ و کاهش آن کنند و نه فقط در مورد فورتنایت، بلکه برای سایر برنامه‌ها و بازی‌های اپ‌استور نیز این درصد را کاهش دهند.

در یکی از این ایمیل‌های سوئینی که تاریخ آن به ماه ژوئن برمی‌گردد، چنین نوشته شده بود: «اگر اپل سهم خود را کاهش دهد، مصرف‌کنندگان می‌توانند مبلغ کمتری بپردازند و از آن طرف تولیدکنندگان نیز پول بیشتری بابت فروش محصولات خود به‌دست خواهند آورد. ما امیدواریم که اپل این تصمیم را در مورد تمام توسعه‌دهندگان iOS بگیرد و اجازه دهد فروش نرم‌افزارها روی این سیستم‌عامل به اندازه‌ی کامپیوترهای شخصی آزادانه و رقابتی شود.»

این ایمیل‌ها بعد از آن هم ادامه داشتند تا اینکه آخرین مورد به همان روزی مربوط می‌شد که اپیک تصمیم بزرگ خود را گرفت. در ایمیل نهایی، سوئینی به‌عنوان مدیرعامل اجرایی اپیک تعدادی از مهم‌ترین اعضای اپل از جمله تیم کوک، مدیرعامل این شرکت را مخاطب خود قرار داده و نوشته بود: «ما دیگر به محدودیت‌های پرداختی اپل پایبند نخواهیم بود. و اگر هم اپل بخواهد اقدام سنگینی مثل قطع دسترسی کاربران فورتنایت به این بازی و به‌روزرسانی‌های آن‌را انجام دهد، اپیک با عرض تأسف به سراغ مبارزه با اپل از راه‌های مختلف فنی، تجاری و قانونی خواهد رفت تا زمانی‌که تغییرات موردنیاز انجام شوند، حتی اگر این کار سال‌ها طول بکشد.»

در حالت عادی هم انتظار می‌رفت اپل بعد از مشاهده‌ی دور زدن قوانین خود توسط اپیک دست به اقدامی چون حذف فورتنایت بزند، ولی شاید لحن بسیار تند سوئینی در ایمیل آخر بود که باعث شد اوضاع تا این حد وخیم شود که حتی کار به تهدید اپل در مورد حذف تمام برنامه‌ها و ابزار مرتبط با اپیک از جمله موتور آنریل برسد.

در مجموع نظر قاضی راجرز این بود که دعوای حقوقی اپیک و اپل به خود آن‌ها مربوط می‌شود و دو شرکت می‌توانند در زمینه‌های مختلف با یکدیگر بحث داشته باشند، ولی این درگیری نباید آسیبی به حقوق مصرف‌کنندگان وارد کند و بنابراین همه‌چیز در حذف فورتنایت از روی اپ‌استور خلاصه می‌شود و به موارد دیگر ارتباطی پیدا نخواهد کرد. البته این تنها ابتدای درگیری حقوقی این دو شرکت بود و در آینده دادگاه‌های بیشتری در راه بودند.

اپل هم با تشکر از رأی قاضی راجرز، بیانیه‌ای در این زمینه منتشر کرد: «ما از دادگاه تشکر می‌کنیم که این تشخیص را داد که اپیک با این کارها تنها به خودش ضربه می‌زند و این خود اپیک است که قدرت برطرف کردن مشکل پیش‌آمده را دارد. اولویت اصلی ما در اپ‌استور فراهم کردن محیطی امن است که کاربران در آن تجربه‌های لذت‌بخشی داشته باشند، از جمله کاربران آیفون که به فورتنایت علاقه دارند و می‌خواهند فصل بعدی آن‌را تجربه کنند. ما هم با قاضی راجرز هم‌عقیده هستیم که راه‌حل منطقی این است که اپیک به قوانین اپ‌استور پایبند باشد و اگر آن‌ها در این زمینه قدم‌های مثبتی بردارند، ما هم خیلی خوشحال می‌شویم که فورتنایت را یک‌بار دیگر به iOS برگردانیم.»

دعوت اپیک از طرفداران فورتنایت برای کمک به نجات آن

ولی بعد از رأی اولیه‌ی دادگاه، اتفاق جدیدی رخ داد و اپل، اکانت اپیک گیمز به‌عنوان یکی از توسعه‌دهندگان نرم‌افزارهای iOS را بست؛ اقدامی که شاید در نگاه اول به نظر می‌رسید با نظر قاضی دادگاه در تضاد است، ولی باید توجه کرد که اپیک دو اکانت متفاوت روی اپ‌استور دارد که یکی با موتور آنریل در ارتباط است و دیگری با سایر بازی‌ها و برنامه‌های این شرکت. اکانت اول همچنان سر جای خود قرار گرفته و همان‌طور که دادگاه هم اعلام کرده بود، اپل حق حذف کردن آن‌را نداشت و اپیک می‌توانست به پشتیبانی از بازی‌های تولید شده توسط آنریل ادامه دهد. ولی اکانت دوم به‌طور کامل حذف شده و این قضیه می‌توانست ضربه‌ی بزرگ دیگری به اپیک وارد کند.

