جایگاه بازی های 4K در سال ۲۰۱۵: قلمرو گران قیمت گیمرهای حرفه ای
رزولوشنِ 4K که با نام UHD هم شناخته میشود، راهی طولانی را از زمانی که مانیتورِ Asus PQ321 در سال ٢٠١٣ با قیمتِ زیاد ۳۵۰۰ دلار عرضه شد، پیموده است. اما این روزها اضافه کردنِ یک مانیتورِ4K مرغوب با فرکانسِ ۶۰ هرتز به سیستمِ گیمینگِ شما، تنها میتواند حدود ۵۰۰ دلار هزینه در بر داشته باشد، به شرطی که بتوانید با پنلهای ضعیفترِ TN در مقابل همتایانِ با کیفیتتر اما گرانترِ IPS یا IGZO آن کنار بیایید.
با وجودِ پیشرفتهای زیاد در فناوری تراشههای گرافیکی، رزولوشن 4K هنوز هم تا حد زیادی قلمروی حرفهایها و خورههای بازی محسوب میشود
گذشته از مزایای فضای کاری بیشتر یا افزایشِ دقتِ نمایش با تطابقِ دسکتاپ در رزولوشنِ بالاتر، انجام این کار فشارِ عظیمی را به منابعِ سیستمی وارد میکند. با وجودِ پیشرفتهای زیاد در فناوری تراشههای گرافیکی، رزولوشن 4K هنوز هم تا حد زیادی قلمروی حرفهایها و خورههای بازی محسوب میشود، جایی که یک کارتِ گرافیکی رده بالای ٧٠٠دلاری یکی از ملزوماتِ پایه برای بازی کردن آخرین عناوینِ گیمها محسوب میشود. البته این گفته به معنی آن نیست که نتوانید با یک کارتِ رده میانی هم در رزولوشن 4K بازی کنید، اما همه چیز بستگی به این دارد که چقدر کیفیتِ رندرِ گرافیکی و نرخِ فریمِ بازی را بخواهید در ازای پیکسلهای بیشتر این رزولوشن فدا کنید.
رسیدن به 4K سحرآمیز در ۶۰ هرتز
برای اکثر افراد، بخشی از لذت اجرای بازیها روی پیسی همان داشتنِ نرخِ فریمِ ۶۰ یا بالاتر است، چیزی که کنسولهای Xbox One و PlayStation 4 به روشنی در رسیدن به آن در رزولوشنِ 1080p با مشکل مواجه هستند. در حالی که کار کارتهای گرافیکی ارزان قیمت مثلِ GTX 750 Ti برای اجرای بازیها در 1080p و ۶۰ فریم در خیلی از بازیها ستودنی است، حتی کارتهای گرافیکی رده بالایی مثل GTX 980 هم باید در رزولوشنِ 4K و ۶۰ فریم به سختی تقلا کنند. برای رسیدن به ۶۰ فریمِ روان و بدونِ افتِ فریمِ محسوس، یک ترکیبِ SLI یا Crossfire چند کارتی تنها راه است. همکارانِ گروه معروف Digital Foundry، راه حلهای تک کارتی با کارتِ گرافیکهای رده بالا را روی طیفی از بازیها با تنظیماتِ High و Ultra بررسی کردهاند که در آن فقط کارتِ TITAN X توانست نرخِ فریمِ متوسطِ بالاتر از ۶۰ را در برخی بازیها بدست آورد. دقت کنید که این تنها میانگینِ نرخ فریم است.
با ابرازِ تاسف برای هوادارانِ تیمِ قرمز، کارتِ رده بالای اِیاِمدی، R9 290X به طریقی از سطحِ راندمانِ همردههای خود پایینتر عمل میکند که البته تعجبی هم ندارد، چرا که این کارت بر اساسِ معماری در حال قدیمی شدن هاوایی که در سال ٢٠١٣ معرفی شد، ساخته شده است. به کسانی که یک کارتِ گرافیکی اِیاِمدی را برای 4K ترجیح میدهند توصیه میشود حتما سری به بررسی کارت گرافیک جدید ای ام دی رادئون R9 FURY X بروند یا مقالهی بررسی راندمان کارت های گرافیکی ایامدی رادئون R9 380 ،R9 390X و R7 370 را مطالعه کنند.
