یادداشت زومجی: حرکت هرز مایکروسافت با انحصار موقت بازی Rise of the Tomb Raider
- انتشار بازی Rise of the Tomb Raider توسط مایکروسافت انجام می‌شود
- اسکوئرانیکس تکرار کرد: Rise of The Tomb Raider در انحصار زمانی مایکروسافت است
- اسپنسر شایعات را رد کرد، Rise of the Tomb Raider انحصاری زمانی خواهد ماند
- اسکوئر انیکس از واکنش طرفداران درباره قرارداد انحصاری Rise of the Tomb Raider می‌گوید
- انتقاد سونی از زمان انتشار Rise of the Tomb Raider، بازی انحصاری ایکس‌باکس وان
- فروش ناامیدکننده Rise of The Tomb Raider در انگلستان و شکست مقابل Fallout 4
تا آنجایی که به یاد دارم و می‌دونم، هر موقع قرار بر شاخ و شانه کشیدن و بحث‌های فن بویی بوده، بازی‌های انحصاری به عنوان سلاح اصلی طرفین ایفای نقش کرده و می‌کنند و هر جناحی که بازی‌های بهتر داشته باشد، حرف‌های بیشتری هم برای گفتن دارد. اما همانطور که اشاره کردم، در این میان بازی‌هایی وجود دارند که دارای ویژگی «انحصاری زمانی» هستند. مثال بارز این دست بازی‌ها، Rise of the Tomb Raider است که مایکروسافت آن را در قالب قراردادی با اسکوئر انیکس، ناشر اصلی، به انحصار موقت کنسول‌های ایکس‌باکس درآورد. این حربه در ابتدای کار سر و صدای زیادی به پا کرد و بسیاری آن را یک تصمیم بزرگ رای مایکروسافت و کنسول ایکس‌باکس وان توصیف کردند. اما این همه‌ی ماجرا نبود. به طور قطع مایکروسافت تصمیم داشت تا از محبوبیت شخصیت و سری Tomb Raider به نفع ایکس‌باکس استفاده کند و مخاطبان آن را به سمت خود بکشاند، اما به نظر نه انتخاب مایکروسافت درست بوده و نه روشی که پیش گرفتند آنچنان مفید واقع شد. این موضوع را می‌توان به سادگی از میزان فروش بازی در مقابل دیگر رقبا و همچنین بازخورد مخاطبان متوجه شد.
روی صحبت ما در این یادداشت، گیمرهایی هستند که از این دست سیاست‌ها رنج می‌برند و به خاطر تصمیمات مالی/حیثیتی مدیران کنسولی، مجبور هستند تا بازی مورد علاقه خود را در زمان دیرتری انجام دهند. البته در گوشه‌ای دیگر، همان قشری قرار دارند که توانسته‌اند بازی را به صورت انحصاری بازی کنند اما کمی بعد به آنها نیز ضربه‌ای بزرگ وارد می‌شود. این ضربه دقیقا همانی است که اسکوئر انیکس به مایکروسافت وارد کرد و وقتی که هنوز چند ماه به انتشار بازی مانده بود، اعلام کرد این بازی سال آینده‌ی میلادی برای رایانه‌های شخصی و کنسول پلی‌استیشن 4 عرضه می‌شود. درست است که چندین و چند بار مقامات مایکروسافت و اسکوئر انیکس به صورت ضد و نقیض و بی‌برنامه، از انحصاری زمانی بازی خود صحبت کردند، اما این جو منفی حتی به ضرر مشتری‌های خودی هم شد. هیچ‌وقت نمی‌توان ذهن و دل مخاطبان را برای خود کرد و هیچ‌زمان شما نمی‌توانید جلوی کل کل های فن بویی را بگیرید. همین اتخاذ تصمیمات نادرست هم باعث شد حتی دارندگان کنسول ایکس‌باکس وان هم به سیاست انحصاری زمانی بدبین باشند و حتی ترجیح بدهند بازی همزمان برای همه پلتفرم‌ها منتشر شود، اما یک چنین جو منفی و سرکوب گری که پس از اعلام تاریخ انتشار بازی برای پلتفرم‌های دیگر ایجاد شد، به وجود نیاید.