بعد از حذف آثار اپیک، اپل بیانیه‌ای هم در این زمینه منتشر کرد: «واقعاً ناامید شدیم از اینکه کار به اینجا رسیده و مجبور هستیم اکانت بازی‌های اپیک گیمز را از روی اپ‌استور حذف کنیم. ما سال‌ها با اپیک همکاری داشتیم و بازی‌های آن‌ها روی اپ‌استور قرار می‌گرفتند، ولی اکنون این شرکت قوانین فروشگاه ما را زیر پا گذاشته و حتی با اینکه دادگاه هم از آن‌ها خواسته به این قوانین پایبند باشند، هنوز این کار را نکرده‌اند و قوانینی که به مدت ۱۰ سال رعایت می‌کردند را زیر سؤال برده‌اند. اپیک حتی به‌طور مداوم سعی می‌کند به‌روزرسانی‌های جدید نسخه‌ی iOS فورتنایت را به این نسخه برساند، درحالی‌که این نسخه دیگر به‌طور قانونی جایی در اپ‌استور ندارد و این کار اپیک نوعی بی‌انصافی در حق سایر تولیدکنندگان محسوب می‌شود. ما امیدواریم بتوانیم در آینده باز هم با اپیک همکاری داشته باشیم، ولی متأسفانه این امر حداقل فعلاً امکان‌پذیر نیست.»

شاید جالب‌ترین بخش ماجرا در آن روزها، تمرکز اپل روی تبلیغ نسخه‌ی موبایل بازی PlayerUnknown's Battlegrounds یا همان پابجی (PUBG) هم‌زمان با حذف دسترسی اپیک از اپ‌استور بود؛ اقدامی که در سایت اپل و همین‌طور اکانت رسمی اپ‌استور در توئیتر رخ داده و نشان می‌داد اپل برای کمرنگ کردن اثرات حذف فورتنایت از فروشگاه خود برنامه‌های زیادی دارد و پابجی موبایل هم مهم‌ترین بخش از این برنامه‌ها خواهد بود؛ بازی محبوبی که اتفاقاً با موتور آنریل 4 هم تولید شده و هرچند مدت‌ها است از رقیب خود فورتنایت عقب افتاده، ولی همچنان طرفداران پرشماری دارد و احتمالاً با کمک اپل می‌تواند جایگاه خود در iOS را بهتر از قبل کند.

تبلیغ بازی PUBG توسط اپل در توئیتر

از طرف دیگر درحالی‌که اپل به‌سراغ تبلیغ پابجی رفته بود، در آن روزها فصل چهارم از چپتر دوم بازی فورتنایت به‌دست علاقمندان رسیده و آن‌ها می‌توانستند به سراغ یکی از متفاوت‌ترین اتفاقات دنیای فورتنایت بروند که با همکاری اپیک و مارول تدارک دیده شده و ابرقهرمانان این شرکت در آن حضور پیدا کرده بودند. ولی دراین‌میان به‌دلیل درگیری اپیک و اپل، کاربران iOS از این تجربه‌ی جذاب محروم شدند و درحالی‌که این افراد هیچ تقصیری در این زمینه نداشتند، به بزرگ‌ترین قربانیان دعوای حقوقی دو شرکت تبدیل شدند. البته آن‌ها هنوز هم می‌توانستند فورتنایت را تجربه کنند، ولی نسخه‌ای که به‌روزرسانی نشده و محتوای جدید برای آن عرضه نشده بود. و همچنین قابلیت کراس‌پلتفرم یا بازی با کاربران سایر پلتفرم‌ها را هم نداشت.

البته دراین‌میان افرادی هم بودند که از این موضوع سوءاستفاده کردند و به سراغ فروش آیفون‌های خود با قیمت‌های نجومی رفتند، با این توجیه که بازی فورتنایت روی آیفون آن‌ها نصب شده است! این افراد حتی قیمت‌هایی بالاتر از ۱۰ هزار دلار نیز برای آیفون‌های خود تعیین کردند و سایت‌هایی مثل eBay پُر شد از تبلیغاتی که با ذوق‌زدگی خبر از نصب بودن این بازی محبوب روی گوشی خود می‌دادند و دیگر کاری نداشتند که به تدریج با از راه رسیدن به‌روزرسانی‌های بیشتر، نسخه‌ی iOS فورتنایت به اثری تاریخ مصرف گذشته تبدیل خواهد شد؛ تبلیغاتی که هنوز هم ادامه دارند و برای مثال یکی از آخرین نمونه‌ها، به یک آیفون ۱۰ با نسخه نصب‌شده‌ای از فورتنایت مربوط می‌شود که برای آن قیمت ۶۵۰۰ دلاری تعیین شده است.

موضوعی که نشان می‌دهد صحبت‌های اپل در مورد احترام این شرکت به رعایت حقوق تمام تولیدکنندگان خیلی هم رنگ و بوی واقعیت ندارد و آن‌ها در بعضی موارد می‌توانند سهم دریافتی خود را کاهش دهند تا برنامه‌ی موردنظر را به فروشگاه خود بیاورند. البته اپل هم توجیه خاص خود را در این زمینه داشته و بین سازوکار پرایم ویدیو و سایر برنامه‌ها تفاوت قائل شده ولی بعد از برملا شدن این قضیه، سایر شرکت‌ها هم دوست دارند با اپل در این زمینه مذاکره کرده و سهم ۳۰٪ را به ۱۵٪ کاهش دهند. از جمله Digital Content Next یا DCN که اتحادیه‌ای عظیم در زمینه‌ی محتوای دیجیتالی و بنگاه‌های خبری است و از نیویورک تایمز و واشنگتن پست تا دیزنی و فاکس عضو آن هستند.

