نقد سریال Prison Break؛ قسمت سوم، فصل پنجم

این مطلب داستان قسمت سوم سریال را فاش می‌کند

«یه اپیزود فرار از زندانی کلاسیکِ ناکامل». این اولین چیزی بود که پس از تماشای اپیزود این هفته سریال فرار از زندان (Prison Break) پیش خودم به زبان آوردم. قسمت سوم فصل پنجم «فرار از زندان» که «دروغگو» نام دارد، تقریبا تمام ویژگی‌هایی که این سریال را با آن می‌شناسیم در خود دارد، اما همزمان به خاطر عجله‌ی سریال که در نقد اپیزودِ هفته‌ی گذشته به‌طور مفصل درباره‌ی آن حرف زدیم نمی‌تواند به تمام پتانسیل‌هایش نیز دست پیدا کند. اولین نکته‌ی قوت «دروغگو» این است که برخلاف اپیزود دوم حداقل می‌داند چه هدفی دارد؛ تا چند ساعت دیگر برق‌ها خاموش می‌شوند و مایکل نقشه‌ی فرارش را عملی خواهد کرد. فقط مشکل این است که ابو رمال هم منتظر است تا همراه با مایکل فرار کند و همزمان رفقای مایکل هم بعد از دیدن خوش و بش کردن‌های این دو با یکدیگر، نمی‌توانند به مایکل اعتماد کنند و فکر می‌کنند او حالا که دیگر نیازی به آنها ندارد، در لحظه‌ی آخر آنها را قال خواهد گذاشت. طبیعتا مثل روز برای ما روشن است که مایکل برای گول زدن ابو رمال مجبور به معاشرت با اوست و با توجه به فرستادن آدرس گاراژی که چهار سال پیش در صنعا خریده بوده برای لینک، نشان می‌دهد که قصد ندارد ابو رمال را به جایی که برادرش و دوستانش هستند ببرد و در لابه‌لای صحبت‌های مایکل و ویپ هم متوجه می‌شویم که این دو تحت هویت مستعار، برای انجام ماموریتی سری به درون ساختارِ داعش نفوذ کرده‌اند و خلاصه مایکل علاقه‌ی خاصی به آزاد کردن یکی از سران آنها ندارد. پس، تنها سوالی که باقی می‌ماند این است که مایکل چگونه می‌خواهد ابو رمال را دست به سر کند یا آیا اصلا قصدِ دست به سر کردن او را دارد یا همان‌طور که ویپ حدس می‌زند، قرار است به هم‌سلولی‌هایش نارو بزند؟ خب، نقاط قوت این اپیزود مربوط به سوال اول و نقاط ضعفش هم مربوط به سوال دوم می‌شود.

پس، وقتی این اپیزود به این سوال می‌پردازد که: «مایکل چگونه می‌خواهد همزمان ابو رمال را دست به سر کند و وفاداری‌اش را به دوستانش ثابت کند؟» همه‌چیز در بهترین حالتش به سر می‌برد. بهترین نکته‌ی این اپیزود تماشای برنامه‌ریزی لحظه‌ای مایکل و اجرای پله به پله‌ی نقشه‌‌اش است. درست مثل سریال اصلی، ما همیشه می‌دانستیم مایکل در شرایط قاراشمیش فکر بکری در سر دارد، اما هیچ‌وقت تا حدود ۱۵ تا ۳۰ ثانیه قبل از اجرای آن نقشه نمی‌دانستیم آن فکر بکر دقیقا چه چیزی است. خب، «دروغگو» به‌طرز درجه‌یکی از این تکنیک داستانگویی نهایت استفاده را می‌کند و پیچش‌های داستانی‌اش را یکی پس از دیگری رو می‌کند و هیجان و آدرنالین را خیلی بهتر از دو اپیزود قبل و تقریبا در حد چیزی که از سریال اصلی به یاد می‌آوریم بالا می‌برد. نتیجه به داستانِ پرپیچ و خم و تند و آتشینی ختم شده که با اینکه می‌دانیم خیلی احمقانه و دیوانه‌وار است، اما به حدی سریع از جلوی چشممان رد می‌شود که فرصتی برای گیر دادن به جزییات و حفره‌هایش نداریم و این قسمت تا اینجای فصل پنجم با ارفاق خودِ خودِ «فرار از زندان» است.

گرچه سابقه‌ی فرارهای مایکل در فاکس‌ریور و سونا نشان می‌دهد که مایکل همیشه در تلاش اول موفق نمی‌شود، اما با توجه به اپیزودهای اندک این فصل و تریلرهای سریال که آزادی مایکل را فاش کرده بودند و به این نکته اشاره می‌کردند که تمام این فصل مثل فصل اول به فرار از زندان اختصاص ندارد، به شخصه فکر می‌کردم فرار مایکل در این اپیزود با موفقیت پیش خواهد رفت، اما غافلگیر شدم. همه‌اش به خاطر اینکه سازندگان فرار مایکل را در تریلرها فاش کرده بودند! بله، برای یک بار هم که شده، اسپویل‌های تریلر، نه تنها چیزی را خراب نکرد، بلکه به کوبندگی غافلگیری نهایی این اپیزود هم کمک کرد. در یک کلام، این اپیزود در روایت مراحل فرار مایکل کار خیلی خوبی انجام می‌دهد، اما همان‌طور که در ابتدای متن هم گفتم، با اپیزود کلاسیکِ «ناکاملی» طرفیم که به تمام پتانسیل‌هایش نمی‌رسد و دلایلش هم مربوط به همان چیزی می‌شود که در نقد هفته‌ی گذشته گفتم: عدم شخصیت‌پردازی کاراکترهای همراه مایکل و عدم شناساندنِ فضا و معماری و سوراخ سنبه‌های زندان اوگیجیا. نویسندگان از طریق سراسیمگی و دست‌پاچگی و ترس ویپ کاری می‌‌کنند تا کمی بهتر با او ارتباط برقرار کنیم. هنوز او به نقطه‌ای نرسیده که به سوکره‌ی بعدی سریال تبدیل شود، اما فعلا سریال برای شروع قدم در مسیر درستی گذاشته است. اما چنین چیزی درباره‌ی بقیه‌ی کاراکترها، از نگهبانان زندان گرفته تا ابو رمال و بقیه‌ی هم‌سلولی‌های مایکل صدق نمی‌کند.