بازی‌های انحصاری موتور محرک فروش کنسول‌ها و یکی از دلایل اصلی برتری یک پلتفرم هستند
اتخاذ سیاست انحصار طلبی و در اختیار گرفتن سلاحی که دیگران در داشتنش ناتوان باشند، یکی از عوامل قدرت‌نمایی پلتفرم‌ها به شمار می‌رود. کمپانی‌های سازنده کنسول‌های بازی همواره از بازی‌های انحصاری خود برای فروش هر چه بیشتر پلتفرمشان بهره می‌برند اما به شرطی که آن بازی انحصاری، نه حالا برای همیشه، بلکه برای یک مدت نسبتا طولانی در اختیار پلتفرمشان باشد و آن حس قدرت را در خود احساس کنند. در این جا ما نه کاملا موافق انحصار موقت بازی‌ها هستیم، نه کاملا مخالف آن، بلکه انتظار داریم یک چنین سیاست‌هایی اگر قرار است اجرا شوند، شکل و شمایلی کاملا منصفانه حداقل برای یکی از طرفین ماجرا داشته باشد. برخلاف مایکروسافت، ما سونی را می‌بینیم که برای مثال بازی بسیار محبوب Street Fighter V را به انحصار کنسولی در آورد و کاری کرد که هیچ وقت دارندگان کنسول ایکس‌باکس وان نتوانند این بازی مبارزه‌ای را روی دستگاه خود ببینند. در این سیاست، هر دو طرف قضیه خیالشان راحت است و می‌دانند یا این بازی قرار نیست هیچ وقت به سراغشان بیاید یا بازی فقط برای آنها خواهد بود.
این طور که از اخبار و شایعات بر می‌آید، بازی توم ریدر اواخر ماه ژانویه ۲۰۱۶ که فاصله‌ای هم با آن نداریم، برای پلتفرم پی‌سی عرضه می‌شود و این مسئله به طور کل انحصاری بودن بازی توم ریدر را برای کنسول‌های ایکس‌باکس تمام می‌کند. نمی‌دانم آیا افراد زیادی بودند که فقط برای تجربه‌ی این بازی در ماه اول عرضه، کنسول ایکس‌باکس وان یا 360 خریده‌اند یا خیر، اما قطعا اگر من یا شما جزو این دست افراد باشیم، پس از شنیدن این خبر ناراحت می‌شویم. ناراحت از اینکه ما به هوای انجام این بازی که برچسب انحصاری زمانی هم روی آن خورد، حتی اقدام به خرید کنسول کردیم یا که نه، کنسول داشتیم و اقدام به خرید خود بازی با قیمت اولیه ۶۰ دلار کردیم، اما در فاصله دو ماه، نسخه رایانه‌های شخصی آن بازی را ببینیم!
بازی‌های انحصاری جو معنوی و رقابتی بین هواداران یک پلتفرم ایجاد می‌کند، اما بازی‌های انحصار موقت می‌توانند مانند شمشیر دو لبه، جو روانی را برای همه به هم بریزند
این همه نخ سوزن کردم تا بگویم مخاطب عزیز، سیاست انحصار موقت بازی‌ها چیزی جز بازارگرمی برای دارنده‌ی پلتفرم و هایپ آن برای فروش بیشتر کنسول نیست. قطعا مایکروسافت و اسکوئرانیکس می‌دانستند «برخاست توم ریدر» قرار نیست بین بازی‌های بزرگ و بلاک‌باستری مانند Fallout 4، Halo 5 و Black Ops 3 دوام بیاورد و زیاد بفروشد. اصلا از اول هم کسی قرار نبود روی فروش صد ها هزاری توم ریدر شرط بندی کند. تمام هدف مایکروسافت این بود که مردم! ما به اسکوئر انیکس کمک کردیم که یک بازی خوب منتشر کند. ما در موفقیت معنوی Rise of The Tomb Raider شریک بودیم و می‌توانیم بازی‌هایی را حتی به شکل موقت ولی زودتر و فقط برای شما منتشر کنیم. همین شعارها کافی است تا عده‌ای به خاطرش به سمت کنسول کشیده شوند و در انتها ببینند بله، دوستشان همان بازی را روی رایانه شخصی و کمی بعد روی پلی‌استیشن 4 مشغول بازی کردن است.
تکرار موفقیت شگفت‌انگیز انحصار کامل سونی بر MGS4، توسط مایکروسافت با توم ریدر غیر ممکن بود، چه برسد به حالا که بازی انحصاری موقت است!