DCN در همان روزهای شدت گرفتن دعوای اپیک و اپل، از ارسال درخواست خود به اپل در این زمینه خبر داده و از این گفته بود که وقتی اپل می‌تواند با آمازون به توافق ۱۵٪ برسد، چرا ما نباید به چنین توافقی برسیم؟ در همان زمان خیلی‌ها حدس می‌زدند که دومینویی آغاز شده که همین‌طور ادامه خواهد داشت و ممکن است به تسلیم شدن اپل منجر شود؛ اتفاقی که اپیک نقش پررنگی در آن ایفا می‌کند و حتی در تاریخ ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۰ (۳ مهر ۱۳۹۹) شاهد شکل‌گیری ائتلافی علیه اپل (و همین‌طور گوگل) بودیم که اپیک گیمز درکنار شرکت‌ها و پلتفرم‌های دیگری مثل اسپاتیفای (Spotify) آن را تشکیل دادند، تحت عنوان Coalition for App Fairness.

اسپاتیفای به‌عنوان یکی از معروف‌ترین اعضای این گروه در گذشته نیز تجربه‌ای نسبتاً مشابه اپیک را دربرابر اپل داشته و مدیران آن در سال ۲۰۱۵ تصمیم گرفتند با دعوت مشترکان خود به استفاده از برنامه ازطریق سایت آن به‌جای دریافت حق اشتراک از اپ استور، سهم ۳۰٪ اپل را دور بزنند. البته این ماجرا با مقاومت اپل روبه‌رو شد و کار به جاهای باریکی هم کشید و اکنون اسپاتیفای یک‌بار دیگر هوس مبارزه با اپل را کرده است.

حدود یک ماه بعد از آغاز به کار ائتلاف ضد سهم ۳۰٪ اپل و گوگل، اعلام شد که تعداد اعضای گروه از ۱۳ عدد در ابتدای کار به ۴۰ عدد رسیده و رقمی به مراتب بیشتر از این، یعنی ۴۰۰ شرکت و پلتفرم بزرگ و کوچک دیگر نیز درخواست عضویت در این ائتلاف را کرده‌اند تا علیه سهم دریافتی اپل و گوگل از فروش نرم‌افزارها اعتراض کنند و در عین حال از اپل بخواهند اجازه‌ی انتشار برنامه‌ها را در فضایی به جز اپ استور هم بدهد.

هرچند این اعتراض‌های پیاپی همچنان سود خاصی برای شرکت‌های بزرگ نداشته، ولی حداقل از جهاتی به نفع شرکت‌های کوچک‌تر شده است. به طوری که اپل اواخر سال ۲۰۲۰ اعلام کرد سهم دریافتی‌اش از شرکت‌هایی که در طول یک سال کمتر از یک میلیون دلار فروش خالص داشته باشند را از ۳۰٪ به ۱۵٪ کاهش می‌دهد؛ خبری خوش برای تولیدکنندگان جمع‌وجور بازی‌ها و برنامه‌ها که می‌توانند سود بیشتری را به‌دست آورند.

دراین‌میان اپیک گیمز در آخرین روزهای سال ۲۰۲۰ تصمیم گرفت شکایت خود را از اپل و گوگل وسعت داده و کار را به بریتانیا نیز بکشاند. مسئولان این شرکت با ادعای سوءاستفاده‌ی اپل و گوگل از موقعیت خود در بازار موبایل، از اقدامات غیررقابتی آن‌ها شکایت کرده و از این گفتند که این دو شرکت در بریتانیا و اروپا هم مثل آمریکا ضد حقوق مصرف‌کنندگان عمل می‌کنند.

اپل هم در این زمینه بیانیه‌ای منتشر کرد که در بخشی از آن چنین آمده بود: «اپ استور به مدت ۱۲ سال به برنامه‌سازها اجازه داده با ارائه‌ی ایده‌های درخشان خود به مخاطبان، دنیا را تغییر دهند. اولویت ما همواره ارائه‌ی فضایی امن برای دانلود نرم‌افزار بوده و درعین‌حال به رعایت برابری بین تولیدکنندگان نیز اهمیت می‌دهیم. اپیک یکی از موفق‌ترین تولیدکنندگان حاضر در اپ استور بوده که توانسته در این سال‌ها به شرکتی میلیارد دلاری تبدیل شود و میلیون‌ها کاربر iOS را در سراسر دنیا و از جمله بریتانیا جذب محصولات خود کند.»

اپل در ادامه به سراغ شکایت از اپیک رفته و نوشته بود: «همان‌طور که یکی از قاضی‌ها نیز مدتی قبل گفته بود، اپیک سعی کرد با نیرنگ و فریب و از راه‌های غیرقانونی، سازوکاری را در برنامه‌های خود ترتیب دهد که توسط اپل تأیید و بررسی نشده و قوانین اپ استور در مورد برابری بین تولیدکنندگان و فضای امن برای مخاطبان را زیر سؤال می‌برد. رفتار بی‌پروای آن‌ها در این زمینه باعث آسیب دیدن مشتریان می‌شود و ما قصد داریم در دادگاه بریتانیا پیرامون این قضیه شفاف‌سازی کنیم.»

بعد از آن هم دعوا همچنان ادامه داشت، تا اینکه بالاخره در ماه مارس نوبت به یکی از مهم‌ترین بخش‌های ماجرا رسید و قاضی ایوان گونزالز راجرز، خبر از تشکیل دادگاه جدید در تاریخ ۳ ماه می (۱۳ اردیبهشت) داد؛ دادگاهی که قرار شد به علت اهمیت بالای آن، با وجود خطرات ناشی از ویروس کرونا به‌صورت حضوری برگزار شود و طرفین دعوا در آن حاضر شده و به بحث و دفاع از خود بپردازند.

