بهترین انیمیشن سال ۲۰۱۹ از نگاه زومجی

این موضوع که در بین انیمیشن‌های خوش‌ساخت هر سال یکی‌دو اثر از سینمای فرانسه ببینیم کم‌کم به‌یک عادت تبدیل شده است. انیمیشن I Lost My Body (بدنم را از دست دادم) با سوژه‌ی تفکربرانگیز و فضاسازی سوررئال ولی ملموس خود نشان می‌دهد که چطور می‌توان داستان آدم‌های آشنای اطراف‌مان در یک جامعه را از دریچه‌ای متفاوت ولی گیرا روایت کرد. چطور از دل مبارزه‌ی بین یک دست قطع شده و مگس مزاحم به فلسفه‌ی سرنوشت طعنه زد و چطور از یک مفهوم فراعقلی در دام پوچی و افسردگی مد شده در آثاری از این قبیل گرفتار نشد. سبک گرافیکی و روش پرداخت بخش اصلی روایت چیزی است که بیشتر در انیمیشن‌های کوتاه با داستان‌های مینیمال یا انیمه‌های ژاپنی با خرق عادت‌های مرسوم دیده‌ایم، اما این برای یک انیمیشن بلند که در این مرز باریک بین واقعیت و خیال به‌بیان ایده‌ی درگیرکننده‌ی فلسفه‌ی سرنوشت بشر می‌پردازد و باوجود استعاره‌ی موجود در قالب خود اینقدر درگیرکننده و سرشار از حس زندگی به‌پیش می‌رود، یک موفقیت بزرگ و جایگاهی قابل ستایش می‌سازد. در سالی که استودیوهای بزرگ درحال تکرار ایده‌های مستعمل خود بودند حضور I Lost My Body با شایستگی تمام می‌تواند طعنه‌ای به سازندگان پرمدعا و مخاطب‌های تنبل دنیای انیمیشن باشد. ظهور انیمیشن‌هایی که در بیان دغدغه‌های خود این‌چنین باصلابت عمل می‌کنند بار دیگر نشان می‌دهد که یک اثر پخته با ایده‌ای چالش‌برانگیز چطور می‌تواند به فیلمی به‌یادماندنی تبدیل شود.

انتخاب یک داستان مرتبط با سال نو و شکل‌گیری شخصیت بابانوئل به‌یکی از مرسوم‌ترین انیمیشن‌های سالانه تبدیل شده است، اما به‌خاطر محتوای تکراری و فضای همیشگی این آثار، انتظار دیدن فیلمی متفاوت کمی سخت و دور از دسترس به‌نظر می‌رسد. برای همین همچنان آثار کلاسیک در این ژانر جزو بهترین تجربه‌های ممکن هستند. اما انیمیشن «کلاوس» درحالی این سوژه را برای رسیدن به حرف‌هایی بزرگ‌تر دستمایه قرار داده که هم ذات کلاسیک خود را حفظ کرده و هم با طنزی پرقدرت به‌بیان یک معضل اجتماعی در دل تاریخ بشر پرداخته است. تلفیق این ایده‌ها درکنار ترکیب انیمیشن سنتی و مدرن حس و حال متمایزی به طنز و درام موجود در روایت کلاوس بخشیده است که با شروع عالی، سیر منطقی و پایان تأثیرگذار خود تبدیل به یکی از بهترین انیمیشن‌های سال شود و همچنین در رده‌ی بهترین اقتباس‌های موجود از داستان کریسمس و بابانوئل قرار بگیرد. این انیمیشن اسپانیایی که توسط نتفلیکس منتشر شده است در اولین تجربه‌ی کارگردانش با ارائه‌ی اثری یکدست و جذاب حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و در قرار دادن مفاهیم مختلف خود درکنار هم هیچ‌گاه از ریتم نمی‌افتد و با شایستگی لیاقت قرار گرفتن در بین بهترین‌های سال را کسب می‌کند. انیمیشنی که استعداد، انگیزه و نگاه روبه‌جلوی سازندگانش به یک امیدواری شیرین در دنیای انیمیشن تبدیل می‌شود.

اینکه پیکسار با ساخت قسمت چهارم داستان اسباب‌بازی دست به چه ریسک بزرگی زده است تنها دغدغه‌ای بود که تا قبل‌از دیدن آن وجود داشت. به‌هرحال با رسیدن این مجموعه به‌سطح دست‌نیافتنی و پرشکوه داستان در قسمت سوم این حس طبیعی به‌نظر می‌رسید، ضمن اینکه ساخت چهار قسمت سینمایی که سطح کیفی خود را همچنان حفظ کند عادتی کمتر تکرار شده در بین انیمیشن‌ها است. ازطرفی شاید این از خوش‌شانسی پیکسار باشد که در سالی که اغلب هم‌رده‌هایش با ساخت دنباله‌های متوسط وارد رقابت شدند توانست از این فضای پرازدحام با هوشیاری و تمرکز روی نقاط قوت همیشگی آثارش، هم به بالاترین سطح کیفی دنباله‌سازی در بین رقبا برسد و هم داستان اسباب بازی را در اوجی که به آن رسیده بود نگه دارد، ضمن اینکه برای ساخت قسمت بعد هم مخاطب خود را دلزده نکرده باشد. قسمت چهارم داستان اسباب‌بازی همچنان دوست‌داشتنی، پرهیجان و طبق عادت همیشگی انیمیشن‌های پیکسار پر از لایه‌های زیرمتنی قابل‌توجه و جذاب است. پیکسار نشان می‌دهد برای ساخت دنباله‌ای که همچنان طراوت خود را حفظ و مخاطب تشنه‌اش را مثل سابق سیراب می‌کند باید از چه مسیری و با به‌کارگرفتن چه خصوصیاتی وارد شد. سیاست این استودیوی پیشتاز هالیوودی در ساخت دنباله برای آثارش درس بزرگی برای سایر هم‌قطارانش است. اضافه شدن شخصیت‌های جدید که هم‌پای قهرمانان ثابت این مجموعه حرکت می‌کنند و ماجرایی که به رستگاری یکی از ستاره‌های روبه‌افول داستان منجر می‌شود، هوشمندانه به این قسمت یک فضای جدید می‌بخشد. بااین‌حال داستان اسباب‌بازی بعداز حدود ربع قرن از حیاتش هنوز همان حس‌وحال نوستالژیک خود را به‌نمایش می‌گذارد و درنهایت «داستان اسباب بازی ۴» همان راه خواستنی مبارزه برای چشیدن طعم خوش زندگی را حتی بعد از این‌که فهمیدیم اسباب‌بازی‌های رو به زوالی بیش نیستیم به‌زیبایی نشان می‌دهد.