چیزی که من آن را دوست دارم به عنوان یک نظریه بیان کنم، گرداب توم ریدر انحصاری برای مایکروسافت است. ظاهرا مایکروسافت قصد داشته تا کاری که زمانی سونی با کونامی کرد و بازی MGS 4 را تا ابد به انحصار پلی‌استیشن 3 در آورد، مشابهش را با اسکوئرانیکس انجام دهد و تا مرز موافقت هم پیش رفتند، اما پیشروی جنون آمیز کنسول پلی‌استیشن 4 در بازار فروش، اسکوئرانیکس را کم کم متقاعد کرد که نباید یک چنین بازی معروفی را که دنباله روی موفقیت نسخه‌ی قبلی است، حالا به انحصار یک پلتفرم دربیاورد. با این حال همین تصمیم اسکوئرانیکس و مایکروسافت باعث شده تا ببینیم برخاست توم ریدر فروشی به مراتب کمتر از نسخه‌ی قبلی خود را به خاطر غیبت پلتفرم پلی‌استیشن تجربه کند.
دوست دارم این نظریه را با آمار فروش تقریبی نسخه‌ی قبلی بازی که در سال ۲۰۱۳ برای پلتفرم‌های نسل هفتمی و رایانه‌های شخصی و سپس دو کنسول پلی‌استیشن 4 و ایکس‌باکس وان عرضه شد، تقویت کنم:
«این آمار توسط وب‌سایت VGChartz منتشر شده که مقدار دو میلیون نسخه کمتر از اعلام رسمی اسکوئرانیکس مبنی بر فروش ۸.۵ میلیون نسخه‌ای بازی توم ریدر است. با این حال اطلاعیه‌های اسکوئرانیکس در اعلام فروش بازی، درصد بالای سهم پلی‌استیشن سونی را نشان می‌دهد. برای مثال می‌توان به آمار دو برابری فروش نسخه‌ی پلی‌استیشن 4 بازی نسبت به ایکس‌باکس وان اشاره کرد» (منبع: VideoGamer و اسکوئرانیکس)
- نسخه پلی‌استیشن 3: ۲.۴۵ میلیون نسخهنسخه پلی‌استیشن 4: ۱.۰۹ میلیون نسخه
- مجموع فروش بر روی پلتفرم پلی‌استیشن: ۳.۵۴ میلیون نسخه
- نسخه ایکس‌باکس 360: ۱.۸۸ میلیون نسخهنسخه ایکس‌باکس وان: ۴۷۰ هزار نسخه
- مجموع فروش بر روی پلتفرم ایکس‌باکس: ۲.۳۵ میلیون نسخه
- فروش نسخه رایانه‌های شخصی: ۳۴۰ هزار نسخه
همانطور که آمار و ارقام فروش را مشاهده می‌کنید، کفه‌ی ترازو برای پلتفرم پلی‌استیشن در بخش فروش سنگینی می‌کند. اختلاف فروش نسخه‌ی پلی‌استیشن نسبت به ایکس‌باکس بیش از یکی میلیون است و حتی اگر فروش نسخه رایانه‌های شخصی را هم به مقدار ایکس‌باکس اضافه کنیم، باز فاصله‌ی فروش آنقدری زیاد است که پلتفرم پلی‌استیشن را یک مهره‌ی مهم برای اسکوئرانیکس توصیف کنیم.
فعلا چیز زیادی از جزئیات قرارداد بین مایکروسافت و اسکوئرانیکس منتشر نشده و نباید هم انتظار داشته باشیم فعلا چیزی در این مورد گفته شود. اما پر واضح است که مایکروسافت با پرداخت مبلغ هنگفتی به اسکوئرانیکس، آنها را تا حد زیادی راضی کرده است که فعلا قید فروش بازی را روی پلی‌استیشن بزنند و سال ۲۰۱۵ دست سونی را از این یک بازی کوتاه کنند. اما داستان انحصاری زمانی وقتی خودش را به خوبی نشان می‌دهد که بازی برای پلتفرم پلی‌استیشن 4 که از نظر فروش پیشتاز نسل هشتم است، منتشر شود و آمار فروش را روی آن ببینیم.
در انتها، باید بگویم رقابت کنسول‌ها و پلتفرم‌ها، رابطه‌ی مستقیمی با بازی‌های انحصاری دارند. بازی‌هایی که غریب به یقین به خاطر تک پلتفرمه بودنشان، فروش کمتری نسبت به بازی‌های چند پلتفرمه بزرگ تجربه می‌کنند، اما همان‌ها موتور محرک فروش کنسول در بازار هستند. شیوه‌ی انحصاری زمانی بازی‌ها می‌تواند در مواقعی بسیار نتیجه بخش باشد، اما به شرطی که با یک بازی بهتر از نظر وسعت مخاطبان و در زمانی درست‌تر اجرا شود.
نظر شما در مورد این گونه سیاست‌گذاری‌ها چیست؟ آیا با انحصاری زمانی بازی‌ها موافق هستید؟ دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
تهیه شده در زومجی