اپل و اپیک هر دو برای حضور قدرتمندانه در این دادگاه به سراغ بزرگ‌ترین مؤسسات حقوقی رفته‌اند؛ به طوری که اپل از مؤسسه‌ی «گیبسون، دان و کراچر» کمک می‌گیرد که تاریخ تأسیس آن به سال ۱۸۹۰ برمی‌گردد و اپیک هم به سراغ مؤسسه‌ی حقوقی «کراوات، سوین و مور» رفته که در سال ۱۸۱۹ یعنی بیش از دو قرن پیش تأسیس شده است. و همین سابقه و معروفیت بالای هر دو مؤسسه‌ی حقوقی و وکلای آن‌ها نشان می‌دهد که هیچ‌کدام از شرکت‌ها قصد کوتاه آمدن در این زمینه را ندارند.

دادگاه اپیک و اپل نیز از جهاتی یادآور همان ماجرا است، البته در شرایطی متفاوت و روزگاری که خیلی چیزها نسبت به اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ دستخوش تغییر شده است؛ دادگاهی که تیم سوئینی، مدیر اپیک گیمز نیز در آن حضور پررنگی دارد و خود شخصاً به صحبت علیه اپیک می‌پردازد.

ویروس کرونا که در این مدت همه‌چیز را به هم ریخته، تأثیر خود را روی دادگاه هم گذاشت و باعث شد بخش‌های ابتدایی آن با مشکلات خنده‌داری همراه شود. از آنجایی که به خاطر رعایت فاصله اجتماعی و شلوغ نشدن سالن خبری از حضور مردم و اهالی رسانه نبود، قرار شده بود علاقمندان ازطریق یک خط ارتباطی بتوانند صدای مسئولان اپل و اپیک و وکلای آن‌ها را بشنوند و البته این قضیه در دقایق اول با مشکلات عجیبی همراه بود.

ماجرا از این قرار بود که مسئولان مربوطه در اقدامی اشتباه، فراموش کردند که صدای خط ارتباطی مردم معمولی با دادگاه را ببندند و همین موضوع باعث شد در پخش مستقیم صدای دادگاه، صدها کودک و نوجوان علاقمند به فورتنایت شروع به داد و فریاد و اعتراض کرده و درمیان صحبت‌های جدی مسئولان اپل و اپیک، جملاتی مثل «آقای قاضی لطفاً فورتنایت را به موبایل برگردان» شنیده شود و بخش‌های ابتدایی دادگاه حالتی کمدی پیدا کند!

تیم سوئینی (سمت چپ) در حال ورود به دادگاه

تیم سوئینی، مدیر اپیک که از جمله شرکت‌کنندگان در دادگاه بود، بحث‌های زیادی را در رابطه با انحصارطلبی اپل مطرح کرد و البته در میان صحبت‌های خود به این قضیه هم اشاره کرد که فروشگاه اپیک گیمز هنوز به سوددهی نرسیده و صدها میلیون دلار تا رسیدن به آن جایگاه فاصله دارد، چرا که همچنان با خرج‌های زیادی همراه است و انتظار می‌رود در عرض سه تا چهار سال به مرحله‌ی سوددهی برسد. از مهم‌ترین دلایلی که اپیک هنوز نتوانسته بابت فروشگاه خود به سود برسد و فعلاً تمرکز خود را روی جذب مشتری گذاشته، می‌توان به پرداخت مبالغ سنگین به ناشران و بازی‌سازهای مختلف اشاره کرد.

برای مثال در این دادگاه مشخص شد که اپیک برای دریافت حق انتشار رایگان بازی Subnautica روی فروشگاه خود، به سازنده و ناشر آن یعنی Unknown Worlds Entertainment مبلغ یک میلیون و ۴۰۰ هزار دلار پرداخت کرده بود و البته نتیجه‌ی آن را هم با جذب ۱.۵ میلیون مشتری جدید در روز اول رایگان شدن این بازی دید. یا برای مثال، آن‌ها برای ۶ ماه انحصاری کردن بازی Borderlands 3 روی پی سی و خارج کردن آن از دسترس استیم، ۱۱۵ میلیون دلار هزینه کرده‌اند.

به عقیده‌ی سوئینی، فورتنایت یک بازی بتل رویال معمولی نیست که ۱۰۰ نفر را وارد یک رقابت کند و تمام. بلکه دنیایی است که مردم می‌توانند در آن کنار یکدیگر جمع شوند، به تماشای کنسرت بروند، تریلر فیلم‌ها را ببینند یا رویدادهای مخصوصی را تجربه کنند؛ رویدادهایی که از همکاری با مارول و باشگاه‌های بزرگ فوتبال تا کریستوفر نولان و خوانندگان و آهنگسازانی مثل ترویس اسکات و مارشلمو را شامل می‌شود و جنبه‌ای فراتر از یک بازی ساده به فورتنایت می‌دهد.

کاترین فارست، وکیل اپیک هم در صحبت‌های خود از اصطلاح «باغی با دیوارهای بلند» در مورد سیستم‌عامل iOS یاد کرد؛ اصطلاحی که پیش از این هم خیلی‌ها به آن اشاره کرده‌اند و طبق صحبت‌های فارست، به این معنا است که اپل با تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان محصولات خود به شکلی برخورد می‌کند که آن‌ها جذب شده و سپس راه خروجی ندارند و در فضای محدود iOS اسیر می‌شوند و اپل هم کلید در خروجی باغ را به گوشه‌ای نامعلوم پرتاب می‌کند.