خط‌های داستانی لینک و سارا هم در این اپیزود پرجنب و جوش و پرشتاب بودند. سارا بالاخره فاش می‌کند که در تمام مدتی که همراه مایکل بوده، یک چیزهایی از او یاد گرفته. در نتیجه وقتی می‌فهمد تلفنش هک شده، آن را پیش تعمیرکار می‌برد و حقه‌ای سوار می‌کند تا از دور با قاتل‌هایش روبه‌رو شود که می‌شود. در پایان معلوم می‌شود تلفنش توسط اثر انگشت خودش باز شده و سارا سریع به این نتیجه می‌رسد که کار، کارِ کلرمن است. اما نکته این است که در هنگام وقوع هک در بیمارستان، پسوورد تلفن هک می‌شود، نه سیستم اثر انگشتش. خب، آیا این فقط اشتباهی از سوی سازندگان است یا به این معنی است که خودِ هکرها کاری کرده‌اند تا کلرمن را بد جلوه بدهند. با توجه به پافشاری کلرمن روی کانیل اوتیس بودنِ مایکل، احتمال گناهکار بودن او وجود دارد، اما از طرف دیگر با توجه به اینکه کلرمن در پایان سریال اصلی دیگر به راه راست هدایت شده بود، شاید هکرها برای پرت کردن حواس سارا، برای کلرمن پاپوش دوخته باشند. این وسط، خط داستانی لینک هم گرچه حداقل دارای حفره‌های منطقی اپیزود هفته‌ی گذشته نیست و گرچه نجات پیدا کردن شیبا از دست آن داعشی یک‌چشم توسط لینک یکی از همان صحنه‌هایی است که با شخصیتِ لینک عجین شده و با اینکه تکه‌ای از پس‌زمینه‌ی تاریکی از شیبا و معشوقه‌ی یک‌چشمش فاش می‌شود، اما چیز خاصی برای عرضه ندارد و از آن صحنه‌های کلیشه‌ای و تکراری‌ای است که در خیلی سریال‌های دیگر یافت می‌شود. در حالی که ما از «فرار از زندان» جنس خاصی از اکشن را می‌خواهیم که مختص خودش است و این چیزی بود که در سریال‌های دیگر هم وجود دارد.

نهایتا یکی دیگر از مهم‌ترین چیزهایی در این اپیزود می‌فهمیم این است که ظاهرا مایکل و ویپ از سوی سازمان سی‌.آی.ای برای فراری دادن ماموران آنها در خاورمیانه ماموریت دارند و به‌طور مخفیانه برای دولت کار می‌کنند. این نشان می‌دهد که احتمالا فرار از زندان حالا برای مایکل تبدیل به یک شغل واقعی شده است. فکرش را کنید: سازمان سیا یک آگهی در نیازمندی‌های نیویورک تایمز منتشر می‌کند که: «به یک متخصص فرار از زندان نیازمندیم. ترجیا مرد. با حقوق و بیمه و مزایای عالی». مایکل هم برای مصاحبه به مقر سیا می‌رود. مصاحبه‌کننده رزومه‌اش را می‌خواند: «فاکس ریور. الکس ماهون. سونا... استخدامی!». جدا از شوخی، دوباره در این اپیزود اسم فردی به اسم پوزئیدون به عنوان رهبر تمام توطئه‌های پشت پرده برده می‌شود. در صحنه‌ی بیمارستان، جمله‌ی قابل‌توجه‌ای از دهان یکی از قاتل‌ها بیرون می‌آید: «به بازی پوزئیدون عادت می‌کنی. همه‌اش مثل شطرنح می‌مونه، مثل یه نمایش». خب، برخی طرفداران به این نتیجه رسیده‌اند از آنجایی که جیکوب نِس، شوهر سارا پروفسور استراتژی و اصول بازی است، پس احتمالا این آقای پوزئیدونی که عاشق بازیست، خود جیکوب است. بالاخره چه کسی است که به مردِ خانواده‌ی بی‌گناه و بی‌خطر و ساده‌ای مثل او شک کند. اگر این‌طور باشد، با عقل جور درمی‌آید که او خودش را به سارا چسبانده باشد تا این‌طوری تا آنجا که می‌تواند به هدفش (مایکل) نزدیک شود. روی هم رفته، اپیزود سوم فصل پنجم «فرار از زندان» اگرچه در برخی زمینه‌ها تابلو است (معلومه که مایکل خود مایکل است و معلومه که هنوز سارا را دوست دارد) و در برخی زمینه‌ها دلسردکننده ظاهر می‌شود (ضعف در معرفی فضای زندان و کاراکترهای فرعی و یک آنتاگونیست قابل‌توجه)، اما بهتر از اپیزود دوم است و با روایتِ یک داستان فرار از زندانی کلاسیکِ پرشتاب، لحظات سرگرم‌کننده و پاپ‌کورنی خوبی را فراهم می‌کند.