نقد سریال Better Call Saul؛ قسمت ششم، فصل سوم

اپیزود این هفته‌ی سریال Better Call Saul مثل افتتاحیه‌ی یک فصل جدید و آغاز یک دوران جدید می‌ماند. اپیزودی است که وظیفه‌اش جمع‌بندی اتفاقات انفجاری اپیزودِ قبلی و زمینه‌چینی خط‌های داستانی جدید است. بالاخره اپیزود هفته‌ی گذشته چنان نقطه‌ی اوج دراماتیکِ بزرگی برای کل سریال و چنان اجرای نفسگیر و زلزله‌واری داشت که طبیعتا اپیزودهای باکیفیتِ معمولی سریال در مقایسه با آن کمی ضعیف احساس می‌شوند. مخصوصا اگر با اپیزودی سروکار داشته باشیم که کمی از ضرباهنگ و ساختار داستانگویی باطمانینه‌ی همیشه فاصله گرفته باشد و در بعضی لحظاتش فقط خط‌های داستانی جدید را به‌طور سرسری معرفی کند. حالا ما در دوران پسا-دادگاه جیمی مک‌گیل به سر می‌بریم. بعد از اینکه نیمه‌ی اول فصل روی نبرد جیمی و چاک تمرکز کرده بود، هفته‌ی پیش آتش فیتیله به چاشنی رسید، دینامیت منفجر شد و زندگی دو طرف دعوا را تغییر داد. از یک طرف چاک به‌طرز غیرقابل‌بازگشتی توسط نقشه‌ی ماهرانه‌ی جیمی ضربه خورد و از طرف دیگر در این اپیزود متوجه شدیم که جیمی هم تا یک سال از وکالت ممنوع شده است. پس، او هم باید به دنبال راه جدیدی برای درآوردن خرج زندگی‌اش باشد.

بزرگ‌ترین اتفاق این اپیزود اما در جبهه‌ی برادر کوچک‌ خانواده‌ی مک‌گیل می‌افتد. جایی که بالاخره سریال بعد از دو فصل و شش اپیزود به لحظه‌ای که از همان روز اول بی‌صبرانه انتظارش را می‌کشیدیم می‌رسد. و وینس گیلیگان، پیتر گولد و تیمشان هم کار فوق‌العاده‌ای در اجرای آن انجام می‌دهند. پیش‌درآمدها بیشتر از اینکه درباره‌ی «چه زمانی» فلان اتفاق می‌افتد باشند، درباره‌ی «چگونگی» وقوع فلان اتفاق هستند. پس بهترین پیش‌درآمدها آنهایی هستند که در هرچه غیرمنتظره‌تر و عمیق‌تر کردن بخش «چگونگی» عالی هستند. «ساول» در طول این مدت بارها و بارها و بارها این اصل را رعایت کرده است. آخرین نمونه‌اش نحوه‌ی آشنایی مایک و گاس فرینگ بود. می‌دانستیم مایک به دست راست گاس تبدیل می‌شود، اما چگونگی وقوع آن که دو-سه اپیزودی هم طول کشید، تماشای وقوع این اتفاق غیرقابل‌اجتناب را جذاب و هیجان‌انگیز کرده بود. بالاخره پیش‌درآمدها درباره‌ی وقوع اتفاقات اجتناب‌ناپذیر هستند و اگر آنها به درستی صورت نگیرند، نیم بیشتری از اهمیت سریال از بین می‌رود. اجتناب‌ناپذیرترین اتفاق «ساول» اما تغییر جیمی مک‌گیل به ساول گودمن بود. با توجه به اسم سریال و شخصیت اصلی‌اش و ماهیتِ پیش‌درآمد بودن سریال که روی داستان ریشه‌ای شخصیت ساول گودمن از «برکینگ بد» تمرکز داشت، می‌دانستیم که دگردیسی جیمی به ساول گودمن دیر یا زود دارد، ولی سوخت و سوز ندارد. بنابراین از همان ابتدا با هیجان تک‌تک اتفاقات دگرگون‌کننده و ناراحت‌کننده‌ای که می‌توانست به هرچه نزدیک‌تر شدن جیمی به سمت این پرسونا شود را با دقت بررسی می‌کردیم. از پایان تراژیکِ رفاقتش با مارکو گرفته تا تک‌تک سنگ‌هایی که چاک جلوی پایش می‌انداخت. هفته‌ای نمی‌شد که طرفداران سر چرایی و نحوه‌ی وقوع آن بحث و نظریه‌پردازی نکنند. آیا جیمی با به دست کردن انگشترِ مارکو خود را ساول گودمن معرفی می‌کند؟ آیا چاک برادرش را از حرفه‌ی وکالت بیرون می‌اندازد و جیمی مجبور می‌شود با نام ساول گودمن از نو شروع کند؟ آیا این هفته با ساول گودمن روبه‌رو می‌شویم؟ نه. هفته‌ی بعد چطور؟ باز هم نه.