از طرف دیگر کارن دان، وکیل اپل هم اپیک را متهم کرد که «در حال انجام کاری خطرناک است و می‌خواهد دادگاه را قانع کند که مخاطبان اپل بدون قوانین iOS راحت‌تر هستند، درحالی‌که چنین چیزی به‌هیچ‌وجه صحت ندارد. اگر قوانین اپل وجود نداشته باشند، نتیجه‌ی آن کاهش امنیت، دسترسی به اطلاعات شخصی و پایین آمدن کیفیت خواهد بود.»

کریتوس و مسترچیف، شخصیت‌هایی که تا مدتی پیش کمتر کسی انتظار ورود آن‌ها را به فورتنایت داشت

همچنین اپل در این دادگاه تأکید زیادی روی این قضیه داشت که چرا وقتی اپیک از سال‌ها قبل در جریان قوانین اپل و سهم دریافتی این شرکت بوده، به همکاری خود ادامه داده و اعتراضی نکرده و اکنون به فکر این قضیه افتاده است؟ موضوعی که سوئینی در پاسخ به آن باز هم به اصطلاح باغی با دیوارهای بلند اشاره کرده و از این گفت که از مدت‌ها قبل مخالفت خود را با این روش اعلام کرده بوده، هرچند اشاره‌ی مستقیمی به اپل نکرده و اکنون تصمیم گرفته به سراغ این کار برود.

بخش دیگری از دادگاه به پرداخت‌های اپیک بابت عرضه‌ی بازی فورتنایت روی پلتفرم‌های مختلف اختصاص داشت. هر پلتفرم بابت انتشار بازی‌ها سهم خود را طلب می‌کند و طبق اطلاعات منتشر شده، از سال ۲۰۱۷ تا اکتبر ۲۰۲۰ مبلغی معادل ۲۳۷ میلیون دلار از طرف اپیک به اپل پرداخت شده، درحالی‌که تنها در سال ۲۰۲۰ به مایکروسافت ۲۴۵ میلیون دلار و به سونی ۴۵۱ میلیون دلار پرداخت شده است.

در مجموع اولین جلسه‌ی دادگاه اپیک و اپل هرچند نتیجه‌ی خیلی مشخصی نداشت و هنوز اتفاقات زیادی در پیش است، ولی بحث‌های جالبی در این دادگاه مطرح و باعث شد اطلاعات زیادی هم در مورد فروشگاه اپیک گیمز و بازی فورتنایت به‌دست آوریم و همین‌طور اطلاعاتی که هیچ‌وقت قرار نبوده منتشر شود، ولی اکنون در فضای مجازی پخش شده است. مثل این موضوع که سونی از بعضی ناشران از جمله اپیک گیمز پول می‌گیرد تا به آن‌ها اجازه‌ی اجرای حالت کراس پلی (بازی آنلاین بین دارندگان پلتفرم‌های مختلف) را بدهد.

این اقدام سونی به شکلی است که اگر فردی با پلی استیشن خود به تجربه‌ی بازی فورتنایت بپردازد ولی ازطریق آیفون به سراغ پرداخت پول برای خریدهای درون برنامه‌ای برود، اپیک باید این قضیه را با پرداخت مبلغی به سونی جبران کند. طبق صحبت‌های سوئینی، در میان صاحبان پلتفرم‌های مختلف، این تنها سونی بوده که چنین درخواستی را برای اجرای کراس پلی مطرح کرده و آن‌ها همچنین جلوی انتقال پول مجازی از نسخه‌ی پلی استیشن به سایر نسخه‌ها و برعکس را نیز گرفته‌اند.

قضیه به همین‌جا هم ختم نشده و در اسناد بعدی مشخص می‌شود که سونی چگونه با محاسبات مخصوص خود، از ناشران طلب خسارت می‌کند و اگر میزان درآمد شبکه پلی استیشن از یک بازی تقسیم بر میزان گیم‌پلی انجام‌شده از آن بازی روی پلی استیشن 4 در یک ماه کمتر از ۸۵٪‌ شود، ناشر باید خسارت پرداخت کند. یعنی سونی عقیده دارد که اگر مخاطبان بازی فورتنایت، آن را بیشتر روی پلی استیشن تجربه می‌کنند باید سود آن هم بیشتر به جیب سونی برود.

برای مثال اگر در یک ماه درآمد حاصل از کراس پلی فورتنایت برابر یک میلیون دلار باشد و درآمد شبکه پلی استیشن از این بازی برابر ۹۰۰ هزار دلار (به عبارتی ۹۰٪) و سهم پلی استیشن از میزان گیم‌پلی بازی هم ۹۵٪، سونی پولی از ناشر نمی‌گیرد. ولی اگر با وجود همان سهم ۹۵٪ گیم‌پلی فورتنایت روی پلی استیشن، درآمد شبکه پلی استیشن از آن فقط ۶۰۰ هزار دلار (۶۰٪) باشد، اپیک باید ۵۲۵۰۰ دلار خسارت به سونی بپردازد. البته این اسناد مربوط می‌شوند به ماه اوت ۲۰۱۹ و شاید تا امروز تغییراتی در این اعداد و ارقام ایجاد شده باشد، ولی چیزی که می‌دانیم این است که سونی همچنان بابت کراس پلی خسارت دریافت می‌کند.

