نقد فیلم First Cow‌ - نخستین گاو

وقتی از کلی رایکارد حرف می‌زنیم از چه حرف می‌زنیم؟ او را با چه نشانه‌هایی به یاد می‌آوریم؟ بهتر است در ابتدا برخی از تمهیدات مهمش را که در طول ساخت این ۶ فیلم به کار گرفته است را مرور کنیم. فیلم‌های کلی رایکارد یعنی محدود شدن به جوامع کوچک به‌خصوص جوامع روستایی. با ریتمی کند کاراکتر‌ها را دنبال کردن. ریتمی که بعضا منطق می‌یابد و به فضاسازی کمک می‌کند همچون فیلم Certain Women و گاهی یافتن منطق برایش دشوار می‌شود و به خستگیمان می‌انجامد، همچون لحظات زیادی از فیلم Meek’s Cutoff یا حتی Wendy and Lucy‌ که حسی از درجا زدن فیلم روی ایده اصلی‌اش دست می‌دهد.

در فیلم‌هایش تا چشم کار می‌کند، گرایش به رگه‌هایی از وسترن دیده می‌شود. اما چه نوع وسترنی؟ خبری از وسترن‌های ابتدایی با تم انتقام گیری نیست. نه شاهد درگیری هستیم و نه کشتار هیچ سرخ پوستی. خبری از زنان همیشه معصوم و زیر سایه مردان هم نیست. وسترن رایکارد در دسته وسترن‌های بازنگرانه قرار می‌گیرد. وسترن‌هایی که ساخته شدند تا تعریف دوباره‌ای را از رویکرد سنتی این ژانر به نمایش بگذارند و آن نگاهِ بعضا خشن و تبعیض گونه را اصلاح کنند. همچنین زنانی را به نمایش بگذارند که دیگر در سایه مردان قرار نمی‌گیرند و خود نیز تبدیل به کاراکتر‌هایی کنش گر می‌شوند.

کافی است وسترن Meek’s Cutoff را از رایکارد به یاد بیاورید که چگونه کاراکتر میشل ویلیامز، علیه مردان به پا می‌خیزد و به سرخ پوست به اسارت در آمده، همچون انسانی هم نوع خود می‌نگرد. هم قاعده نگاه سنتی به زنان را تغییر داده و هم نگرش کافر خواندن سرخ پوستان را. از سوی دیگر با دوری جستن از روند تعقیب و گریز‌های فراوان و تامل بر درونیات آدم‌های فیلمش، بنای فرم موجز گونه‌اش را هم می‌گذارد.

کاراکتر لورا با بازی لورا درن که به‌عنوان وکیل به ابزاری برای تسکین مردان مختلف و حتی ابزار کمکی نیروی پلیس در می‌آید. کاراکتر جینا با بازی میشل ویلیامز به همراه شوهرش، می‌خواهند هر طور شده، سنگ‌های جلوی خانه یک مرد مسن که سال‌ها در آن‌جا سکونت کرده است را مال خود کنند و با آن خانه‌ای بسازند. در بخش سوم نیز شاهد هستیم که بث با بازی کریستین استوارت به معلمان درباره حقوق دانش آموزان آموزش می‌‌دهد اما آن‌ها تماما به فکر دانستن حقوق خودشان هستند.

حال اگر قدری عمیق‌تر به موضوع بنگریم و پلان ابتدایی قطار را نوعی استعاره از سفر در سیر زمان بپنداریم، می‌توانیم دریابیم که رایکارد به‌دنبال آن است که اساسا تجاوز سفید پوستان آمریکایی به حقوق سرخ پوستان را از بدو شکل گیری این سرزمین بررسی کند. گویی این تجاوز به حریم یکدیگر، برای این سفید پوستان ریشه‌ای تاریخی دارد و به شکلی عادت گونه هنوز می‌توان رگه‌هایی از آن را در دوران معاصر هم دید. بنابرین آشنایی بث با زنی سرخ پوست در انتهای فیلم و رابطه صمیمانه‌ای که میانشان به وجود می‌آید، باز هم از جنس همان اتمسفر وسترن‌های بازنگرانه رایکارد است. آن وقت این مکث‌های زیاد و ریتم کند، همگی در خدمت خلق تعمق در این سیر تاریخی و همین طور دستیابی به حس عاشقانه میان این دو نژاد در انتهای فیلم است.

حال رایکارد با همین نگرش نیز به سراغ فیلم «نخستین گاو» آمده است و این‌بار با دوستی دو مرد از دو نژاد مختلف، هم ذهنیت همیشگی خود را دنبال می‌کند و هم این بار جرقه‌هایی از شکل گیری دنیای سرمایه‌داری در یک روستای کوچک را به تصویر می‌کشد. در ادامه با تحلیل بیشتر فیلم همراه شوید.

در ادامه جزییات داستان فیلم فاش می‌شود

در همان دقایق ابتدایی، فیلمساز قابی را به ما معرفی می‌کند که دو اسکلت انسان درکنار هم دفن شده‌اند. شاید بعد‌تر که با دو کاراکتر اصلی فیلم آشنا می‌شویم، این قاب از یادمان نرود و به‌نوعی آن را فرجام این دو کاراکتر بنامیم. اما این تمهید را باید شبیه به همان تمهید‌هایی بدانیم که به‌دلیل مهم بودن مسیر طی شده به وسیله کاراکتر‌ها و تاکید بر آن، فرجام را همان ابتدا به ما نشان می‌دهند. ما باید بیشتر با این موضوع همراه شویم که این دو دوست در چه مسیری پای گذاشتند که امروز با یک حس دوگانه آن‌ها را می‌بینیم. دوستی پایدارشان لذت بخش و سندی تاریخی اما مرگشان رنج آور.

اگر به تقسیم‌بندی فیلمنامه فیلم نگاه کنیم، اولین اتفاق فیلم، آشنایی کوکی و کینگ لو است. جایی که کوکی نه‌تنها محل مخفی کینگ لو را افشا نمی‌کند بلکه به او آب و غذا هم می‌دهد. در همین‌جا حساب شخصیت کوکی برای ما از دیگران جدا می‌شود. پس از آن یک وقفه میان ارتباط آن دو می‌افتد تا اینکه دوباره با هم در یک کلبه همراه می‌شوند و به‌دنبال راهی برای امرار معاش و تأمین غذای خود می‌گردند. اتفاق اصلی که به‌نوعی فیلم با آن شروع می‌شود در دقیقه ۵۰ رخ می‌دهد و این ۵۰ دقیقه پیشین کاملا می‌توانست خلاصه شود. ما باید با این دو کاراکتر آشنا می‌شدیم تا برسیم به نقطه‌ای که نقشه پختن شیرینی به وسیله دوشیدنِ شیرِ تنها گاو منطقه را می‌کشند. این اولین نقطه‌ایست که می‌تواند توازن زندگی آن‌ها را بر هم زند و آن‌ها را وارد موقعیت دیگری بکند اما قدری دیر رخ می‌دهد. در ادامه روندِ شیر دوشیدن‌های مخفیانه و شیرینی پختن، شما را ارجاع می‌دهم به یک پلان که کاملا ذهنیت رایکارد را به تصویر می‌کشد.