بررسی بازی Downwell

در بازی «پایین چاه» که این روزها بدجوری گیمرها را به‌طرز غیرقابل‌فراری معتاد خودش کرده، فقط یک راه برای رفتن دارید: پایین. شخصیت اصلی بازی در یک شب دل‌انگیز زیر درخت و نور مهتاب روی نیمکت نشسته و لبخند بر لب دارد. اما وقتی کنترل او را به دست می‌گیرید، راهی برای ادامه‌ی این سکوت پیدا نمی‌کنید. یا باید به قیافه‌ی او خیره شوید یا باید برای استارت موتور تنش، چالش و هیجان بازی او به درون چاهی که در همان نزدیکی است، بیاندازید و وارد دنیای زیرزمینی بازی شوید. اما نگران این قهرمان ناشناس نباشید. برخلاف تصور اولیه‌تان، پروتاگونیستِ «پایین چاه» خودش اینکاره است و ظاهرا منتظر کسی مثل شما بوده تا هرچه زودتر او را از این کسالت مرگبار نجات دهد و به سر کار اصلی‌اش که کشف چاه‌های شیطانی است، برگرداند. از کجا می‌دانم؟ خب، شاید او خیلی خوب آنها را مخفی کرده باشد، اما خیلی زود متوجه می‌شوید این ناقلا به پوتین‌های تیرانداز مجهز است. حتما یک پوستر بایونتا هم به دیوار اتاق خوابش چسبانده است!

در کنار این، او در پریدن و جاخالی دادن و پشتک زدن، خراب شدن روی سر دشمنانش و خلاصه نینجابازی هم چیزی کم و کسر ندارد. با کله در اعماق چاه پایین و پایین‌تر می‌روید، سکو‌ها را با تفنگ‌هایتان خراب می‌کنید و دشمنان را به رگبار می‌بندید. اما انگار یک جای کار می‌لنگد! شاید این چاه‌نورد استاد تهاجم به درون دالان‌های شیطانی و خطرناک باشد، اما تو اینجا چی کار می‌کنی؟! شاید این چاه‌نورد زیر و بم کار را بلد باشد، اما خبر داشتی این توی تازه‌واردِ از همه‌جا بی‌خبر هستی که کنترلش را برعهده داری. اینجاست که ناگهان متوجه می‌شوید، قرار نیست خوش‌ بگذرانیم. بلکه در حقیقت، این چاه‌نورد کارکشته قابلیت‌هایش را برای آموزش تو در اختیارت گذاشته و برای اینکه تبدیل به یک چاه‌نورد درجه‌یک و حرفه‌ای شوی، تمرینات سخت و مرگ‌های غیرقابل‌بازگشتی در پیش داری. من چند روزی است که زیر نظر استاد در حال کندو کاو در اعماق چاه روزگار می‌‌گذرانم. استادی که نم پس نمی‌دهد و اعتقاد دارد تمام راز و رمز و فوت و فن این کار را خودت باید با آزمون و خطا پیدا کنی. آره، من هم اولش حسابی عصبانی شدم. چون حرفه‌ی چاه‌نوردی را جدی نگرفته بودم. فکر می‌کردم این کار هم مثل ده‌ها نمونه‌ی مشابه‌اش، یک کار زودگذر است که به سرعت هیجانش را از دست می‌دهد. اما نه. خیلی نگذشت که فهمیدم حق با استادم است. چاه‌نوردی خیلی کیف می‌دهد.

«پایین چاه»، بازی ساده و یک‌بارمصرفی به نظر می‌رسد و خیلی سخت است تا در نگاه اول «پایین چاه» را در دسته‌ بازی‌های پُرتعداد «یکی بخر، دوتا ببر» قرار ندهیم که قصد دارند با گرافیک پیکسلی اغواگرشان، ما را گول بزنند. اما ما که گول بخور نیستیم، مگه نه؟! همین الان اگر فهرست بازی‌های موبایلمان را باز کنیم، با بازی‌های بسیاری شبیه به آن روبه‌رو می‌شویم که در آنها شلیک می‌کنیم، روی سر دشمنان می‌پریم و هرچه در مراحل جلوتر می‌رویم، امتیازمان در لیدبورد جهانی ثبت می‌شود. اما ماجرای «پایین چاه» زمین تا آسمان با آن بازی‌های قلابی فرق می‌کند. «پایین چاه» شاید بعد از موج بازی‌های مستقل پیکسلی که تازگی‌ها راه افتاده، از لحاظ ظاهری منحصربه‌فرد نباشد (که کماکان هست!)، اما راستش، تمام زیبایی، هوشمندی و عمق بازی نادیدنی است و تا خودتان آن را لمس نکنید، متوجه نخواهید شد که چه جواهری را دست کم گرفته بودید.