پس از گذشت بیش از یک سال از آغاز درگیری اپل و اپیک گیمز و برگزاری جلسات متعدد دادگاه، سرانجام رأی نهایی اعلام شد؛ نتیجه‌ای که می‌توان گفت کم‌وبیش به ضرر هر دو بخش ماجرا بوده و در این نبرد حقوقی بزرگ، برنده‌ی قطعی نداشتیم.

قاضی ایوان گونزالز راجرز در رأی نهایی خود از این گفت که هرچند سازوکار انحصاری اپلیکیشن‌های موبایلی iOS و سیستم پرداخت درون برنامه‌ای طراحی شده توسط شرکت اپل، غیرمنصفانه طراحی نشده و اپیک گیمز باید بابت زیر پا گذاشتن قوانین اپل با بازی فورتنایت به این شرکت خسارت پرداخت کند، ولی از طرف دیگر اپل هم باید از این پس قوانین خود را تغییراتی داده و به تولیدکنندگان برنامه‌ها و بازی‌ها اجازه‌ی استفاده از سیستم‌های جایگزین پرداخت درون برنامه‌ای اپل را بدهد و دسترسی آن‌ها را بابت انجام این کار قطع نکند.

قاضی راجرز، بخشی از رفتارهای هر دو شرکت اپل و اپیک گیمز را احمقانه دانسته و اعتراض‌های آن‌ها را نسبت به موارد مختلف، نادرست اعلام کرد. ولی از طرف دیگر از اینکه چنین دادگاهی منجر به نتایج بزرگی در ارتباط با مباحث حقوقی پلتفرم‌های موبایل، انحصارطلبی در برنامه‌ها و بازی‌ها و شفاف‌سازی بیشتر در ارتباط با قانون آنتی‌تراست شده، ابراز رضایت کرد.

اکنون نگاهی داریم به اتفاقات مختلفی که در آخرین جلسات دادگاه اپل و اپیک گیمز رخ داد؛ دادگاهی که مشابه آن را کمتر در صنعت بازی و حتی کل صنعت تکنولوژی دیده بودیم.

یکی از مواردی که در طول دادگاه مورد بحث و بررسی قرار گرفت، این بود که اپلیکیشن iOS بازی فورتنایت دقیقاً به چه بخشی از بازار تعلق دارد. یعنی برخلاف ظاهر ساده‌ی قضیه که همه‌ی ما فورتنایت را یک بازی ویدیویی می‌دانیم، اپل معتقد است که این اثر پا را فراتر از بازار بازی‌های دیجیتال رقابتی گذاشته و دامنه‌ی بزرگتری را دربرمی‌گیرد.

طرحی از دادگاه اپل و اپیک گیمز که تیم کوک، مدیرعامل اپل را نشان می‌دهد (در خیلی از دادگاه‌های آمریکا اجازه‌ی استفاده از دوربین برای تهیه‌ی عکس و ویدیو داده نمی‌شود. در این شرایط طراحانی هستند که تصاویری از دادگاه را تدارک می‌بینند که حال و هوای آن را به مخاطبان نشان می‌دهد)

همین موضوع هم باعث شد بخشی از وقت دادگاه با بررسی این سؤال به ظاهر ساده سپری شود که «یک بازی ویدیویی دقیقاً چیست؟» یعنی درحالی‌که همه‌ی ما تعریف ساده‌ای از بازی‌های ویدیویی داریم و حتی بخش زیادی از غیر گیمرها هم کم و بیش شناخت بالایی نسبت به مفهوم بازی‌های ویدیویی دارند، ولی درگیری حقوقی اپل و اپیک باعث شد قاضی گونزالز و دستیارهای او به سراغ ارائه‌ی تعریف دقیقی از بازی‌های ویدیویی بروند تا دفعات بعد و در دادگاه‌های احتمالی آینده، مشکلات کمتری داشته باشند.

طبق تعریف آن‌ها، بازی ویدیویی محصولی است که مخاطب باید در آن حداقلی از تعامل و ارتباط مستقیم را تجربه کند؛ مدیوم یا رسانه‌ای که مخاطب بتواند به آن فرمان بدهد یا دست به انتخاب‌هایی بزند که نتیجه‌ی آن‌ها را درون بازی ببیند. از این جهت بازی ویدیویی با سایر فرمت‌های سرگرمی متفاوت است که تأثیری از مخاطب نمی‌پذیرند، مثل فیلم، سریال تلویزیونی، موسیقی و... همچنین طبق این تعریف، بازی‌های ویدیویی محصولاتی هستند که اکثراً به‌صورت گرافیکی رندر و طراحی شده‌اند و برای آن‌ها انیمیشن‌سازی صورت گرفته است، نه اینکه مثل فیلم و سریال دارای تصاویر از پیش ضبط شده باشند یا از موشن کپچر واقعی افراد درون بازی استفاده کنند.

یک‌بار دیگر به دادگاه برگردیم؛ جایی که در آن قاضی راجرز روی تفاوت مخاطبان بازی‌های موبایلی با بازی‌های کنسولی و پی سی تأکید داشت و از این گفت که آثار موبایلی تمرکز زیادی روی سیستم Freemium دارند؛ یعنی مدلی از عرضه‌ی بازی که در آن مخاطبان به‌طور رایگان به اثر موردنظر دسترسی پیدا می‌کنند، ولی انواع و اقسام آیتم‌های قابل خریداری (چه موارد ظاهری و چه مواردی که مثلاً قدرت شخصیت را افزایش می‌دهند) را مقابل خود می‌بینند و برای تهیه‌ی آن‌ها وسوسه می‌شوند و پول پرداخت می‌کنند.

