بررسی وضعیت فروش ایکسباکسوان در بازار چین
مایکروسافت در این نسل اولین شرکتی بود که سعی کرد هرچه زودتر خود را به مصرف‌کنندگان چینی معرفی کند. اما آیا همه‌چیز به همین تصمیم ساده ختم می‌شود؟ آیا ورود باری‌های ویدیویی در دل مصرف‌کنندگان سخت‌گیر و مشکل‌پسند چینی به سادگی کاری است که استودیوهای فیلمسازی انجام داده‌اند؟ مطمئنا مایکروسافت، سونی و نینتندو برای فروش قابل‌توجه و سودآور محصولات‌ِ خود در این بازار باید برنامه‌ی موئثر و جدی‌ای در این رابطه بچینند. مایکروسافت در ماه سپتامبر امسال موج اول فروش ایکسباکسوان را در این سرزمین کهن کلید زد. این بهانه‌ی خوبی برای نگاه به وضعیت کلی بازی‌های ویدیویی از جمله سلیقه‌ی بازی‌کننده‌ها و قوانین دولت چین است تا در نهایت شاید بتوانیم به درک عمیق‌تر و درست‌تری از راه‌های موفقیت در این بازار کلیدی دست یابیم.
هیو لی
برای بیش از 10 سال است که در کسب و کار بازی‌های ویدیویی فعالیت می‌کند. او که ۳۳ سال سن دارد صاحب مغازه‌ای در منطقه‌ی گالوی پکن است. یکی از آن مناطقی که هنوز بافت گذشته‌اش را حفظ کرده و توسط کوچه‌پس‌کوچه‌هایی قدیمی که زمانی در تمام پایتخت وجود داشتند، محاصره شده است. در این خیابان شما می‌توانید شاهد سالن‌های پخش موسیقی، رستوران‌ها، بوتیک‌های لباس‌های چینی و البته بازار خاکستری مغازه‌های بازی‌های ویدیویی باشید.
(
در بازار خاکستری تجارت از طریق کانال‌های پخش صورت می‌گیرد، که با اینکه قانونی است اما غیررسمی، بدون اجازه و دخالت سازنده‌ی اصلی صورت می‌گیرد.
)
تقریبا چیزی شبیه همین میدان توپخانه‌ی تهران که در آن واحد به عنوان بهشت و جهنم خوره‌های گیم شناخته می‌شود. در این مغازه‌ها، ایکس‌باکس‌ها و پلی‌استیشن‌های دست‌کاری‌شده و دستگاه‌های وارداتی از هونگ کونگ، ژاپن، اروپا و امریکا فروخته می‌شود. بعضی از این مغازه‌دارها از زمان پلی‌استیشن 2 در این کسب و کار هستند یا به قول خودشان، از دوران طلایی.
سال 2000 بود که فروش کنسول‌ها به صورت رسمی در چین ممنوع شد. قانونی که سبب شد برای 14 سال کنسول‌هایی مثل پلی‌استیشن 2 و Wii میلیون‌ها نسخه در جاهای دیگر بفروشند و بازار و تجارت بازی‌های ویدیویی را برای همیشه در دیگر کشورها دستخوش تغییر و تحول و پیشرفت کنند، اما این فرصت تاحدودی از چین گرفته شود. در نهایت، در ششم ژانویه‌ی امسال، چین تصمیم گرفت این ممنوعیت را از روی کنسول‌های بازی بردارد. اکنون مایکروسافت اولین سازنده‌ی خارجی کنسولی است که پا به این قلمروی تازه، تقریبا دست‌نخورده و بکر می‌گذارد و ایکس‌باکس وان اولین کنسولی است که به صورت گسترده در تمام فروشگاه‌های لوازم الکترونیکی سراسر کشور برای فروش قرار داده شده است. از زمانی که کنسول در ماه سپتامبر در چین عرضه شد، ایکسباکسوان بیش از 100هزار دستگاه فروخته است. آماری که عملکرد ضعیف کنسول در ژاپن را در سایه قرار داد. اما از آن زمان تاکنون، کنسول مورد انتقاد مصرف‌کنندگان چینی قرار گرفته و دولت چین هم با شریک پخش ویدیوی آنلاین مایکروسافت، مشکلاتی پیدا کرده است. پس می‌بینید، برخلاف فیلم‌های سینمایی، بازار بازی‌های ویدیویی تازه در حال برداشتن قدم‌های اولیه‌اش در چین است و به همین دلیل تحلیل‌گران با تمام دقت روی این موضوع تمرکز کرده‌اند تا ببینند در آینده چه اتفاقاتی خواهد افتاد. اینکه آیا بازی‌های غربی مثل GTA و Call of Duty ها به مزاق چینی‌ها خوش می‌آیند؟ اینکه آیا چین، با جمعیت یک میلیارد و سه میلیونی‌اش تبدیل به بازاری احتمالی برای سازنده‌های بازی و کنسول می‌شود؟ یا آیا
هیو لی
نگران است که دسترسی رسمی به ایکسباکسوان و به احتمال زیاد پلی‌استیشن4 به کسب و کارش ضرر می‌رساند؟ نه اصلا. خودش می‌گوید:«من نگران نیستم. ایکس‌باکس‌های رسمی قفل دارند. پس فقط می‌توان بازی‌های ریجن چین را با آنها بازی کرد. از طرفی، قیمت‌های مغازه‌ی من از مغازه‌های اصلی ارزان‌تر است» این در حالی است که به گفته‌ی تمام مغازه‌دارانی که با آنها مصاحبه شده، به نظر می‌رسد پلی‌استیشن4 هنوز به شدت خیلی از ایکسباکسوان محبوب‌تر است.