ارتقا به ترکیب دو کارتی SLI یا Crossfire میتواند راندمانِ مورد نیاز برای 4K را فراهم کند، اما به جز هزینهی بیشتر، عوارضِ جدیدی را هم در بر دارد.
کارتِ گرافیکی بیشتر به معنی حرارت بیشتری است که باید از پیسی خارج شود، چیزی که میتواند راندمانِ دیگر قطعات را هم متاثر کند، مخصوصا اگر کارتهای شما حرارت را به درونِ کیس باز میگردانند و کیسِ شما هم از تهویهی خوبی برخوردار نباشد که بتواند آن حرارت را خارج کند. همچین باید اطمینان حاصل کنید که منبعِ تغذیهی شما میتواند از پسِ مصرفِ افزایش یافتهی چند کارتِ گرافیک هم برآید. همینطور باید مطمئن باشید که مادربرد و پردازندهی اصلی هم میتوانند کانالِ ارتباطی موردِ نیاز (PCIe lanes) برای کارتهای گرافیکی شما را تامین کنند و مادربرد هم حتما باید نشانِ SLI را برای ترکیب چندگانهی کارتهای انویدیا کسب کرده باشد. هر اسلاتِ گرافیکی مادربرد در حالت SLI، باید توانِ کار در حالتِ الکتریکی 8X را هم داشته باشد.
با حدود ۶٢٠ دلار، کارتِ دو هستهای R9 295X2 ارزانترین گزینهی قابل خریداری دو هستهای است و در رزولوشن 4K و بازیهایی که برای Crossfire بهینه شده باشند عالی کار میکند( هر چند که به تازگی و در بیشترِ عناوینِ جدید، کارتهای اِیاِمدی دارای مشکلات زیادی در کارکرد و راندمان بودند و کاربران باید مدتی را منتظر درایورهای بتای جدید میماندند) البته باید فضای مورد نیاز برای کارتی با طول ٣٠.٧ سانتی متری و خنک کنندهی مایع ١٢٠ میلی متری را هم در درون کیس داشته باشید و منبع تغذیهی قدرتمندی که بتواند از پسِ مصرفِ فوق العاده زیادِ ۵٠٠ واتی خود ِکارت هم برآید، تهیه کنید.
یک جفت کارتِ GTX 970 هم میتواند همان میزان راندمان را با قیمت مجموع حدود ۶٧٠ دلار فراهم کند و هر کارت هم فقط ١۶۵ وات مصرف دارد. فقط مشکل معروفِ حافظه در کارتهای GTX 970 را به خاطر داشته باشید که تاثیر آن تازه در رزولوشن 4K شروع و باعث افزایش احتمال ناپایداری در تولید فریمهای بازی و Microstutter میشد، به این علت که باید بافتهای بسیار بزرگتری در حافظهی گرافیکی بارگذاری شوند.
کاهشِ رزولوشن یا کیفیتِ بافتها و افکتهای سنگین مثل HBAO+ معمولا راندمانِ بازی را چند فریم بیشتر میکند
البته برخی اقدامات را میتوان برای افزایشِ راندمان در نظر گرفت. کاهشِ رزولوشن یا کیفیتِ بافتها و افکتهای سنگین مثل HBAO+ معمولا راندمانِ بازی را چند فریم بیشتر میکند. اگر به کاهش کیفیت بصری علاقه ندارید، میتوانید خاموش کردنِ گزینهی AA را مدنظر قرار دهید. AA نه تنها سنگینترین افکتی است که میتوان استفاده کرد، بلکه به خاطرِ ماهیتِ ذاتی پیکسلها در چگالی بالا که لبههای مشبک را نرمتر میکند، در رزولوشنِ 4K آخرین چیزی است که جلبِ توجه میکند.
در یک مانیتور 4K باید به دنبال چه چیزی بود؟
با اینکه که در حال حاضر نمیتوانیم پنلی با فرکانسی بالاتر از ۶۰ هرتز در این رزولوشن، پیدا کنیم (حداقل تا زمانی که به استاندارد DisplyPort 1.3 یا بالاتر مجهز شوند)، اما میتوان از بینِ سازندگان و انواعِ پنلهای مختلف نمونهای را انتخاب کرد.