به گزارش دادگاه، حدود ۷۰٪ از درآمد اپل از فروشگاه خود به همین بازی‌های موبایلی برمی‌گردد و این شرکت با سیستم‌عامل خود یعنی iOS درکنار اندروید، بازار موبایل را به‌طور مشترک در انحصار خود دارند. به این ترتیب دادگاه اپل را در این زمینه به انحصارطلبی (Monopoly) متهم نمی‌کند و شرایط را به‌نوعی یک مدل انحصار دوتایی (Duopoly) درکنار گوگل می‌داند. البته قاضی گونزالز اشاره‌ی کوتاهی هم به نینتندو سوییچ و سرویس‌های بازی مبتنی بر پردازش ابری (مثل گوگل استیدیا) داشت و از آن‌ها به‌عنوان رقبایی با پتانسیل بالا برای فتح بخش‌هایی از این بازار یاد کرد.

قاضی ایوان گونزالز راجرز

قاضی راجرز از این گفت که هرچند اپل حدود ۵۵٪ از کل پرداخت‌های مرتبط با بازی‌های موبایل را از آنِ خود کرده و از این راه به سود نجومی رسیده، ولی نمی‌توان این قضیه را به قوانین آنتی‌تراست ربط داد و موفقیت یک شرکت لزوماً به معنای غیرقانونی بودن فعالیت‌های آن شرکت نیست.

البته با تمام این‌ها، دادگاه به‌نوعی اپل را تهدید کرد که اگر اوضاع به همین شکل پیش برود، شاید این شرکت در آینده‌ای نزدیک متهم به نقض قوانین آنتی‌تراست شود؛ موضوعی که قاضی راجرز آن را به این شکل مطرح کرد: «اپل تنها به این دلیل از اتهام خود نجات پیدا کرده که سهم این شرکت در بازار موبایل بیشتر از این‌ها نیست و رقبایی دارد که هرکدام سهم خاص خود را از بازار دارند و اجازه‌ی انحصارطلبی کامل را به اپل نمی‌دهند. این موضوعی است که اپیک به آن توجه نکرده و باعث رد شکایت این شرکت می‌شود.»

او همچنین در بخش دیگری از دادگاه از این گفت که اپل باید تغییراتی در سیستم قیمت‌گذاری و سهم‌خواهی خود از فروش برنامه‌ها و بازی‌های iOS داده و به فکر راه‌هایی برای ارتباط بهتر بین تولید کننده‌ی محصول و مشتری آن باشد؛ یا ازطریق بهبود سرعت و عملکرد سیستم‌های خودکار یا استخدام افراد بیشتری برای رسیدگی به شکایات مشتریان.

هرچند که در مجموع قاضی راجرز از میان ۱۰ شکایت حقوقی اپیک نسبت به اپل، در ۹ مورد اپل را بی‌تقصیر دانست، ولی در یک مورد یعنی همین سیستم‌های پرداختی حق را به اپیک داد؛ و همین یک مورد کافی است تا اپل مجبور شود طی ۹۰ روز آینده، سازوکاری را در اختیار تولیدکنندگان برنامه و بازی قرار دهد که با کمک آن بتوانند ازطریق درگاه‌های پرداخت مخصوص خود، مشتریان را به خرید محصولات دعوت کنند. یعنی این قضیه دیگر به‌طور کامل در انحصار اپل نخواهد بود و می‌توان از راه‌های ثانویه هم به سراغ پرداخت رفت.

ولی از طرف دیگر با اینکه دادگاه سهم ۳۰٪ دریافتی اپل از پرداخت‌ها را خیلی هم منصفانه نمی‌داند، تصمیم خاصی در این زمینه نگرفته و اپل سازوکارهایی برای این قضیه در نظر گرفته که سهم دریافتی شرکت را توجیه می‌کند و حداقل فعلاً خبری از کاهش این سهم نخواهد بود.

هرچند اپیک از جهاتی توانست در این دادگاه موفق ظاهر شود و اپل را مجبور به پذیرش سیستم‌های پرداختی دیگر کند و از این نظر تغییری بزرگ را در ارتباط با سیستم‌عامل iOS رقم بزند، ولی این قضیه با خسارت مالی برای سازندگان فورتنایت همراه بود و آن‌ها باید ۳۰٪‌ از درآمدی که بابت سیستم پرداخت خود به‌دست آورده بودند را به اپل بدهند؛ رقمی معادل ۳.۶ میلیون دلار که البته ۳۰٪ از درآمد اپیک از اول نوامبر ۲۰۲۰ تا روز صدور حکم دادگاه هم به آن اضافه می‌شود تا اپیک خسارت سنگینی را در این دعوای حقوقی متحمل شود.

البته خسارت مالی اپیک در مقایسه با حکم بعدی دادگاه، خیلی هم دردناک نیست؛ حکمی که می‌گوید اپیک به خاطر زیر پا گذاشتن قوانین اپل در اوت ۲۰۲۰ (که به ماجراهای بعدی در ارتباط با فورتنایت ختم شد)، کاری کرده که به اپل اجازه می‌دهد در آینده هم جلوی عرضه‌ی محصولات اپیک را در سیستم‌عامل خود بگیرد و همچنان خبری از عرضه‌ی فورتنایت برای iOS نخواهد بود؛ موضوعی که اپیک حداقل در این دادگاه نتوانست علیه آن به جایی برسد و شاید در آینده بتواند با شکایت‌های بعدی، فکری برای آن بکند.