هیو لی
در این مورد می‌گوید:
پلی‌استیشن 4 هم‌اکنون محبوب‌تر است. اما قبلا، ایکس‌باکس 360 از پلی‌استیشن 3 محبوب‌تر بود. چون شما می‌توانستید بازی‌های ایکس‌باکس 360 را به صورت مجانی دانلود کنید.
همینطوری که در
ساندان
، فروشگاه زنجیره‌ای باکلاسِ لوازم الکترونیکی راه می‌روید، شاهد ایکس‌باکس‌وان‌هایی هستید که به خریداران سلام می‌کنند. مردم جعبه‌ی بازی‌ها را نگاه می‌کنند و به تماشای بازیِ دیگران روی تلویزیون‌های تبلیغاتی می‌پردازنند. به نظر می‌رسد علاقه‌ی زیادی بین گیمرها موج می‌زند. اما هیچ مسئولی نیست که حواس‌‌اش به صف باشد. وقتی هم که درباره‌ی اطلاعات بیشتر سوال می‌پرسی، آنها به سادگی مشتریان را به وب‌سایت رسمی‌شان که تنها راه خرید بازی است، هدایت می‌کنند. اما دسترسی به کنسول خیلی آسان‌تر است. ایکس‌باکس‌وان‌های چینی در جعبه‌هایی با زبان چینی بسته‌بندی شده و درون جعبه هم کاغذ‌های جانبی کنسول و کارتی با گُدهای QR برای دانلود بازی وجود دارد. همچنین یک کارت اشتراک شبکه‌ی ایکس‌باکس لایو هم برای ثبت‌نام به چشم می‌خورد. هرچند که فروشگاه ایکس‌باکس‌لایو خیلی سوت و کور و خالی است و فقط 10 بازی و یک سرویس پخش آنلاین فیلم در آن به چشم می‌خورد که آن هم به خاطر اختلافات مقامات چین با شرکت BesTV، تعطیل است.
با وجود ممنوعیت کنسول در طول این 14 سالی که این قانون تصویب شده بود. اما کنسول‌ها قابل‌دسترس بودند. اولین دستگاه‌ها شامل FC Twinها می‌شده که توانایی اجرای بازی کنسول‌های NES و SNES را داشته است. اما کنسول‌های کمی به دست مشتریانی که بیرون از شهرهای بزرگ، زندگی می‌کردند، می‌رسیده. در همین زمان بود که اقتصاد چین به شکل شگفت‌آوری رشد کرد. بین سال‌های 2010 تا 2012 بود که درآمد ناخالص داخلی چین 40 درصد افزایش پیدا کرد. اکنون اقتصاد این کشور به چنان قدرتی رسیده که با ایالات متحده بر سر رتبه‌ی اول در رقابت است. با چنین ثروتی، میلیون‌ها نفر به طبقه‌ی متوسط جامعه که در حال رشد است، پیوسته‌اند. این یعنی آنها پول بیشتری برای خرج کردن دارند و علاقه‌ی بیشتری برای پیروی از روش زندگی غربی. حالا آیا می‌توان تصور کرد مردم بیشتری به کنسول‌های بازی علاقه‌مند می‌شوند؟ اینجاست که وارد بحث دیگری می‌شویم: گروه بازیکنندههای کنسولی در برابر تعداد پی‌سی‌بازها در چین خیلی خیلی اندک است. از کشوری حرف می‌زنیم که بازی‌های رایگان ( یا Free to play) مثل بازی آنلاین League of Legends از محبوبیتِ عجیبی برخوردارند. در حالی که کنسول‌ها قدم‌های ابتدایی را برای پی‌ریزی بازاری بزرگ و ریشه‌دار برمی‌دارند، این قبیل بازی‌ها سال‌هاست که بازیکنندههای چینی را درگیر خودشان کرده‌اند. پس نباید انتظار داشت به این زودی‌ها و به این راحتی‌ها چینی‌ها موس و کیبوردهای‌شان را برای به دست گرفتن دسته‌های ایکسباکسوان، رها کنند.