عموما پنلهای TN بالاترین زمانِ پاسخگویی در حالت Grey to Grey یا همان پالتِ خاکستری را در ازای قابلیتِ تولیدِ رنگِ ضعیفتر و زاویهی دید کمتر ارائه میدهند، در حالی که پنلهای IPS عکسِ این هستند و قابلیتِ تولید رنگهای غنیتر و زاویهی دیدِ بیشتر را در ازای زمانِ پاسخگویی بالاتر فراهم میکنند.
به ورودیهای مانیتور هم توجه داشته باشید: تا کنون فقط تعدادِ انگشت شماری از مانیتورهای 4K با پورتِ HDMI 2.0 که برای ۶۰ هرتز ضروری است عرضه شدهاند. البته این موضوع مشکلِ مهمی برای پیسی که در آن DisplayPort حرفِ اول را میزند نیست، اما اگر میخواهید دستگاهِ استریم 4K یا چیزی مشابه را به مانیتور متصل کنید، بد نیست در موردِ آن هم فکر کنید.
مراقبِ مانیتورهای 4K که ممکن است در واقع ترکیبی از دو پنل با رزولوشنِ ٢١۶۰ در ١٩٢٠ که بهم چسبانده شده، باشید. این امر در روزهای ابتدایی عرضهی رزولوشن 4K رواج داشت. هر چند که این مدلها خوب کار میکرد، اما بخاطرِ استفاده از استانداردِ MST (Multi Stream Transport) تحتِ DisplayPort ، تعداد مانیتورهای قابل اتصال به کارتِ گرافیکی را کمتر میکرد. همچنین با بازیهایی که نمایشِ منو و بخشهای رابط کاربری بازی را به نمایشگرِ خاصی محدود میکردند هم خوب کنار نمیآمدند و آنها را با مقیاسِ نادرست و کشیده شده نشان میدادند.
فناوری نرخِ فریمِ متغیر میتواند نتایجِ بسیار مطلوبی را تولید کند و گیم پلی بسیار روانتری را در نرخ فریمهای بالای ٣٠ و زیرِ ۶٠ فریم در اختیارِ شما گذارد.
سرانجام باید فناوری نرخِ فریمِ متغیر را در نظر گرفت. این فناوری نرخِ بازسازی تصویر یا refresh rate را روی نمایشگر با نرخِ فریمِ بازی شما هماهنگ میکند که باعثِ جلوگیری از آثاری مانند بریدگی تصویر در هنگامِ خاموش بودن v-sync ، یا لرزش و تاخیرِ ورودی در هنگام روشن بودن آن میشود. شرکتِ انویدیا این فناوری را با نام G-Sync معرفی کرده، در حالی که اِیاِمدی آن را FreeSync میخواند. هر دو نقاطِ قوت و ضعفِ خود را دارند که قبلا در زومجی برخی از مدلهای معرفی شده با این قابلیتها را معرفی کردیم، اما در کل تکنیکِ انویدیا تجربهی کلی نرمتر و روانتری را نتیجه میدهد، چرا که با نرخِ فریمهای پایینتر بهتر کار میکند. اگر سختی اجرای بازیها در رزولوشن 4K با ۶۰ فریم بر ثانیه را در نظر بگیرید، فناوری نرخِ فریمِ متغیر میتواند نتایجِ بسیار مطلوبی را ارائه کند و گیم پلی بسیار روانتری را در نرخ فریمهای بالای ٣٠ و زیر ۶۰ فریم در اختیارِ شما میگذارد.
در حالِ حاضر، تنها مانیتورهای 4K که با دارا بودن این قابلیت میتوان خرید از مدلهای G-Sync هستند، اما شرکتِ سامسونگ هم در آستانهی عرضهی طیفی از مانیتورهای 4K با فناوری FreeSync در ماههای آتی است.