با این تفاوت که این صحنه در چند دقیقه‌ی پایانی این اپیزود از راه می‌رسد و برخلاف چیزی که انتظار داشتیم، سریال با آن به عنوان اتفاق بزرگی رفتار نمی‌کند. و این دقیقا همان چیزی است که باید باز دوباره «ساول» را به خاطرش تحسین کنم. مسئله این است که تبدیل شدن آدم‌ها به افراد دیگری یا تغییر هویت و طرز فکر آنها ناگهانی و خودآگاه اتفاق نمی‌افتد، بلکه طریق پروسه‌ی بلند مدتی صورت می‌گیرد. چیزهای کوچک و بزرگ بسیاری در جریانِ مدت زمان طولانی‌ای روی ما تاثیر می‌گذارند و تازه بعد از آن است که ناگهان به خودمان می‌آییم و می‌فهمیم به چه کسی تبدیل شده‌ایم. چقدر تغییر کرده‌ایم. والتر وایت هیچ‌وقت در طول سریال به‌طور خودآگاه به تغییراتش اشاره نکرد. البته که هر از گاهی سریال نشانه‌هایی از این تغییرات را در پس‌زمینه‌ها جایگذاری می‌کرد تا عدم توانایی والت در دیدن آن را نشان دهد، اما خودِ والت تا اپیزود یکی مانده به آخر و تنها شدن در آن کلبه‌ی دورافتاده نبود که بالاخره به خودش آمد. بنابراین تصور اینکه جیمی هم بعد از اپیزود هفته‌ی گذشته از در دادگاه بیرون بیاید و با چشمانی که برق می‌زنند و لبخندی شیطانی، انگشتر مارکو را به دست کند و فریاد بزند که من دیگه ساول گودمنم اشتباه است. پس از لحاظ ریتم درست داستانگویی منطقی است که تغییرات جیمی جلوی چشمانش اما بدون اینکه او توانایی شناسایی‌شان را داشته باشند بیافتد. تغییراتی که قطره قطره کنار هم جمع می‌شوند تا بالاخره وانگهی دریا شوند.

تفاوتِ «برکینگ بد» و «ساول» اما در این است که اگر ما نمی‌دانستیم سرانجام هایزنبرگ چه چیزی خواهد بود، در «ساول» می‌دانیم که سرانجام جیمی کجاست. بنابراین گرچه با یک پیام بازرگانی مسخره طرفیم و با اینکه خودِ جیمی در واکنش به آن می‌گوید که: «فقط یه اسمه». اما ما خوب می‌دانیم که فقط یک اسم نیست. خوب می‌دانیم که شاید جیمی اینجا فقط برای فیلمبرداری قیافه‌اش را تغییر داده باشد، ولی این تغییر قیافه با برداشتنِ عینک و ریش و سیبیل مصنوعی‌اش تمام نمی‌شود. این تغییر قیافه حالاحالاها ادامه خواهد داشت. از دیگر نکاتی که به مقدمه‌چینی تغییر جیمی از برادر وظیفه‌شناس و خوب برای چاک، به وکیلی خلافکار اشاره می‌کند، جایی است که ربکا به دفترِ جیمی و کیم سر می‌زند و از جیمی التماس می‌کند که به برادرش سر بزند. اما جیمی برخلاف چیزی که تاکنون از او دیده‌ایم، می‌گوید که هیچ چیزی به برادرش مدیون نیست و به قهوه خوردن از لیوان شرکت «دیویس اند مین» که مد‌ت‌ها قبل از آنجا بیرون آمده بود ادامه می‌دهد. در صحنه‌ای که او و کیم به دیوار شیشه‌ای دفترشان تکیه داده‌اند و صحبت می‌کنند، جیمی اصرار دارد: «تا اونجایی که من می‌دونم، چیزی تغییر نکرده». اما حقیقت این است که تغییر کرده است. او تا یک سال نمی‌تواند وکالت کند. در این مدت اتفاقات زیادی ممکن است بیافتد. ممکن است ساول گودمن آن‌قدر معروف شود که او مجبور شود به عنوان ساول گودمن به دنیای وکالت برگردد و شاید این شهرت کاری کند تا سروکله‌ی مشتری‌های کله‌گنده‌تری به دفترش باز شود. حالا سوال این است که آیا ما یک سال محرومیت جیمی از وکالت را به‌طور عادی دنبال می‌کنیم یا با مونتاژی مثل اپیزود هشتم فصل پنجم «برکینگ بد» طرف خواهیم شد که داستان را به سرعت به چند ماه جلوتر منتقل می‌کند.