لیزا هنسون
، موسس گروه آماری «نیکو پارتنرز» که تخصص‌شان تحلیل بازار بازی‌های ویدیویی آسیا است، باور دارد که کنسول‌ها تنها در صورتی محبوب می‌شوند که «تبلیغات، بازاریابی و ترویج قدرتمندی درباره‌ی مزایای بازی با کنسول» داشته باشند. اما ایکسباکسوان نبرد بسیار دشواری در پیش دارد. چراکه به گفته‌ی
ونگ کیانگ
، یک فروشنده‌ی کنسول‌های وارداتی:«ایکس باکس‌وان آینده‌ی خوبی نخواهد داشت، چون بازی‌های خوبی ندارد.» فهرست رسمی بازی‌های زمان عرضه‌ی کنسول به طرز قابل‌اشاره‌ای ضعیف بوده است، از سویی دیگر، عدم وجود بازی‌هایی مثل Destiny و CoD: Advanced Warfare به خاطر محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ی مسئولان چینی، شرایط را به شدت ناهموار کرده است.
قیمت سیستم با کینکت 4299 ین (442 یورو) و بدون کینکت هم 3699 ین (380 یورو) است. این را مقایسه کنید با پلی‌استیشن4هایی که با قیمت 360 ین در بازار خاکستری فروخته می‌شوند. قیمت بازی‌های رسمی هم از 99 ین شروع می‌شود تا 249 ین ادامه می‌یابد. این می‌تواند اولین دلیل چینی‌ها برای روبرگرداندن از این کنسول‌ها باشد. چون تصور این که مصرف‌کنندگان چینی بیاییند و چنین رقم‌هایی را خرج این کنسول تجملاتی کرده و بازی‌ای برای استفاده از آن نداشته باشند، غیرممکن است.
ریچارد سائو
که 8 سال در چین برای یوبی‌سافت کار کرده و در حال حاضر در هونگ کونگ برای استودیوی «رایوت گیمز»، سازندگان League of Legends کار می‌کند، باور دارد سازندگان کنسول‌ها باید با راه‌هایی مثل کاهش قیمت یا توجیح قیمت‌ها با «بازار سیاه» مقابله کنند یا «یک جور مدل بازی های رایگان» برای کنسول‌هایشان در نظر بگیرند تا به موفقیت برسند. با وجود میلیون‌ها نفری که پول‌هایی که به سختی درآورده‌اند را خرج خریدهای داخل بازی می‌کنند، بازی‌های رایگان در چین به محبوبیت غول‌آسایی رسیده است. برای نمونه،
ونگ یوفی
، 29 ساله و یک بازی‌کننده‌ی کنسول و کامپیوتر، می‌گوید، مردمِ چین وقت‌‌شان را در بازی‌های آنلاین برای بدست آوردن رتبه و احترام در دنیای مجازی صرف می‌کنند. اما کنسول‌ها چنین موقعیتی را برای‌شان ایجاد نمی‌کنند. این مسئله یک جنبه‌ی اجتماعی هم دارد. چون کافی‌نت‌ها در چین هنوز مکان مهمی در گردهمایی نوجوانان و جوانانی هستند که خودشان را ساعت‌ها مشغول بازی‌های آنلاین پی‌سی می‌کنند. با این شرایط انجام بازی‌های آنلاین به وسیله‌ی کنسول‌ها هم هنوز در آستانه‌ی تولد خود قرار دارد. پس اکثر کسانی که کنسول‌دار هستند به تنهایی از سرگرمی خود لذت می‌برند. خب، حتما می‌پرسید چرا آنها چنین سلیقه و تفکری دارند؟
ژانگ یرونگ
، 26 ساله و گیمر خانمی که پلی‌استیشن2 و Wii داشته می‌گوید:«این به خاطر اتمسفریه که جریان داره». در بقیه‌ی بازی‌کننده‌ها هم با چنین جواب مشابه و غیرقابل‌درکی مثل «فقط یه جور حسه» مواجه می‌شوید. عده‌ای هم هستند که می‌گویند بازی‌های مشخصی مثل Mortal Kombat،Winning Eleven ، God of War و سری Metal Gear Solid بوده‌اند که جرقه‌ی عشق آنها به کنسول‌های بازی را زده است. از طرفی دیگر، سلیقه‌ی مردم در بازی‌های کنسول تغییر کرده.
