نقد فیلم Fantastic Mr. Fox - آقای فاکس شگفت انگیز

تماشای آثار وس اندرسون همیشه حس مواجهه با تصاویری را تقدیم مخاطب می‌کنند که بدون شک نمی‌توان در آثار هیچ کارگردان دیگری، چیزی شبیه به آن‌ها را پیدا کرد. آثاری که هر کدام‌شان در عین تفاوت‌های انکارناپذیری که با یکدیگر دارند، آن‌چنان فرم داستان‌گویی به خصوص او را یدک می‌کشند که بدون نیاز به تماشای تیتراژهای آغازین و انتهایی‌شان، می‌توان به سادگی نام سازنده‌ی آن‌ها را حدس زد. روایت‌هایی تند و سریع، استفاده‌ی عالی از موسیقی و صد البته سکانس‌پلان‌هایی زیبا، همه و همه بخشی از هویت سینمایی آثار او هستند که چه در فیلم‌های سینمایی بزرگ‌سالانه‌ی او و چه در استاپ‌موشنِ بی‌نقصی مانند Fantastic Mr. Fox، می‌توان تک به تک‌شان را تماشا کرد. وس اندرسون از آن کارگردان‌هایی است که «فرم» را به هر چیزی ترجیح می‌دهند و بیش از شخصیت، پیام، فلسفه‌ی خوابیده زیر ثانیه‌های داستان و حتی خود قصه، به نحوه‌های روایت عجیب‌شان بها می‌دهند. نتیجه هم این است که در حین تماشای فیلم‌های او، با روایتی تند و سریع و شدیدا خاص مواجه می‌شوید که اولا در تمامی لحظه‌های پیش‌روی آن، اوریجینال بودنش را می‌شود احساس کرد و دوما، چیزی به نام خسته‌کننده بودن در رابطه با لحظه‌هایش معنی ندارد. مهم نیست که در The Darjeeling Limited، شما شاهد قصه‌ای فلسفی و معنادار باشید که قرار است به روابط مابین انسان‌ها بپردازد یا می‌خواهید همین انیمیشنی را تماشا کنید که از روی یک داستان واقعا کودکانه و ساده برداشت شده است. در هر صورت، هنگام تماشای ساخته‌های سینمایی او با آثاری مواجه خواهید شد که کم‌نقص جلو می‌روند و خسته‌کننده نمی‌شوند و مفهوم انتقال می‌دهند و به پایان می‌رسند. فیلم‌هایی که هر کدام‌شان آن‌قدر روی روایت تاکید کرده‌اند که حتی وقتی برخی از بخش‌های دیگرشان مشکل دارد، این بی‌نظیری مثال‌زدنی‌شان در داستان‌گویی است که مخاطب را پای ثانیه‌های آن‌ها نگه می‌دارد. فیلم‌هایی که به جرئت باید بگویم «آقای فاکس شگفت‌انگیز»، قطعا یکی از بهترین‌های‌شان است.

فارغ از تمامی این‌ها، یکی از پررنگ‌ترین چیزهایی که سبب رسیدن شخصیت‌پردازی فیلم به چنین جایگاه بلندی شده، صداگذاری‌های قدرتمندانه‌ای است که تک به تک کاراکترهای «آقای فاکس شگفت‌انگیز» از آن بهره برده‌اند. از George Clooney که با صدایش به خودِ Mr. Fox هویت بخشیده و در القای احساسات او به مخاطب عملکرد فوق‌العاده‌ای داشته گرفته تا Meryl Streep که مسئول بیان دیالوگ‌های همسر او بوده، همه و همه اجراهایی ماندگار و مهم را تحویل مخاطب می‌دهند. اهمیت این موضوع، مخصوصا به خاطر طبیعت سینمای استاپ‌موشن که خواه یا ناخواه باید پذیرفت امکان آفرینش برخی از جزئیات بسیار دقیق چهره برای بروز احساسات را از فیلم‌ساز دریغ می‌کند است که آشکار می‌شود. چون این‌جا رسما قسمتی از بار خلق احساس در مخاطب و ایجاد یک هم‌ذات‌پنداری انکارناپذیر میان او و کاراکترهای فیلم، فقط و فقط بر عهده‌ی همین صداگذاری‌ها است و به همین سبب، ابدا نمی‌توان اهمیت و تاثیرگذاری شدید آن‌ها در آفرینش این اثر را انکار کرد. البته از آن‌جایی که وس اندرسون مدت‌ها است که به عنوان کارگردانی صاحب سبک و قدرتمند در جامعه‌ی هنری هالیوود شناخته شده، حضور این حجم از بازیگران معروف و بزرگ در تیم صداگذاری ساخته‌ی او هیچ تعجبی ندارد.

هر آن‌چه که باشد، «آقای فاکس شگفت‌انگیز» را می‌توان یکی از برترین انیمیشن‌های قرن بیست و یک و صد البته یکی از فیلم‌های عالی وس اندرسون خطاب کرد. ساخته‌ای که در عین شکل دادن تک به تک دقایقش بر پایه‌ی مفاهیمی جدی و بهره بردن از فلسفه‌هایی بااهمیت، در جایگاه نخست تمام توجهش را صرف آن کرده که برای طیف گسترده‌ای از بینندگان سینما، سرگرم‌کننده و جذاب باشد. دقت بالای فیلم در روایت و انتقال سریع داستان از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر، در کنار تمامی عناصر دیگر فیلم سبک خاص کارگردان آن یعنی اندرسون را یادآور می‌شوند و نشان می‌دهند که وقتی با فیلم‌سازی متبحر و خاص روبه‌رو باشید، ساخته شدن اثر تازه‌ی او در جنسی متفاوت از سینما، معنایی جز مواجهه با شاهکاری متفاوت ندارد. در کل، اگر دنیای انیمیشن‌های استاپ‌موشن را دوست دارید یا شنیدن داستان‌های جذاب با روایت‌هایی بامزه را می‌پسندید یا حتی دل‌تان می‌خواهد که سبک فیلم‌سازی Anderson را بشناسید، توصیه می‌کنم Fantastic Mr. Fox را از دست ندهید. اما حتی اگر هیچ‌کدام از این موارد هم شامل حال‌تان نمی‌شود، تماشا نکردن این فیلم را توصیه نمی‌کنم چون با این کار، رسما لذت سینمایی بزرگی را از خودتان دریغ کرده‌اید.