طراحی دیگری از دادگاه اپل و اپیک گیمز

به این ترتیب اپل و اپیک درگیر دادگاهی شدند که هرکدام در بخش‌هایی از آن شکست خوردند، ولی شاید شکست اپیک را بتوان بزرگتر دانست. با اینکه اپل از این به بعد مجبور می‌شود بیش‌ازپیش با تولیدکنندگان برنامه‌ها و بازی‌های iOS کنار آمده و اجازه‌ی استفاده از درگاه‌های پرداخت دیگر را به آن‌ها بدهد، ولی در خیلی از موارد هم پیروز دادگاه بوده و حتی در مورد همین ماجرای درگاه هم می‌تواند به بهانه‌هایی مثل حق کمیسیون یا مالیات، درصد بالایی از پرداخت‌های مشتریان را به جیب بزند. البته این کار به مراتب سخت‌تر از قبل خواهد بود و پیچیدگی‌های بیشتری دارد.

به‌گفته‌ی قاضی راجرز، اپل چند سال قبل پلتفرم جدید و نوآورانه‌ای را طراحی کرد که درعین‌حال یک جعبه سیاه مجهول برای مشتریان بود و باعث می‌شد آن‌ها در فضایی کنترل‌شده، از امکان پرداخت خارج از این پلتفرم منع شوند. ولی از این پس کاربران می‌توانند از راه دلخواه به سراغ پرداخت هزینه‌های خود بروند و دیگر اسیر سیستم پرداختی اپل نخواهند بود.

ولی از آنجایی که حکم دادگاه خیلی هم واضح نیست، دست اپل را برای اقدامات بعدی باز می‌گذارد و خالق آیفون ممکن است در آینده از راه‌های دیگری به همان مسیر قبلی در ارتباط با سیستم‌های پرداخت درون برنامه‌ای ادامه دهد و با مشکل خاصی در ارتباط با درآمدزایی خود مواجه نشود.

تیم سوئینی، مدیر اپیک گیمز در رابطه با حکم دادگاه می‌گوید: «این حکم، یک پیروزی برای تولیدکنندگان و همین‌طور مصرف‌کنندگان نبود. اپیک گیمز همچنان برای دسترسی به رقابت عادلانه بین سیستم‌های پرداخت و عرضه محصولات در فروشگاه‌ها به مبارزه ادامه خواهد داد و این کار را برای یک میلیارد مصرف‌کننده در سطح دنیا انجام می‌دهد. بازی فورتنایت زمانی به اپ استور بازخواهد گشت که اپیک بتواند از روش پرداخت منصفانه‌ای دربرابر روش پرداخت اپل استفاده کند که سود آن هم به مصرف‌کنندگان برسد. از تمام افرادی که وقت و انرژی خود را بابت دنبال کردن این دعوای حقوقی مرتبط با رقابت عادلانه‌ی پلتفرم‌ها دنبال کردند، تشکر می‌کنم و همین‌طور از دادگاه بابت رسیدگی به این پرونده‌ی پیچیده در مدت زمانی مناسب. ما به مبارزه‌ی خود ادامه خواهیم داد.»

از طرف دیگر اپل رضایت بیشتری نسبت به حکم دادگاه دارد و سران شرکت در بیانیه‌ای گفته‌اند: «از نتیجه‌ی نهایی دادگاه بسیار راضی هستیم و آن را یک پیروزی بزرگ برای اپل می‌دانیم. همان‌طور که قاضی گفت، این حکم نشان می‌دهد که موفقیت‌های اپل غیرقانونی نبوده و هم اپل و هم تولیدکنندگان تردپارتی مثل اپیک گیمز درکنار یکدیگر از اکوسیستم iOS سود برده‌اند؛ اکوسیستمی نوآورانه که به رشد خود ادامه می‌دهد.»

دراین‌میان می‌توان یکی از جالب‌ترین بخش‌های دادگاه را همان موضوع تعریف بازی‌های ویدیویی دانست؛ صنعتی که دهه‌ها از آغاز به کار آن می‌گذرد، ولی به نظر می‌رسد هنوز هم تعریف دقیقی از آن نداریم. درکنار صحبت‌های قاضی راجرز در ارتباط با تعریف بازی‌های ویدیویی، تیم سوئینی نیز از دیدگاه خود بازی‌ها را به این شکل توصیف کرد: «آثاری که به‌نوعی با برد یا باخت یا پیشروی با کسب با امتیاز همراه هستند.» تریستن کاسمینکا، رئیس بخش بررسی برنامه‌ها و بازی‌های اپل نیز گفت: «بازی‌ها آثاری هستند با آغاز و پایان و بعضی چالش‌ها.»

درنهایت هم دادگاه به تعریف دقیق و کاملی از بازی‌های ویدیویی نرسید؛ موضوعی که البته خیلی هم مهم نبود، چرا که اصل ماجرا نه تعریف این صنعت بلکه مشکلاتی بود که سر راه پرداخت‌های درون برنامه‌ای شکل گرفته بود؛ دادگاهی که توانست تا حدودی به نتیجه برسد و تکلیف بعضی موارد را مشخص کند، ولی باید صبر کرد و دید که در ادامه اوضاع به چه شکلی پیش می‌رود و شکایت‌های بعدی اپیک به کجا ختم می‌شود.