قیمت یک سیستم بازی 4K
وقتی نوبت به انتخابِ مانیتورِ 4K میرسد، واقعا گزینههای مناسبِ معدودی وجود دارد. درست است که رزولوشنِ بالا هنوز قیمتِ آنها را نسبت به همتایان 1080p خود بالاتر نگه داشته است، اما وقتی که قیمتِ مدلهای ابتدایی ۶۰ هرتز حول و حوش 500 دلار میچرخد، فاصلهی قیمت مدلهای حرفهای با مدلهای پایه هم بسیار کمتر شده است.
نکتهی مهمِ دیگر اینکه از خریدِ پنلهای ٣٠ هرتز برحذر باشید. در حالی که محصولِ بازسازی شده از مدلی مثل Dell P2815Q را میتوان فقط با قیمتِ پایین ٣۵٠ دلار بدست آورد، استفاده از پنلِ ٣٠ هرتز تجربهی مناسبی نیست. حتی اگر قصد داشته باشید بازیها را فقط در نرخِ فریمِ متوسطِ ٣٠ اجرا کنید. یک پنلِ ۶۰ هرتزی زمانِ پاسخگویی بسیار بهتری ارائه میکند و پرشِ تصویری یا Flicker کمتر آزار دهنده هستند، در عینِ اینکه روی کار با دسکتاپ هم تجربهی روانتری به نمایش میگذارد. با این حال، حتی اگر قصد دارید کارت گرافیک خود را در آینده ارتقا دهید، بهتر است از همین ابتدا مانیتوری داشته باشید که از پسِ فریمهای بالاتر هم بر بیاید تا اینکه مجبور شوید تمام آنها را مجددا تعویض کنید.
لازم نیست که جنون آمیز اقدام کنید و به سراغِ خریدِ یک پردازندهی i7 Haswell بروید، تنها اقدامِ لازم پرهیز از ایجاد گلوگاه است
در موردِ قیمتِ یک سیستمِ کامل 4K هم باید مبلغِ هنگفتی را روی قطعات هزینه کنید، حتی اگر هزینهی کارت یا کارتهای گرافیکی و مانیتور را از این لیست مستثنی کنیم. لازم نیست که جنون آمیز اقدام کنید و به سراغِ خریدِ یک پردازندهی i7 Haswell بروید، تنها اقدامِ لازم پرهیز از ایجاد گلوگاه است و حصولِ اطمینان از ارسالِ دادهها به تراشههای گرافیکی با آخرین سرعتی که امکان دارد بسیار مهم است، خصوصا وقتی که میخواهید بالاترین راندمانِ ممکن را از کارتهای رده بالا بدست آورید. به این منظور، ما گزینهای کمتر از یک نمونهی چهار هستهای اینتل از سری Core i5 را توصیه نمیکنیم، چیزی که اگر یک سیستمِ جدید را خریداری میکنید، در امتدادِ محصولات 4690K قرار دارد.
از آنجایی که بیشترِ بازیها هنوز آنقدرها بهینه نیستند که کاملا Multithread یا چند رشتهای(پردازشِ بخشهای مختلفِ موتورِ بازی بصورت مجزا و موازی)عمل کنند، ایدهآل این است که پردازندهای با قدرتِ پردازشِ تک رشتهای بالا خریداری کنید. متاسفانه اِیاِمدی نمیتواند در این مقوله حریفِ اینتل باشد و در نتیجه پردازندههایش برای 4K کمتر از حدِ مطلوبِ ما هستند. اورکلاک کردن هم گزینهی خوبی برای استخراجِ آخرین راندمانِ ممکن در موردِ پردازشهای تک رشتهای است.
در قدمِ بعدی، برای خریدِ یک مادربردِ با کیفیت مانند ASUS Z97- PRO یا MSI Z97 سری Gaming یا چیزی از سری H97 اگر قصدِ اورکلاک نداشته باشید، اقدام کنید. برای پرهیز از ایجاد هرگونه گلوگاه در بخشِ ذخیره سازی، مطمئن شوید که یک SSD پرسرعتِ مناسب خریداری میکنید. ممکن است اندکی افزایشِ راندمان را با جایگزین کردن مدلهای فوق سریعِ M.2 بدست آورید، اما این چیزی نیست که برای بازی در رزولوشن 4K ضروری باشد.