هیو لیِ
مغازه‌دار می‌گوید:«این روزها محبوب‌ترین بازی‌ها، Call of Dutyها هستند. پنچ سال پیش، بازی‌های نقش آفرینی در کانون توجه بودند. اما امروزه بازی‌های تیراندازی، مسابقه‌ای و ورزشی و اصولا بازی‌هایی که زود تمام می‌شوند، روی بورس هستند. ما بازی‌کردن‌مان را با تجربه‌ی بازی‌های ژاپنی مثل Final Fantasy و Dragon Quest شروع کردیم، اما امروزه ما بیشتر تحت تاثیر بازی‌های امریکایی قرار گرفته‌ایم.»
خب، نقش سونی در میان این هیاهو چیست و کجاست؟ پلی‌استیشن4 قرار است در آینده‌ای نزدیک در چین عرضه شود. اما سونی هنوز به طور رسمی چیزی را اعلام نکرده است.
پیرز هاردلینگ رولز
، تحلیلگر بازی باور دارد سونی پلی‌استیشن4 را قبل از سال نوی چینی‌ها (که در فوریه‌ی 2015 می‌شود) عرضه خواهد کرد. گمان می‌رود تاخیر در عرضه‌ی پلی‌استیشن4 به خاطر سختگیری‌های پروسه‌ی دریافت موافقت بازی‌ها از سوی چینی‌ها باشد. در حالی که در آن سو، نینتندو هم در حال برنامه‌ریزی برای عرضه‌ی یک کنسول تمام‌شخصی‌سازی‌شده برای بازار چین است. طبق گفته‌ی فروشندگان، کنسول Wii U هم مثل دیگر دستگاه‌ها از محبوبیت اندک‌اش در بین مصرف‌کنندگان رنج می‌برد. بنابراین فعلا فقط مایکروسافت می‌ماند و ایکس‌باکس‌وان‌اش. باید صبر کنیم و ببیینیم مایکروسافت می‌تواند استارت اقبال کنسول‌ها در بازار جریان اصلی چین را بزند یا نه. البته هنوز یک مانع دیگر هم وجود دارد: هنوز در چین به بازی‌های ویدیویی به چشم معقوله‌ای بد و به عنوان لکه‌ی ننگ و بدبختی نگاه می‌شود. فرهنگ چین بیشتر روی آموزش و پرورش نوجوانان تمرکز کرده و فشار بی‌نهایت عظیمی روی جوانان برای موفقیت در درس و مشق‌شان است. این مسئله به علاوه‌ی قیمت گزاف کنسول‌ها با چندتا بازی، به این معنی است که احتمال اینکه خانواده‌های چینی تن به خرید کنسول برای فرزندان‌شان بدهند، خیلی نامطلوب، قابل‌پیشبینی و پایین است. در نهایت می‌توان نتیجه گرفت برخلاف نفوذ هالیوود در رگ و ریشه‌ی چین، بازار بازی‌های ویدیویی کنسولی به خاطر دلایلی که ذکر شد و پیچیدگی خاصی که دارد، اصلا قابل‌قیاس با سینما نیست و در حقیقت تازه در حال پیدایش است. بله، درست است که کنسول‌ها برای بیش از 20 سال است که به شکل غیررسمی فروخته می‌شدند، اما این پی‌سی‌بازها و بازار بزرگ موبایل است که هم‌اکنون بر جامعه‌ی گیمری چین حکمرانی می‌کند و تمام صحنه را اشغال کرده است. شاید بازار کنسول‌های بازی در چین فقط طرفداران اندکی داشته باشد، که البته این «اندک» هم در مقیاس جمعیت چین درصد بزرگی محسوب می‌شود، اما به طور کلی تا زمانی که پلی‌استیشن 4 به طور رسمی در این کشور عرضه نشده، به طور دقیق نمی‌دانیم آیا با نبرد خونینِ کنسول‌ها در بازار چین طرف خواهیم بود یا یک رقابت کم‌رمق و بی‌سر و صدا. این طور که به نظر می‌رسد، قبل از هر چیز کنسول‌دارها برای رسیدن به سود این بازار، ابتدا باید از روی دیوار غیرقابل‌نفوذ و بلند چین عبور کنند.
منبع: Eurogamer