اما شاید مهم‌ترین خط داستانی این اپیزود مربوط به ناچو باشد. از آغاز فصل سوم هر هفته در تیتراژ آغازین سریال با اسم مایکل ماندو به عنوان یکی از بازیگران اصلی سریال روبه‌رو می‌شدیم، اما در کمال تعجب یا خبری از او در پنج اپیزود اول نبود یا اگر هم بود، خیلی جزیی بود. این نشان می‌داد که گیلیگان و گولد برنامه‌ی بزرگی برای ناچو دارند، اما فعلا به خاطر معرفی گاس فرینگ و درگیری‌های جیمی و چاک، وقت رونمایی از آن نرسیده است و حالا در این اپیزود مهم‌ترین سکانس اپیزود، یعنی سکانس قبل از تیتراژ به او اختصاص داده شده است. جایی که او روزها به عنوان یک خلافکارِ سرسخت برای هکتور سالامانکا کار می‌کند و شب‌ها پشت چرخ خیاطی کارگاه پدرش می‌نشیند. در همین صحنه است که برای یک لحظه چرت می‌زند و سوزن چرخ وارد دستش می‌شود. او زندگی دوگانه‌ای دارد. یک زندگی شرافتمندانه و یک زندگی مجرمانه و خون‌بار. و حالا به نظر می‌رسد زندگی دوم قصد تهاجم به زندگی اول را دارد. ناچو کافی است کمی چرت بزند و بی‌احتیاطی کند تا کارش به جاهای باریکی کشیده شود. بزرگ‌ترین مشکل هم رییسش هکتور است که اصلا نحوه‌ی ریاست را بلد نیست. هکتور هیچ بویی از سیاست و استراتژی نبرده است. پیرمرد احمقی است که تنها چیزی که از ریاست می‌داند، گنده‌بازی و شاخ و شانه‌کشی‌ها و زور گفتن‌هایش است. داشتن چنین رییسی بدجوری برای ناچو اعصاب‌خردکن شده است.

از سوی دیگر گاس را در حالی می‌بینیم که مشغول دیدار از یک کارگاه لباس‌شویی برای مخفی کردن تجارت مواد مخدرش است؛ همان مکانی که به لابراتورِ خفنِ والت در فصل‌های سوم و چهارم «برکینگ بد» تبدیل می‌شود. و او تنها نیست. بلکه لیدیا هم همراهش است. در سریال اصلی ما هیچ‌وقت گاس و لیدیا را کنار هم ندیدیم. شخصیت لیدیا بعد از ترکیدن صورتِ گاس معرفی شد. باید دید نویسندگان چه برنامه‌ای برای او دارند، ولی هرچه هست از دیدن این زن رقت‌انگیز و تنفربرانگیز بسیار خوشحالم. همان‌طور که جیمی در این اپیزود فرصت پیدا می‌کند تا از وکالت فاصله بگیرد و با فعالیت به عنوان تولیدکننده‌ی پیام‌های بازرگانی، مسیر زندگی‌اش را تغییر دهد، با کیم زندگی مشترک تشکیل بدهد و از تبدیل شدن به ساول گودمن فرار کند و هیچ‌وقت با هایزنبرگ آشنا نشود و در نهایت مجبور نشود به عنوان جین گم و گور شود، مایک هم در این اپیزود فرصتی برای فاصله گرفتن از زندگی حال حاضرش پیدا می‌کند. او با اصرارِ استیسی برای ساخت یک زمین بازی جدید برای کلیسا موافقت می‌کند. همچنین استیسی به او یادآور می‌شود که در گذشته گاراژ کنار خانه‌شان را خودش ساخته بوده است. اما ظاهرا مایک آن‌قدر سرش گرم انجام ماموریت‌ها و خلافکاری‌‌هایش بوده که یکی از آرامش‌بخش‌ترین خاطراتش را از سال‌های دور که تاثیر طولانی‌مدتی روی پسرش داشته فراموش کرده است. مایک مرد عمل است. او راحت می‌تواند اگر بخواهد از این طریق خرج زندگی‌اش را در بیاورد و این‌طوری با فاصله گرفتن از گاس، زندگی آرام‌تر و امن‌تری داشته باشد. اما خوب می‌دانیم همان چیزهایی که باعث شد جسی پینکمن به جای نجاری رو به مسیر دیگری بیاورد، جلوی مایک و جیمی را هم از بازگشت به راه راست می‌گیرند. مخصوصا حالا که در حال تماشای یک تاریخ نوشته شده هستیم.