سیستم پیشنهادی برای 4K
سیستمِ پیشنهادی ما برای بازی 4K یک لیستِ قطعی و کامل از تمامِ ترکیباتِ ممکن نیست، اما برخی قطعاتِ کلیدی لازم برای بدست آوردن بهترین راندمان در بازیهای 4K را بدونِ نیاز به پرداختِ هزینههای سرسام آور برجسته میسازد. برای نگاهی عمیقتر به برخی گزینههای مختلفِ دیگر برای دیگرِ قطعات سیستم، حتما به مقالات راهنمای خریدِ زومجی مراجعه کنید.
- Monitor: Dell P2415Q Black 24", 8ms, 60Hz
- CPU: Intel i5-4690K 3.5GHz
- GPU: AMD R9 295X2
- RAM: 16GB Corsair Vengeance Pro DDR3 2133MHz
- MB: Asus Z97-PRO
- PSU: EVGA SuperNOVA 1000 G1 80+ Gold
- SSD: Samsung 850 EVO 500GB
- HD: Seagate Barracuda 3TB 7200RPM HD
- Case: NZXT S340
- Cooler: Corsair H100i GTX 240mm Liquid CPU Cooler
برای دستیابی به اهدافِ موردِ نظر در سیستمِ پیشنهادی 4K، ترکیبی را نشانه گرفتیم که بتواند تا حدِ امکان از پسِ اجرای بازیهای سنگین در رزولوشنِ ٣٨۴٠ در ٢١۶۰ و ۶۰ فریم در ثانیه بربیاید. برای این منظور، همانگونه که قبلا گفته شد، یک ترکیبِ SLI یا Crossfire بهترین راندمان ممکن را فرآهم میکنند. یکی از گزینههای نسبتا ارزان قیمت در این رده کارت R9 295X2 است و خریدی مقرون به صرفه محسوب میشود. استفاده از دو کارتِ GTX 980 هم افزایش راندمانِ دلچسبی را به شما نشان خواهد داد اما هزینهی بیشتری را هم روی دست شما خواهد گذاشت.
تنها گزینهی تک هستهای ما در اینجا کارتِ تایتان ایکس است، اما باز هم باید برخی افکتهای تصویری را قربانی رزولوشنِ بالاتر کنید و خودتان را آمادهی پرداختِ ١٠۴٩ دلار تنها برای یک کارت کنید. کسانی که نگرانِ نهایتِ بهره مندی از پیکسلهای اضافی رزولوشن 4K هستند، گزینهای برای ارتقا به یک نمایشگرِ بزرگترِ ٢٨ اینچی دارند که مانیتور Acer XB280HK با قابلیتِ G-Sync و قیمتِ ٧۵٩ دلار یکی از آنها است.
حتی اگر هنوز برای خریدِ 4K متقاعد نشده باشید و بخواهید اندکی صرفه جویی کنید و در عینِ حال چیزی بهتر از رزولوشنِ Full HD را تجربه کنید، ارزشِ آن را دارد که به خریدِ یک مانیتورِ 1440p یا 2K فکر کنید. قیمتِ این مدلها افتِ قابل توجهی داشته است و اگر به دنبالِ گزینههای فوق رقابتی باشید، امکاناتی چون قابلیتِ کار در فرکانسِ ١۴۴ هرتز و زمانِ پاسخگویی ١ میلی ثانیه در این مدلها در دسترس هستند. رزولوشنِ 1440p فعلا نقطهی عطفی برای تراشههای گرافیکی است و برای اجرای بازیها در این رزولوشن، نیاز به هیچ چیزی با قدرتی در حدِ کارتِ تایتان ایکس هم ندارید، چیزی در ردهی کارت گرافیکی GTX 970، فوت و فنهای لازم برای اجرای بیشتر بازیها را در خود دارد.
آیا اکنون زمان هزینه کردن برای بازی 4K است؟
با وجودِ قیمتِ مانیتورها که از هر زمان دیگری کمتر شده و استانداردهایی که سرانجام تثبیت میشوند، 4K بیش از همیشه پیشنهاد وسوسه انگیزی به نظر میرسد. مشکلاتی مانند اجزای بیش از حد کوچک شدهی رابطِ گرافیکی در بازیهایی که با رزولوشنهای بالاتر تطابقِ درستی پیدا نمیکردند، سرانجام برطرف شدهاند.