جادوی «پایین چاه» این است که تمام عناصر شناخته‌شده و تازه‌ی بازی به‌شکل شبکه‌ای تودرتو و درهم‌پیچیده‌ای فعالیت می‌کنند. این موضوع همان اول مشخص نیست. بلکه باید چند ساعتی با اجزای گیم‌پلی سر و کله بزنید تا واقعا متوجه شوید این بازی چقدر پیچیده است و چه راه و روش‌های متفاوتی را جلوی روی بازی‌کننده قرار می‌دهد. تمامی اینها هم به خاطر این است که تک‌تک ارتقاها، تفنگ‌ها، چالش‌های محیطی، دشمنان و عناصر تشکیل‌دهنده‌ی بازی براساس برنامه‌ریزی دقیقی در ارتباط با یکدیگر ساخته‌ شده‌اند. یعنی همیشه وقتی سر کلاف یک بخش از بازی را می‌گیرید به جای به بن‌بست خوردن، به شبکه‌ی بی‌نهایتی از نتیجه‌ی شیمی فلان عنصر با دیگر اجزای بازی و تاثیری که هرکدام بر گیم‌پلی می‌گذارند، می‌رسید. برای مثال، «فارکرای» را در به یاد بیاورید. یادتان می‌آید برای بدست آوردن کوله‌پشتی بزرگتر باید حیوانات نادر را شکار می‌کردیم تا تفنگ‌های بهتر بخریم تا ماموریت‌های سخت‌تر را راحت‌تر انجام دهیم تا انتخاب‌های بیشتری برای نحوه‌ی پیشروی داشته باشیم. چنین شبکه‌‌ی سفت و سختی در «پایین چاه» هم حضور دارد و کاری کرده تا هر دفعه که به درون چاه می‌پرید، تجربه‌ی متفاوتی انتظارتان را بکشد.

قبل از اینها، بازی دارای چندین حالت مختلف هم است که نحوه‌ی بازی کردن‌تان را تاحدودی تغییر می‌دهند. مثلا، در حالت «شناور»، کاراکتر اصلی با سرعت کمتری سقوط می‌کند و همین به‌ شما اجازه می‌دهد تا چندضرب‌های طولانی‌تری اجرا کنید و شانس بالاتری برای دریافت پول و آیتم‌های سلامتی اضافی داشته باشید. یا در حالتی دیگر، کاراکترتان در شروع بازی آیتم‌های سلامتی بیشتری دارد، اما ارتقاهای کمتری به او تعلق می‌گیرد. تمام اینها باعث می‌شود تا خودتان را در مقابل گزینه‌های مختلفی برای انجام بازی پیدا کنید. شاید یکی دوست داشته باشد، دلش را به دریا بزند و با پریدن از روی سر این دشمن به آن دشمن خودش را سریع به ته چاه برساند. شاید یک تازه‌کار روند متمرکزتر و مطمئن‌تری را پیش بگیرد. یا یک حرفه‌ای سعی کند به‌‌شکل مسلسل‌واری چندضرب بزند. هرگز نمی‌توان گفت کدام روش درست است. فقط باید ببینید شما با کدامیک راحت‌تر هستید و پس از تجربه‌اندوزی به کجا می‌رسید.

تازه بعد از ده- دوازده ساعت بازی کردن است که به عمق گیم‌پلی «پایین چاه» پی می‌برید. در ابتدا هیچ‌چیزی درباره‌ی کارکرد بخش‌های مختلف بازی نمی‌دانستم. در چاه که رها می‌شدم روی هوا می‌پریدم و گلوله‌هایم را روی سر یک دشمن خالی می‌کردم و دوباره برای خشاب‌گذاری اتوماتیک روی زمین فرود می‌آمدم. کمی بعد متوجه شدم پوتین‌های تیرانداز پروتاگونیست بازی بیشتر از وسیله‌ای برای کشتن، ابزاری برای کنترل هستند. برای کم کردن سرعت سقوط، غلبه بر جاذبه و کشتن زنجیره‌ای دشمنان از طریق پریدن روی سرشان. فهمیدم پریدن روی سر آنها، خشابم را پُر می‌کند. این یعنی دیگر فرود آمدن روی سکوها نیاز نبود. چند بار که با کمترین تعداد برخورد با سکوها به ته چاه برسید، تازه هوشمندی «پایین چاه» را درک می‌کنید و بازی را در ظاهر اصلی‌ شکوهمندش می‌بینید.

«پایین چاه» یک اکشنِ آرکید پُرهرج و مرجِ بی‌مغز نیست. بلکه (۱) تصمیم‌گیری بازی‌کننده در انتخاب ارتقاها، استایل بازی، تفنگ‌ها و نحوه‌ی پایین رفتن در چاه، (۲) ارتباط تنگاتنگی که تمام عناصر تشکیل‌دهنده‌ی بازی با یکدیگر دارند، (۳) تاثیری که هرکدام از آنها روی هم می‌گذارند و (۴) الگوریتم سازندگان در بازسازی بی‌نقص مراحل و تنوع‌شان، «پایین چاه» را به چیزی فراتر از یک تیراندازی خشک و خالی تبدیل کرده و به رگ‌هایش چالش‌های طاقت‌فرسا اما هوشمندانه تزریق کرده است. «پایین چاه» یکی از بهترین نمونه‌ها در مهندسی گیم‌پلی و درهم تنیدگی چرخ‌دهند‌ه‌های یک بازی است که استودیوهای بزرگ بازیسازی باید از آن یاد بگیرند. همین که اکشن بازی بعد از چندین ساعت کماکان هیجان‌انگیز و تنش‌زا باقی مانده، بعد از ساعت‌ها هنوز نکاتی برای کشف کردن دارد و همین که بازی حرفه‌ای‌ترین بازی‌کننده‌هایش را هم برخی اوقات دچار دسپاچگی و استرس می‌کند، همه دلیلی بر «زنــده بودن» بازی هستند. نکته‌ای که فقط در یک بازی ویدیویی به این شکل قابل‌اجرا است و احساس می‌شود.

تهیه شده در زومجی

زومجی چگونه یک بازی را بررسی می‌کند؟