4K در واقع به معنی داشتنِ بیش از ٨ میلیون پیکسل در هر فریم است که ۴ برابرِ پیکسلهای رزولوشنِ 1080p را در بر میگیرد
هنوز هم به سطح عظیمی از توانِ گرافیکی برای اجرای بازیها در این رزولوشن نیاز دارید، 4K در واقع به معنی داشتنِ بیش از ٨ میلیون پیکسل در هر فریم است که ۴ برابرِ پیکسلهای رزولوشنِ 1080p را در بر میگیرد. بجز کارتِ تایتان ایکس، هیچ کارتِ گرافیکِ تک هستهای دیگری نیست که بتواند تنظیمات بالا را با ۶۰ فریم بر ثانیهی مطلوب ما پیوند دهد. ناگفته پیداست که به جفتی از کارتهای رده بالای گرافیکی و قطعاتِ متناسب دیگر نیاز دارید تا بتوانید بهترین راندمان را از آنها بدست آورید.
گفته میشود زمانی که دایرِکت ایکس ١٢ و رابطِ جدید Vulkan راهشان را به بازیها باز کنند، خیلی چیزها هم به طرز قابل توجهی بهبود پیدا میکنند. هر دو API وعده دادهاند که دسترسی سطحِ پایینتر به سخت افزار را برای توسعه دهندگان مهیا سازند و در نتیجه راندمانِ بسیار بهتری را برای مشتریانِ نهایی و گیمرها به ارمغان آورند. بهبودهای بسیاری در دایرکت ایکس ١٢ دیده شده است که در خبرهای قبلی در زومجی هم به توانایی بالقوهی دایرِکت ایکس ١٢ پرداخته بودیم، اما جالبِ توجه ترین آنها از جنبهی راندمانِ خام، لیستِ دستورات و پردازشِ چند رشتهای بسیار بهینه شده است.
توانایی دایرِکت ایکس ١٢ برای استفاده از تمام حافظهی گرافیکی روی کارتهای چندگانه در ترکیبِ SLI و Crossfire هم تاثیر خوبی روی 4K و نیازهایش برای میزانِ بالای بافرِ گرافیکی خواهد گذاشت
تحتِ دایرِکت ایکس ١١، دستورات از پردازنده به گرافیک در روشِ نوبتی فرستاده میشوند و بنابراین باید ترتیبی هم پردازش شوند. این کار اساسا راندمان را به سرعتی که پردازندهی اصلی میتواند دستورات را ارسال کند، محدود میکند. در دایرِکت ایکس ١٢، اینها به عنوان لیستهایی که تمامِ دستوراتِ مورد نیاز را در یک بسته جمع میکنند، به پردازنده ارسال میشوند و تراشهی گرافیکی هم آنها را در یک چرخهی ساعت اجرا میکند. مانندِ فناوری Mantle از اِیاِمدی،این کار به طور چشمگیری از سربارِ پردازنده میکاهد و وقتی با امکاناتِ دیگرِ دایرِکت ایکس ١٢ تلفیق شود، راندمان را بسیار بالاتر میبرد. تستهای ابتدایی سایتِ Anandtech نشان داد که بهبود راندمان میتواند به بزرگی ۵٠ درصد باشد.
بعید است دایرِکت ایکس ١٢ به تنهایی برای خارج کردن 4K از قلمروی حرفهایها و خورههای بازی کافی باشد، اما همگام با تکاملِ این API و انتقال فناوری تراشههای گرافیکی رده بالا به کارتهای ارزانتر، ممکن است بازی روی سخت افزارهای رده میانی سرانجام در طول سال ٢٠١۶ میلادی قابلِ دسترس باشد. تا آن زمان، آخرین فناوریهای گرافیک و توسعهی API ها را در طولِ سال دنبال خواهیم کرد و با رسیدنِ این فناوریهای مطلوب، توصیههایمان را در قالب مقالاتِ جدید به شما عرضه خواهیم کرد.
منبع: arstechnica